Project Gutenberg's Ang Sintang Dalisay ni Julieta at Romeo, by G.D. Roke This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org Title: Ang Sintang Dalisay ni Julieta at Romeo Author: G.D. Roke Release Date: March 20, 2005 [EBook #15418] Language: Tagalog Character set encoding: ISO-8859-1 *** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK JULIETA AT ROMEO *** Produced by Tamiko I. Camacho, Jerome Espinosa Baladad and PG Distributed Proofreaders. Produced from page scans provided by University of Michigan.
[Transcriber's note: Tilde g in old Tagalog which is no longer used is marked as ~g. Mistakes in the original published work has been retained in this edition.] [Paalala ng nagsalin: May kilay ang mga salitang "ng, mga," at iba pa upang ipakita ang dating estilo sa pag-sulat ng Tagalog na sa ngayon ay hindi na ginagamit. Hinayaang manatili sa edisyong ito ang mga pagkakamali sa orihinal na pagkakalimbag.]
| Dinala[1]n~g palad na di cayat
asam sa natitiualag na Bayanbayanan, dacong Habagatan n~g Sangcapuluan, at sa di calipi[2]punong pamumuhay, Ito'y natatayo sa paa n~g bundoc, capoua tatlong panig sa taric ay cubcob at ang sa harapan caragata't tunog n~g laguing daluyong pag-uauari'y handog. Masigla cong isip na casalucuyang nagcusang cumilos sa cau uculan lungcot at iba pa hindi gunam-gunam sa dahilang nasa na maguing panglibang. Ang anyong mapanglao iiral pag-guiit n~g oras na dapat ipantuyong pauis at n~gayong padilim ang gabi'y caparis, ang lupang libin~gang hangahan n~g isip. Lansaguin ang gayong magmoog ang agap sa tauong maualay ¡n~g panaho'y atas! sa capilas puso't bun~gang m~ga lunas n~g ibang pagluha ¡ito ang mabigat! Ang pagayong panglao catan cayang pait sa pusong uari rin n~g asauang ibig, at n~g m~ga dugong mahal ang umaquit na aco'y mag-alio tumula n~g auit. Sa cutad na isip ito'y cunang latag sa mata n~g ibig magdamot lumasap, di sariling catha't may quinunang ugat, linangcapang acma at cayang saguisag. Tapat ang luhog cong tangapin at handog sa iniyo, ang aba't malumbay na pagod, m~ga dalaga't bagong tauong sipot sa mahal cong Bayan[3]may puring umirog, Aqui't hindi iniyo dusta't capintasan[4] na ucol iputong sa gaya cong mang-mang, gayon ma'y ibayo maguing paquinabang cung iniyong liliman naguing 'Bun~gang Panglao.' Ang tumula. |
| Nang panahong lacad
sa isang daigdig, dulo ng patalim ang hantun~gang galit, ina-aring ley at tanging matuid ang gumauad hatol sa tauong may isip. Tila baga'y Dios, na lubhang daquilá hindi,i inangcap sa mahal na lic-ha, ang dapat maghusay may balac na dila sa nan~gadidimlan sa hibo n~g lupa. Taga pamahala sa titic na utos sa sala n~g tauo't ibang sauing quilos. caya mamalayan sa sacop sigalot cung naibun~ga na'y caquilaquilabot. Ang madlang inin~gat tan~gang cailan~gan n~g Capangyarihan ualang caya't culang, nabibirong lahat n~g dapat gumalang hindi man~gadala cahit marapatan. N~g tauo ay gauang liban~gan ang quintab n~g cani caniyang patalim na sacbat, pamuting malupit sa alin mang lacad, sa tuluga'y bantay at tangulang hagap. Tila di gunitang natalong patalim casing isang lupit pilit cadamay rin, harap n~g lingatong cung sa labas galing n~g bayan n~gang cani-canila'y may supling. Ang lacas n~g camay ang tangîng pan~gahas sa puso ay api ang carapat-dapat, catouirang tungcol at síya rin ang agap camuc-ha'y calizin mabantog may linsad. Ang pagayong asal hapung pag-iisip nin~gas sa silacbo'y lalo pang malabis, sa isang lupaing binucalang batis n~g abáng sintahang dahil niyaring auit. Ito ang Veronang[5] masanghayang ciudad na sa paniuala sa panahong tahac, Bartolome della Seala ang bansag, Principeng may puri sa tungcol malin~gap. May dalauang tiyang hindi magcahinlog, ang pag-iibigan malinao na lugod, doo'y nagsitubó sa yaman ay tampoc, sa dugong mataas n~g calac hay sipot. Bunieng Capuleto, na ugaling tauag sa uua at tiyang aquing pinahayag, at cay Montesco, bigay namang bansag sa isa at capoua capuriha'y ganap. N~gunit n~g dumating pagcat caraniuan tamis uma-asim n~g pag iibigan, sa dahilang ito cacamunting bagay sama-an n~g loob ang pilit umiiral At palibhasa n~ga sa balat n~g mundo, matouain di ilan sa gauang mangbuyo. caya di napaui't bagcus sumilacbo init n~g alita'y naguing pita'y sicdo. N~g nagtatanimang loob di naglining sa canila'y sulsol na apoy n~g tabil, n~g dilang matamis ó magagauiin sa pag mamapuri't alinsunod han~gin. Di rin pinag-uari cung ang gayo'y buhat sa sundot n~g inguit sa pusong may in~gat, upang nito'y gauin iculim-lim sicat n~g balang sa caniya'y lumampas liuanag. Gayon din hindi na tinunghan sa isip cung laman n~g udioc ay higanting galit, n~g pusong sa gayo'y lubháng mapagtipid sari saring licô panghalay nagamit. N~g nagsipag-udioc n~g linsil na han~gad sa boong pagnam-nam dito na naganap, di maca-iilang Verona'y nagdanac sa dugo n~g cabig dalauang nang-yacag. Tahanang nag-inam sa pagcacalapit dalauang pamuno n~g pagcaca-alit, sa laqui at dalas niyaong pagcacaliz siyang naguing sanhi at nag-bigay pait. Cung masauatá man sa sandaling oras n~g Principe Scala tuing man~gag lamas, yao'y para lamang han~ging pampanin~gas cung baga sa basang cahoy na nasalao. Pagayon ang lacad m~ga cabagayan, na tigmac n~g dugo sa capanahunang tumahac ang punong sa luha rin laan niyaring aauiting tula namay panglao. Sa umagang sicat n~g arao culimlim n~g muc-hang may lumbay anyo'y tiquis man din. humarap sa bago na acmang hilahil sa Veronang tila hinirang n~ga laguim. Ang capalalu-an na pacaing saclap at paramit pula sa caniya'i may in~gat, ang tan~ging may sala at pilit yumacag sa pinagbuhatan n~g gayong bagabag; Ito'y m~ga capoua utusan sa bahay bunying capuleto't Montescong maran~gal, na nan~gagcatagpuô sa abot n~g tanao sa canicanilang Guinoong tahanan. Ang utusang bahay tuinay nagmamasid sa pan~ginoon nilang lihim na nag alit, n~gunit uala namang casabihang titic na di nababali cahit ganong higpit. At may tauo n~ganing matapat na loob pan~ginoon sa galit nan~ga-quiqui-ayos, cung ito'y bigcasan n~g dusta't pag-ayop pagtatangol parang sariling sigalot. Ang cani-caniyang guinoo'y sa tapang calac-ha't iba pa sabi cung lampasan, mata'y mangdi-dilat parang dinadarang saca itututol uicang paimbabao. Ang gayong taltalan na maling inisip sa lupa'y suboc nang binubun~ga'y galit, sa capoua utusang bahay ang umaquit: hanapin ang hatol sa dulo n~g caliz; Dapouat n~g acma nang magsucatang sacbat isang bagong taong mabunyi ang ticas, cátaong lumapit at ang unang bigcas ¡"itiguel na anya, panganyayang han~gad"! Ito'y si Benboliong quilalang pan~galan, at pamangqiung buo Montescong maran~gal, taong matahimic at sa pusong mahal pag-api sa capoua capan~gita't suclam. N~gunit pagcaquita ni Montescong cabig, bagcos naululan ang palalong isip, pagcat inasanang tulong na malabis, caya hinandulong ang catalong caliz. Cahit si Benvolio, ay culang namaos di rin alintana ang magandang himoc, dan~gan caniyang sacbat sa galit binunot casaha'y ang bala, di sana nasunod. Calacarang masid sa lupang ibabao, busal n~g taltalan ó caya ba-bagan, ang palalo't duag tapang binabagay timbang n~g pag-auat n~g nama-maguitan; Pag-auat cung baga tunay at mahigpit sa duag ay lalong paquita'y balasic; dapouat cung acalang himba-bao di pilit marahil urun~gan n~g sariling aquit. N~gunit may palalo duag caraniuan, sa sulsol n~g bulag ay nagagayanan, bagcus pa cung madlá ang nagsi-sitanghal, malapit sa hucay n~g capahamacan. Ano't palibhasa ang tacbo n~g nin~gas niyaong cagalitan ucol sa pagcalat, caya ¡ó sacuna! ang isang pan~gahas na-abot-abutan ang tiguilan sacbat; Ito may binata't sa calac-ha'y supling; n~gunit cagaui-ang liban~gang hilahil, ualang ibang bati't bunot ang patalim cay Benvolio, cun di ang ganitong turing: Aniya, n~gayo'y batid ang mahal mong canan cumaliz sa duc-ha'y nau-ucol lamang, pagcat casing uri mayroon pa naman sucat macalapat at icadadan~gal. Libo mang tagumpay igauad n~g palad ¿anong mapa-pala,t calaban mo'y hamac? ¿anong cabantugang tamuhi't matan yag? sa lupa'y cung hindi ang pula at libac? ¡Maguing sumpa naua matingcalang lan~git sa casing-gaya mong matouaing cumaliz, sa hindi capantay an~gat na idatig at ina-acalang madaling malupig. Caya ang dugo mo n~g hindi masayang at huag capitang pan~git na palayao, humanda't magbunot at quitang maglaban púla n~g sa ati'y lumampas na tunay. Sa gayong narin~gig Benvolio'y sumagot anyo'y pacumbaba't ang bigcas malambot, aniya, "o Tibaldo"[6] ang pagcabugasóc caraniua'y sising mapait ang handog. Ang sapantaha mo cung hindi nalihis carampatang lahat ang bun~ga mong galit; n~gunit aco'y hindi ni o may cacaliz at sa gayo'y agap babág itahimic. "Aco'y nagtataca tugon n~g causap sa canan mo'y bunot patalim na in~gat, ito'y di ga-gauin cung ualà sa han~gad tun~go n~g bintang cong unang pinahayag." Benvolio'y pumac-ling, "caliz cayà bunót sa pagcat may taong api ang pagluhog; n~guni't pag sa bagsic agad na hinuhod sa mabuti't hindi nasang ilamurot. N~g sapantaha mo ito ang dahilan cayà ang patalim iuli sa calaban, at aco'y tulun~gan payapa'i ibigay sa nan~gadidimlan sa udioc n~g auay." Tibaldo'y tunay man ang gayong narin~gig sa caniya ay pulos laro-larong litis. ugali sa pagcat magli-lilong isip dam-dam casingtago ang lahat na dibdib. Cung pano ang tin~gin niong casamaan sa balang calic-hang acala'y ca-asal, Tibaldo'y gayon di't bagcus napootan sa pagcat aniya sa turing hinan~gal. "Cayong tanang lahi, at saca sinunod, n~g m~ga Montesco ualang gauing quilos, cun di ang sa uicang may daya't maayos maghusay n~g isip n~g capoua ibalot. Cung pano ang tamis paquingan sa bibig; salitang mairog siya naman ang pait, n~g hantun~gan tun~go maninilong isip causap n~g upang malinlang sa nais; N~guni't caming dating dala sa pahamac n~g m~ga pa ayang may pamuc-hang sarap, m~ga tain~ga'y bin~gi't calooba'y gayac pagcat gayo'y siyang sacbating marapat. At n~g upang huag lumago't umiral ang sin~gao na damong panalot sa buhay, niong mahalagat asam na halaman agaring lipuling ualang pacundan~gan." At saca inulos na di na binalat ang ualang munti mang gayac na causap, dan~gan n~ga ang tunog pagcabatay sacbat buhay sanay lagot sa acalang sucab. Sa galit inusig n~g hindi sayaran tagang sunod-sunod, n~guni at nasayang, pagcat si Benvolio ang mata't saclao ualang bigong agap pag-iuas na bagay. At n~g mauala na sa dugo ang lamig ni Benvolio't siyang naghari ang init, ang panagang sacbat ipinamilantic daglus ang canilang cabig nagsidatig. Naguing cay Benvolio, ang m~ga utusang bahay n~g amaing Montescong maran~gal, saca cay Tibaldo, naqui ayon naman ang cay Capuletong sacop na cadamay. Sa munting linaon nacapanguilalas paglaqui't pagla-lâ niyaong paglalamas, pagcat di pa bilang ibang nan~ga-ganyac guinoo at duc hang nan~gacatalastas; N~gunit ualang uasto sa linusob-lusob marami sa ibang huling nagsilahoc, sa dalauang pangcat ualang naca-ayos pinagmulang babag cun di ang ma-abot. Gayari ang hia-uang pinagsagutanan; ¡mauala-mauala paghilahil bayan! ¡itabi ang aua't pagpa pacundan~gan! ¡ang sama'y di dapat mag-ugat lumabay! ¡Salot cay Montesco't Capuleto't ihampas! ¡Cagalitang labis dugo rin itigmac! ¡huag pamarisan sa gauang pahamac! ¡sila'y pagsulun~gan sa bayan n~g nin~gas! Ito't ibang sigao hindi magcamayao sa busal n~g gula't sa tein~gay nag sumpal, calangsing n~g caliz huad sa pingquian calantog ay basag n~g bambong umpugan. Naquiquitono rin ang cahapis-hapis daing na may láit nagsisucong saquit, at gayon din naman lagapac casanib n~g nan~gabu-bual na di na matindig; Bagcus nacadagdag sa gulo't sigauan alin~gao n~gao siyang nagharing lansan~gan ang nagsisitanao nagsilabas naman Capuleto't saca Montescong casubiag. Baquit nagbigcasan n~g uicang paglait magsucatan uban sa anyo'y mapilit, ito'y naguing han~gin sa nin~gas n~g galit n~g cani caniyang nang-lalabang cabig; Ang pamamayani sa matang may lin~gap n~g cani-caniyang pan~gulong mataas, sa caual pansulong n~g tapang at sipag at ang pagdidiuang dito nagbubuhat. Púla't alipusta cung nalalapatan caualang bahala pan~gulong labanan; n~guni't cung alalay mata't caisipan cadalasang ani ang ligaya't dan~gal. Ano't n~g ang tulin boo't ualang pucnat n~g alab sa tacbo niyaong paglalamas, ang baya'y anaqui tung-tung na sa oras sa madlang cabilang ang icaagnas. Ang mata'y saan man sa liguid ilin~gos ualang ipanglaong sa puso'i nagtaos, dito ay padag-li ang ibig lumahoc, ibang napipilay han~gos na pasabog. Nagcalat ang ibang sari-saring gulang pan~gamba'y nalinibag sa muc ha't quilusan, ualang mapalagay sa bahay't lansan~gan, pumanhic manaog may lahi sa laban. Ang lúha sa matang sacál na umagos, cumatay sa muchá n~g paghihimutoc at sa ibang daco camay nan~gagdaop dalan~gin tunghayan n~g lin~gap n~g Dios. Doon mamamasdan ang aniong mapipil anaqui larauan n~g pan~gamba't laguim, lalo na cung gayo'y gunita't di pansing ang púlang cacapit di magtamang gauin. Nang nacasusupil naman ang halac-hac casalio n~g saya cung basahin balac, n~g toua n~g saquim ay ualang itamad han~ga't natiticman ang bun~ga n~g han~gad. Ang babaying hindi mauacsi't magculang sa madla at lubhâng mala-laquing bagay, doon naguing papel ang pamamaguitan na humihicayat manghinayang buhay. Dadala-dalaua sa gayo'y may aquit dili iba't cun di n~g asauang ibig n~g Pan~gulong capoua niyaong nagca-caliz na nagpa-patibay sa loob n~g cabig. Saca ang la-laquing caraniuang yucod, cahit mabigat man, sa asauang himoc, dóo'y nan~gagtayo ang noo at un~gos ang boong lagab-lab n~g palalong poot. Hindi masasaclao ang naguing hangahan niyaong pagla-labang ualang pacundan~gan, doon ang pagdaló cun di naagapan n~g Principeng Punong cataastaasan. Gayon man at cahit halos nagdidilim caacbay na caual di agad tiniguil yaong pagla-lamas cun di pinagturing lapat na parusa sa paua n~gang suail. Pasigao at boo voces sa patiayag pataas ang camay't liig nauunat, ang mata'y sa galit nan~gagsipandilat, niong pagsansalá sa gulo n~g ciudad. Nang mabatid nan~ga ang mulang lingatong tinun~gó ang ulo't labanay pinutol, noon ang Principe saca idinugtong ang uicang: "patalin sa lupa itapon". Saca ¡"tumahimic!, canilang sinunod lumamig ang init sa puso himutoc, upang sa payapa ang baga'y manulos sa caligaligan iniyo nang binusog: At n~gayo'y na naman ay pinag isahan n~g maling pacaná mahal niniyong uban Guinong Capuleto't Montesco'y sa asal cun di man~gagba~go sa si-si hahangan. Ang alita'y bagcus sa puso'y alaga, nadidim-lang isip pampatabang cusa, caculan~gang tipid han~ging panlathala masangsang na amoy tauag sa panagá. Pati matahimic na nan~gama-mayan loob n~g Verona nan~gapi-pilitan, ilipat sa caliz ang cani canilang gauang pamu-muhay mahalagang bagay. Ang nasa caluban dapat nang inamag nabunot n~g sumpang dugo ay magcalat n~guni't siya niniyong camaliang han~gad sa camuc-hang lahi n~g canan isalag. Di man~garimarim sa di carampatan ibubo't iohó dugong caculan~gan sa dun~gis liping sa puso'y panghimay sa may sintang tapat lupang tinubuan. Tipirin ang tapang at lubos igugol sa aping catuirang tungcol ipagtangol, huag babasaguin sa dustang paglipol n~g boong magamit sa panahong ucol." Sa gayong panudlang sa puso'y naglagos lahat linamlaman sa nin~gas n~g poot, marami ang ibang patagong sinuot caliz sa calubang tiquis ipansalot. At may ilan pa ring lihim na umigtad dahilan sa hiyang maquitamang suliap sa buniyng Principe't abay na alagad, pagcat gayong bagay lahucan di sucat. Naguing dulo'y tan~gang binagayan lupit Principe'y sa hanay talumpating galit, pagcat ininis na sa hula ang bait n~g han~gad na lico sa inulit-ulit. Mula n~gayo'y aniya, ibsan n~g sigalot ang bayang Verona n~g payapang ayos, lipulin sa puso ang punla n~g poot caugat-ugata'i ibaon sa limot. Huag caligtaa't sa noo ilimbag ang panatang tintang hindi macacat-cat sa caliz n~g galit, n~g di mailapat camatayang dusta at casindac sindac. N~gayo'y magsihimpil n~g lubhang tahimic iniyo't iniyong bahay sa tacot humilig sa acmang parusa n~g catouirang titic at man~gagcaisa n~g laman at isip." Sa marin~gig ito sabay nagsisabog cabig na dumalo't iba pang lumahoc, ang m~ga utusan? nagpunong sigalot, Benvolio't Tibaldo saca nagsisunod; N~gunit si Montesco't Capuletong ugat na nagpa-pasulong buhay n~g bagabag, dala n~g principe upang sa banayad mapuring pan~garal ay maipatalastas, Ucol n~g lisanin ito at catangcay bacas n~g hilahil ang litao na lamang saca ang ugaling maraming matapang capag natapos na alin mang labanan. N~g madla'y alam na alin~gao-ngao duag litis ualang dugong muc-ha ang sa agap, cung amba n~g yong oras n~g maglamas at paghimpil naman caran~galang palac. N~gayo'y siya namang tunghayan n~g tin~gin buhay ni Romeong búcong a-auitin, n~g m~ga Montesco pan~galauang supling punua't sa pagcat ang tungcol dumating. Ang masidhing lumbay laon nang namugad puso ni Romeong binatang maticas, payuco't nag-isip maupó't lumacad, tan~ga't ualang uili maquilahoc usap. Ito'y halata man n~g sintang magulang dapua't di mataroc lihim na dahilan, pagcat ualang ibang hinin~gahang simpan cun di si Benvoliong catoto at pinsan. Catu-turan nito sanhi n~g pag-ibig sa cay Rosalinang bulac-lac n~g diquit, cabin~gihang bayad cay Romeong hibic ang nagpa-pamangha sa balisang isip. Cailan ma't idaing dalita't himutoc n~g pusong may tiis n~g sa sintang tunod, Rosalina'y ualang ibang sinasagot cun di catimpian at mahapding quilos. Pagcat cung ang sinta'y sa buhay pan~gitil n~g nino man caniya'y lubhang masunurin, ay nagui-guing dagoc naman at pang-haling sa isip n~g culang palad na mag-anquin. Palibhasa'y lahat cay Benvoliong batid at sa pinsang mahal hinayang malabis, caya sa touina'i apuhap sa isip bagay na panlibang sa siphayong sáquit. Nagcataon n~gani sa arao n~g antac sugat ni Romeo sa sintang matalas, sa cay Capuletong palacio'y may gayac piguing na ugaling culang sa magdamag. Bucal n~ga sa puso ang handa't catouaan lalo pang dinalas at pinag-iinam, muláng ang Principe sila hinatulang pagcaliz limutin n~g laong ca-auay. Sayauang malaqui ang puyatang tatag at may balatcayong sari-saring bicas, ang nan~gag si lahoc ang muchay may latag maitim na cayo't cung sino'y di tatap. At n~g upang n~ganing mailibang sáquit Benvolio'y ang pinsang na pinaca-iibig, aniya, "o Romeo pinsan cong matamis cata'y maquibilang sa sayauang batid." Romeo'y n~gumiting binahirang poot sa pinsang may ya-ya casunod ang sagot: "Capuletong bahay sa sarili'y masoc at sa panaohin aco'y maqui-umpoc?" Benvolio'y, pumac-ling, "hindi sucat tac-han ya-ya co'y cahima't may acalang hadlang, pagcat hindi lin~gid: ang totong cailan~gan ay ualang talagang ley ó catouiran." Cay Romeong tugon, "sa camay n~g isip ang "uicang cailan~gan" sa boo mong sulit, hindi maapuhap, caya sa iyo'y nais n~gayo'y liuanagan n~g upang mabatid." Si Benvolio'y, aniya, "cung hindi maturan, sa tin~gin n~g uari sa puso mo'y tunghan, sa busal ay titic sa diquit n~g lumbay sanhi n~g ya-ya cong lubháng cailan~gan." Sa gayo'y Romeo'y sa muc-ha'y sumilip toua n~g ninintang siphayo sa hibic, "cung gayon, aniya, ang tucoy mong sulit ualang iba cun di Rosalinang ibig." Sagot ni Benvolio, "ualang ibang langcap sa mapiping daing cung di ang calatas, saca napagtanto sa balitang tapat sa anya-ya'y ualang salang di ga-ganap." Sa marin~gig ito Romeo'y nagtipid n~g sinagot-sagot yumuco't nag-isip, saca tumin~gala't marahang nagsulit parang ang sarili sa anyo'y caniig. Aniya ¡"cung mangyaring mabilang sa piguing maquita man lamang sa dusa ang dahil, maguing pampaui ring sandaling lasapin sumintang gaya cong sa taghoy ay tacuil!" Cahimat sa gayo-y di anyong causap Benvolio'y naguica sa pinsan niang uagas, aniya, ¿"baquit caya cung gayo,y sa han~gad ayao pahinuhod sa aquing hicayat? "¿Di baga, sinunod, ang sucat malirip tauo'y capag hirap ang nasang magahis, sa balang toui na apuhap sa isip ang acmang paraang sucat ipagcamit?" Si Romeo'y aniya, "tunay, n~gunit pagcat ca-auay tang lahi, sa piguing may tatag, n~g budhi di toua, di hintay lumangcap linam-nam n~g saya magbi-bigay sac-lap." Benvolio'y pumacling, "nataon pa naman n~gayo'y sa payapa magcatalong angcan, ¿baquit sa-sayan~gin at di pag pilitang nam-namin ang handog n~g capanahunan?" Pagcat si Romeo ay hindi tumugon at nagnilay-nilay n~g lubháng hinahon, Benvolio ang uicang, dag-ling idinugtong: Romeo itacuil ang inurong-sulong. Ang maquila-la ca sa iyo'y cung pan~ganib may tatag na sayao, ipinahiuatig, m~ga balatcayo'y man~gacaga-gamit sino mang la-lahoc at sa gayo'y ibig. Cung ito'y susundin sinong macamalay sa pangmu-muc-ha mo't quilos n~g catauan. n~guni at ang pusong "buminit n~g subiang n~g pusong inabot maca-capanáyam." Sa gayong narin~gig Romeo'y ang tugon hindi na pagtutol cun di ang pag-ayon, saca nagcaisa na hangang panahon hanapin ang ibang catoto't calayon. Samantalang ito'y usapan sinunod paa n~g isip ta, nagca-isang ayos, Palacio n~g inam Capuletong bantog casan~ga n~g auit doo'y n~g masayod: Sa boong mag-hapon n~g pangabing piguing ang nan~gag-aayos nagca isang tin~gin, sa gayac na pilit pamuting nagning-ning at sa mahalaga n~g daming pagcain Cung isa ang timbang nan~ga-unang tatag sa gugol at siglang sa tin~gi'i pangalác, ang sa n~gayo'y banguit tiquis pinag apat, palibhasa'y tungcol sa sampagang in~gat. Bumabasang ibig, dapat mong matalos guinoong Capuleto may anac na irog, Julieta ang n~galan casinglinao bubog labing apat lamang dalang taong bilog. Ito'y bugtong lamang caya ang paglin~gap masintang magulang ualang munting cupas, di pa bumahagui tanang dagling lipas piguing na alin ma't sa tahimic lágac; N~gunit sa piguing n~g gabing tadhana panaho'y ucol nang lumahoc na cusa, sa ugaling umpoc carampata't biayaya n~g balat n~g lupa't sa tauo'y adhica; Baquit ang isa pa, ito ang mabigat, sa mahal na camay may isang may han~gad, sa bunyeng Principe guilio cong camaganac sa hinhi't carictan ang puso'y nabihag. Dacong umaga pa niyaong ca-arauan n~g pangabing piguing ito'y nagtuluyan sa cay Capuleto't tapat na sinacdal ang hilig n~g pusong hindi maiuasan. Aniya'i "ang iisang mahal ninyong supling sa aba'i nagbigay n~g dusang masaquim, pusong nagtitiis mapilit na daing Mahalagang camay sa inyo'y hilin~gin. Tugon n~g causap "boong camuraan n~galang mag-asaua di dapat sumun~gao, talastas n~g lahat mabigat na pasan di cayang isapit sa hustong hangahan. Uicang mag-asauang matamis sabihin sa pagcat ligaya asam na pitasin; n~gunit boong tungcol cung tapat isipin pag-ganap ay ualang hindi ha-hapuin. Ang pagsu-sunuran busal n~g pag-ibig bun~ga cung matuyú caraniua'y pait, ang gayo'y lalo pa sa maicling isip capos sa magbata't di cayang magtiis." Ayos aco't bata, tugon n~g causap, n~gunit di pabilang casin taong lacad, candong na ang toua pagca inang tapat. caya't alam bathin ang tungcol na dapat. Catalasang isip catu-tubong sipot sa gulang n~g tauo'y hindi alinsunod, di gaya n~g ibang bagay-bagay suboc sa pinagdaana't casanaya'y hugot." Capuleto'y, aniya, "tunay, n~gunit sinsay mag-asauang mura ang cadalagahan, tulad sa bulaclac pinuting di arao madaling malanta'y sa samio ay culang. Patauad, at aco di bucong itulot ang aniong pagcupas n~g anac na irog, na toua't ligaya sa bahay co'y tampoc; tan~ging tutungculan sa puri co't impoc; Sa n~gayo'y hatol co sa magandang han~gad sa pusong may dagoc dapat ipabat-yag, pagcat ito'y unang sucat macatatap samantalang oo sa iyo'y di gauad. Tan~go o pagtangui ay paca-asahan, sa boo niyang sagot aquing iba-bagay, cung matamisin ca batang calooban acong ama'y hindi dapat na humad-lang." Caharap ang sagot, aniya'y ualang sucat sa cutad na isip uicang maapuhap, itugon sa iniyong magandang pahayag liban na sa pusong sa utang may lin~gap. Ang mapuring hatol caya di masunod cun di macaharap sa puso'y may dagoc, cung sa gauang aba, n~g sa cania'y tiboc maguing dusa't toua pan~garap masayod." Ani Capuleto "sa gabi ring harap bucsan, cung acala, ang tabing n~g hirap. sa pusong may bigay pagcat piguing tatag sa bahay co'y tulot, sa iyo'y ang paglangcap; N~guni at n~g upang huag mayucayoc batang pag-iisip n~g cabutong irog, bago tumalima sa mapuring unos sa ipa-uunaua, tan~gu mo'i isagot. Ang sa cay Julieta taong tinatahac cahustuhan lamang sa sampuo at apat hangang labing anim, cung cayo'i singpalad, pitasin ang bun~gang tica n~g pagliyag." Binata umayos saca nag-paalam, pagcat sa sarili ibig maisanay paglibang matuid n~g pagsinta'y bucal bago maquiharap sa nagbigay subiang. At n~gayo'y bago ca isapit sa uacas n~g pangabing piguing, bumabasang liyag, pacaquilan-lan mo n~galan pagcat dapat bunying Capuleto ang naguing causap. Ito't dili iba't ang Conde de Paris, Principe Scala capinsang malapit, sa ibang talata aquin nang binanguit at hangang sa huli sundan mo n~g isip. Ang lahat na ito cung iyo nang talastas at di naligtaan Palaciong inaquiat, tin~gin iyang isip iupó at ilatag n~g upang matanto cabagayang sucat. Masdan ta sa guitna ilang nan~gag-ning-ning na nacasisilao ang capal sa tin~gin sa ugaling oras minulan ang dating nanya-ya't hindi sa pangabing piguing. Capuleto't saca ang asauang ibig ganap ang pagtangap sa nagsisipanhic cung na sa bahay na paglin~gap malabis pagbi-bigay puri ualang casin tamis. Sa may balatcayong sari saring inam binatang Romeo'y sa dami cabilang, Benvolio'y gayon di't ibang caibigan sa unahang daco calaguip n~g say-say; N~gunit cay Romeo'y pagsad-ya ang dahil hindi ibang touá na biaya n~g piguing cun di ang caricta't maramot na tin~gin sintang Rosalina't sa titig lasapin. Ya-yamang sa caniya hanay n~g pagliyag capacanan pacla't sa uala ang sadlác, ang mata man lamang dili-diling bihag ang numam-nam alio ligaya na't galác. Caya halos lamang siya'y napa-pasoc Palacio n~g sayá sa samio'y bumucod, han~gal ang catulad sa linibotlibot paghanap sa sinta tan~ging na sa imbot. At n~g matagpuan nag-ulol ang sáquit sa ibang binata mut-ya'y naliliguid, n~g man~ga usapan sa puso niya'y tinic ¡ó pani-nibughong! di iba't pag-ibig; Dapuat si Romeo'y sa gayo-y lumahoc hindi minarapat n~g matimping loob at ang minagaling sumandal sa suloc na naca-catapat Rosalinang irog. Mulá doo'y caniyang linalasap isip catamisang handog sa isang ni-nibig n~g larauang sinta habang na sa titig dinadaloc uari bagcus nasa-sabic. Ang mahin-hing n~giti't quilos na ma-ayos harap n~g may dusa, n~g pusong may dagoc, nagui-guing ligayang caagao himutoc lalo cung ang sinta sa habag maramot. ¡O ba-baying dahil dusang pag-iisip n~g nagsi-siluhod sa altar mong dib-dib! sa boong quinapal cun di ca calaquip paos ang ligaya't calooba'y quimis. Icao mang yumurac sa boong ligaya di dapat matapos n~g amang nauna, icao rin ang hanap quinaba-balisa minimithing lunas n~g guinauang sala. Ang naca cahambing n~g sangsinucuban sa la-laquing licha cun di ca cabilang, parang na malapad tanim cabatuhan, simoy pa n~g han~gin pansaua sa buhay. Sa la-laqui naman ang naca-catulad tumutubong cahoy, cun di ca calangcap, at nagsa-sarili sa buhan~gin lauac, ualang dahon't bun~ga't culay lumbay cupas; N~gunit cung laquip ca't sa la-laquing piling, ang paliguid tila cagalaca't ning-ning, ang lahat sa dam-dam cabusuga't lambing, pang-alio sa buhay cupcop n~g hilahil. Cung sa macatouid la-laqui sa dusa at sintahin naman lasap ang ligaya, icao ang pantamis sa lasahing pac-la at angel cang buting may in~gat sa caniya. Na sa iyo'i hinahon sucat cung loobin, puri n~g la-laquing palad mong capiling, sa gayo'y icao ring alalay na han~gin pantabuy sa balang tataquip na dilim Pangsulung ca't tulong n~g tungcol niang han~gad, maguing sa caliz man ò iba pang sucat, na ipaguing dapa't n~g sa lupang liyag sa mata n~g tauong litao't iaanac. Guilio cung matouain bumabasan ibig, uica mo'y marahil saan ca sinapit cayá sa ba-baying larauan nabanguit dahil cay Romeong haling sa pag-isip. At n~gayo'y bago ca itunghay sa dugton~g n~g dulong iniuan niyaring tulang sunong, ni Romeo'y bicas at ugaling candong munting panulat sandaling isilong. Romeo ay isang bagong tauong basal mataas ang tindig sa cataua'y timbang balicat mababa't ulo't liig bagay maayos lumacad ualang cagaslauan; Mahauas ang muc-ha malambot, malinis puti ay malinao ang balat maquinis, pilicmata'y sin-sin mahaba't malantic, sa matang maitim umaambag diquit; Ang quilay malagó't balantoc ang hubog itim na malabis ay calugod-lugod, ilong cayas bubó ugali ang tan~gos, ang buca n~g bibig cainama't ayos. Cung pano ang tayong nagcabagay-bagay at guinanda gandang tila man din pinsán, ugali gayong di't asal na maran~gal sa mapuring puso bucál at di hiram. Ano pa't ang gandang nagcalangcap-lancap n~g bunying Romeo sa loob at labas, gandang tumatagos sa puso'i ang limbag sa gayong carictan baba'i ay un~gas. Cung baga'y ha-hanap labis pang carictan sa la-laquing muc-ha para n~g hinin~gan alindog ang sihin at bucang liuay-uay n~g tanang bulac-lac Mayo nating buan. Binatang Romeo'y caya n~g alisin, sa iba'y gumaya ang taquip na itim sa muc-ha't pagsicab ang lahat na tin~gin, nagsipanguilalas sa dalauang dahil: Ang una'y sa ganda na calugod-lugod macamasid bangcay cung hindi iirog at ang icalaua pagcat capamooc ni Montescong ama sa piguing may handog. Marami man cahit, n~g sinta'y tinablan, sa himoc n~g tin~gin, n~gunit daplis lamang, at n~g sa matinding dagoc ang hinirang puso ni Julietang camura-muraan. Ito iuan muna bumabasang liyag itulot sandaling ibaling ang suliap sa dacong unahan upang matalastas ang ibang nangyaring lisan di dapat. Camunting oras pang bago n~ga minuláan sa piguing nagsad-ya ang pagda datin~gan at n~g si Julieta'y bihis nang mainam tinauag n~g ina't ganito ang say-say: Aniya, "ó Julietang cabuuó cong irog, ¿di pa caya sun~gao sa búco mong loob ang pagaasauang hindi nali-limot sa lupang iba-bao n~g puso'y lamuyot"? Julieta'y ang tugon—"inang matangquilic bagay na tinuran di pa sumaisip, yaring batang puso ualang sintang ligpit, liban sa magulang at Dios na ni-nibig." "Gulang mo'y arao na, ang sa inang sagot, na icao'y pitasin n~g dapat magsinop, dito'y di iilang m~ga iua't bubót lalo pa sa iyo't sa yaman din sipot. Saca idinugtong aco'y sa iyong edad linalasap co na tamis n~g may anac; n~gunit icao'y hanga n~gayo'y iniin~gat sa pagcadalagang dupoc ang calasag." Ang pacli n~g anac, "ina, sa iyong camay gaya n~g bulac-lac sa tancay halaman, mahalagang samio tiniquis hinirang sa magandang palad ay inacay-acay. Ang tugon n~g ina, sa iyo may gayon din hindi maua-ualan na pusong da-daing, can~gina pa lamang ang camay mong anquin n~g Conde de Paris sa iyong ama'i hiling, Ito ay binatang maganda ang ticas sa yaman lumaqui't dugo ring mataas," "hindi pa quila-la," ang pac-li n~g anac; "sa piguing ta taon," sagot n~g causap. Julieta'y tumanong, "Conde cung dumating, ?anong itu-tugon cung aco'y causapin? ' ina'y napan~giti't hinagcang madiin ang anac na guilio sa mus-mus na turing. Aniya, "ang ba bayi sa pagayong bagay sa isinusulit puso ang may bucál, labi binibigcas hindi matu-tuhan natin cung alin n~ga to*d na umacay." Julieta yumucó,t sandaling nagbalac bago itinanong gayaring pahayág, aniya-"ó ina, co ¿anong gauing sucat sacaling ang Conde sa mata co'y dapat?" Ang sa inang tugon, "ó cabutong irog sa aquin di ucol tanong mo y sumagot, nito'y ualang ibang labis magpatalos cundi puso mo rin sa sinta'y pagtiboc." Sa mauica ito Julieta'y linisan, pagcat sinalubong ang nan~gagdatin~gan, m~ga iba't iba na caguinoohan, sa pangabing piguing na~gag-bigay dan~gal. Ang sa inang say say cay Julietang isip n~g mapag-isa na balisa'y cumapit, sa gayo-y pag-uari n~g hindi mapacnit salas n~g umpucan nasoc naquipanig. Arao man din siyang sa dilim sumicat ang tanang inabot nalihi n~g dilag, sa m~ga lalaqui umiral ang galac, n~gunit sa babayi pan~gimbulong palad. Ang naca-cahambing n~g tipong carictan maligayang ilao n~g bucang liuay uay at ang casiglinis ang hamog sa busal n~g bucong sampagang caban~gu ban~guhan. Julieta n~ga'i isang mariquit na perlas sa sariling consang buhay nala-lagac, siya'y mahalagang bato at sa quislap corona ang culang, caya di matanyag; Ito n~ga ang mundong simpanang umibig sa balang mamasdang himala n~g diquit, Julieta'y sa pagcat binubugang batis sa tuctoc n~g bundoc at sa tauo'y lin~gid." Sa pisn~ging mapula noo'y calinisan at nag-alon along buhoc na macapal, na uari ay ulang guinto cung nag-lugay bangcay na malamig n~g sinta di tablan; Sa hati n~g, ba-ba at guilit n~g liig tayong ayos-ayos bayauang ay pitis, lugmoc man sa tin~gin sa sabug n~g saquit aano't luluhog sa ligayang labis; Sa tin~gin n~g mata at n~giting mahin-hin yu-yuco,t sasabog ang pagpitang linsil, at pilit na hali ang mapuring daing n~g pusong titiboc sa sintang masaquim. Anopat ang taglay n~g halagang dilag, dilag sa calo-louang boong nan~gu-n~gusap, salamin din namang malinao at tapat n~g mahal na dib-dib sa ugaling in~gat. Baquit ang isa pa'y sa ganda casanib yaman at calac-bang mamanahin pilit, sa caniang magulang, ito'y ang matamis cabugtun~gan anac bun~gang ini-ibig; Palibhasa'y bata at di pa datihan sa paqui-quilahoc alin mang umpucan, calooban duag, isip napuputlan, ang ibig ibigcas hindi mauastuan; Dang~an n~g sa inang sa culang maagap n~g mahal na supling at icapipintas, loob na nalucop di sanay umunlac tinuluyan sana n~g hiya'i hinamac; At n~g magtibay na caloobang tucop tin~gin ilinatag sa binilog-bilog, aniya sa sarili "¿alin sa caumpoc sa mura cong camay—sinabing may imbot?" Nagcataon n~ganing ang tin~gin nabungo. para n~g patalim sa balauing anio, sa na sa isang suloc binatang patayo, na ma ayos tindig at may balatcayo "¡Cung ito n~ga sana...!" sa sariling tanong n~gunit di tinuloy ang dapat na dugtong, pagcat capoua mata nila'y nagsalubong Julieta'y nan~ginig sa pagsintang ucol. Ang uicang pagsintang catamisan supling. n~g pusong babayi, sa calolooa'y himbing, ni Julieta'y, n~gunit, sa gayo'y naguising at sa big-lang pucao ay sumuling-suling; Ito n~ga ang unang sinta cung cumapit sa puso n~g tauo'y matibay mahigpit, at ito ang sintang pang-han~gal sa isip lalo cung ang dugo,y cabataang labis, Ito ang pagsintang cung baga itulad sa culay ay siyang tunay na busilac cung sa cabanala'y taimtim at uagas at cung sa matamis pan~guna sa lasap. Binata gayon din cung nabighaniyan sa ligayang tipon n~g toua't carictan, n~g bunying Julieta't sa puso'y naquintal ang uicang: Maglingcod, na di mapiguilan. Romeo't di iba binatang binanguit iniuan tang Letra bumabasang ibig, sa suloc n~g salas n~g doo'y sa titig lasapin ang sa cay Rosalinan~g diquit; N~gunit mulang caniyang napalad namasdan ganda ni Julietang mahin-hi't timuman, ang ninanais niyang Rosalinang camay na bayad siphayó, nanaog sa gunam Pagcat ang siphayo sa pusong ni-nirog ualang bigay cun di masin-sing himutoc at ang gayo'y siyang tagapagbulusoc n~g sinta sa hucay n~g saua ó limot. Uala nang naghari sa alala't isip cun di si Julietang ligaya n~g diquit. Julieta'y gayong din sa puso ay tipid sinta cay Romeong ayao nang mapacnit. Marami man cahit ibang nan~gaghandog maban~gong bulac-lac n~g pusong may tiboc cay Julieta'y pauang masaclap na yamot si Romeo lamang sa tamis nabúcod. Cay Romeo namang pagsayao madlang sa ibang dalaga't sa uica ay culang pagca't si Julieta ang laman na lamang n~g hucay n~g pusong sa pagsinta'y hibang. N~g anyong ang gabi tungtong nasa lalim minulan ang "danzang estrella" ang turing, niyaong dacong una ugali sa piguing pagcatapos baga'y, oras nang humimpil. Sa hinaba-haba litis na palitan n~g cani-caniyang caparis sa sayao, Julieta't Romeo nagcataon naman sa "page-estrella" ay nagcapilin~gan, Naramdaman n~gani Julieta'y ang init n~g sa cay Romeong camay ay malabis, n~gunit ang sa isang binata'y malamig sa cabilang siping, tinac-han cung baquit. Yaring acmang sulit sa tag-lay na edad sa bunying Romeo'y malambot binigcas, aniya, ó guinoo'y, mapalad ang oras pagcalapit nati't camay nagcahauac. Romeo'y namanghang di hulo n~g isip din~gig cung totoo cayá panaguinip. cay Julieta'y tanong ¡"ó tála n~g diquit! sadiang minarapat sa iyo'y malapit. Sagot ni Julieta, "oo at sa pagcat camay cong caliua sa sandaling oras papag-iinitin n~g iyong paghauac sa busal n~g gabing lamig cumacalat." Tugon ni Romeo "yaring catauhan sa laot n~g touá baquit mo linutang¿ camay mo n~g aquin pina-iniit man sa mata mo baga aco'y nada-darang." Sa gayong aglahi n~g pusong may tiboc Julietang butihin banayad sumagot, sang n~giting matimpi pagcat sumaloob ang sa capoua'y amang datihang sigalot. Sagot ni Romeo, "¿sa palad co'y baquit, sa iyo'y tumamang linoob n~g lan~git maligayang gandang di dapat maisip n~g alin mang pantas sa lupa'y maauit? Mula n~gayo'y sa iyo sumpa co't asahan sa mahal mong yapac dapá aco't laan utos mo ay leying tupdin co't igalang at aco ang lihim n~g iyong carictan." Sa mauica ito'y camay pinaghigpit sa pagcacahauac tanda n~g pag-ibig at sa capoua nila'y puso ay cumapit cun di ang libin~gan uala nang pag-pacnit. N~g magcahiualay't ang danza y natapos lahat humimpil na n~g lubhang maayos, pagtupad n~g tungcol sa piguing may handog ualang naibati't loob nan~gabusog. ¡O pagsinta'y baquit sa lupang ibabao! cun di ca maigcas sa labing may simpan cahit at sa mata ó quilos man lamang: pinabasa-basa mo ang touá ó lumbay; Itong inasal mo't dila pinag-umid Romeo'y n~g lisan cay Julietang titig, sa capoua muc-ha naminsang natitic n~g pag-hihiualay ang bun~gang mapait. Tan~ging paalaman ay hindi natapos ang sigao n~g tin~gin hangang nagcaabot at n~g maglayu na umali himutoc sa capoua n~ga dib-dib na halos sumabog; Hangang si Romeo'y sa bahay dumating at hangang humiga tila'y na sa tin~gin ang sa cay Julietang larauang butihin at boong binigcas uari dinig man din. Sa tinalotalo loob caisipan aniya sa sarili "sa sinta ma'y hadlang dating cagalitan n~g aming magulang, aco'y cay Julieta't siya'y aquin naman. Sa pintó n~g puso boong nari-rin~gig ang tugtog n~g sa cay Julietang pag-ibig, ang uicang "dalisay" natanao n~g isip busal niyaong m~ga batang panaguinip. Ang muc-ha n~g tauong salaming malinao sa tago n~g puso, limbag na namasdan, nasa cay Julieta ang pamuting mahal n~g pusong babayi't mutiya niyang pan~galan Ito ang ligayang sa pilac malabis, na dapat han~garin n~g may puring dibdib, pagcat iba-iba laman n~g pag-ibig na punong saguisag sa bayang hinagpis. Sumintang siphayo pagli-lilo'y bayad ito ang sa tauong ualang casing saclap, ito ang mahapdi sa di bucang sugat at ito ang dusang sa puso'y pang-ag-nas. Suminta't sintahin, ibigui't umibig, ito nama'y siyang tunay na matamis, ito ang pandugtong n~g buhay sa sáquit, ito ang lualhati sa bayan n~g hapis; Ito ang mariquit na dahit n~g buhay sa gayo'y ang puso pan~ganib di damdan sa balang touina auitin cahit man at hangang dumating caniyang huling arao. Julieta'i icao n~ga tungcol niyaring palad n~g lan~git sa aquing sigasiguing landas, sa sinunod-sunod sa unang sumicat na bitoin sa puso't sa aquin painlag. Icao n~ga sa aquin, ang calualhatian n~g dusa'y casunod, auang casabihan, icao rin ang batis sagana't malinao di-dilig sa buhay at caluluang mahal. Sa niuari-uari Romeo'y lisanin, silid ni Julieta ang isip ibaling, higáng aabutan at su-suling-suling sa mundo ring balac budhing di pa guising. Dalaua n~gang dusang yumacap sa dib-dib una cay Romeong matinding pag-ibig, at ang icalaua ang pagca-caalit m~ga ama nilang sa sinta'y pan~ganib. Baquit nan~ga caniya ina'y pinaramdan sa m~ga Montesco ang mahapding subiang, n~g siya'y tanun~ging sagot nacasayao n~g Conde de Paris at Romeong mahal. N~g ibig sumuco ang loob sa higpit n~g dalauang simang sa puso ay alit, guitna n~g pag-asa at pan~gambang labis nagbuntong hinin~ga't gayari ang sulit: Aniya "¡ó sintang may touá ó lungcot! ang bigay sa daquip n~g lihim mong gapos baquit mo hinirang yaring batang loob lining-lang sa daang masan~ga't masuloc? Sinong magca-calag man~guna sa lumbay cun di si Romeong iyong quinatauan? dapouat cung ang silo camandag ang tag-lay marahil mamatay sa quinaligauan; Pagcat sino cayang sa aqui'i managot sa pagcadalisay pa-ibig na handog Romeo'y sa altar niyaring pusong bubót ay nama-mantun~ga't hari niaring loob ¿Di n~ga panunumpa cung baga itulad sa n~galang salapi tingang di matangap, na naguiguing bayad sa tungcol n~g hirap n~g alin mang pusong may simpang pag-liyag? At di si Romeo anac n~g calaban n~g mahal cong ama mahaba nang arao? cung cania mang tupdin ang sa sumpang laman ama co'y marahil hindi tutulutan. Dito n~ga sandaling napa-puntang isip bago naidaing ang n~gayon co batid: lasong labis sidhi sa magcasing ibig ang biguian n~g had-lang ang ticang malinis. Uica co ay lason at sa sid-hi sacdal pagcat di pa lagoc at gunita lamang, pinanglo-lomo na niyaring catauhan marahil ay bangcay patac na maticman." Dito napatiguil at di maisabog n~g loob na hapó sa lumbay n~g moog; n~gunit ang pagsitang daquip n~g may cupcop pag-guiit sa isip tagumpay ang handog. Isa pa'y sa piling n~g dusa't hinagpis pasun~gao-sun~gao rin pag-asa sa nais, cayá cay Julieta biglang sumaisip ang gayaring uicang pumaui n~g sáquit: "Alipala'y, aniya, ang poot na tabing sa mata'y laon na n~g magulang namin, n~g upang malag-lag aquin susung-quitin hangahang malinao n~g tapat cong daing. Sinta co n~ga'y siyang papatay n~g alab sa apoy n~g digmang dipa na-aampat capoua namin ama, sacá igagauad ang pagca-casundong payapa n~g lahat. Sa pagayong balac lubos na nanalig ang bunying Julieta't naualang pan~ganib, gaya n~g nabag-bag pagcapit mahigpit sa mati-timbulang mapalad sa tubig; Pagcat ang pag-asa n~g daquip hilahil siyang tan~ging ilao sa gabing madilim n~g tag-lay na dusa't mapanglao na daing, at cahit cung minsan sa buhay pan~gitil. Ano pa't sa tabing n~g gabi pagsicát n~g masayang arao ang unang banaag sing-ibig tindig na't nagsun~gao sa malas cahit sumandaling humimlay magdamag; Pagcat magcalapit bahay na tahanan sinta'y alaga na sa mata man lamang, ito n~ga ang alio di dapat pagtac-han sa nagca-caisa n~g sa puso'y simpan. Sa pagayong anyo oras lumilipas at ualang bahala sa iba pang sucat, siya rin at siyang arao arao agap palibhasa'y pita n~g pagsintang lapat. N~gayong si Julieta'y tumpa sa simbahan tan~ging sinasad-ya sa labis n~g bahay Romeo'y tuluy na't hindi nababanday sa pagcalilim niyang pan~gaco sa hirang. Loob n~g simbahan cung sila'y dumating Romeo'y la-lagay sa daco n~g tin~gin n~g caniyang mut-ya't nito'y sa dalan~gin naqui-quiugali suliapang mahin-hin; Cung ang dilim naman n~g gabi tumaquip sa sang maliuanag, sa pag sintay capit, Romeo'y naron na at paliguid-liguid tapat n~g tahanan ni Julietang ibig; At cung mapauá na sa binaling-baling marahang li-lipat sa bacod n~g jardin, bintana n~g guilio siyang ta-tapatin uupo't tin~galang parang may hihintin; Cahit di dun~gaui't ualang nasi-silip malaong lalagac doo'y nagtitiis, ualang ibang gaua cun di ang sa isip ligaya'y auitin n~g magandang nais. Sa tanáng ni-nibig ito'y caraniuan parang tan~ga't gahis, ang ano mang hadlang, harap n~g pan~ganib loob tumatapang hibang na pagsinta masunod n~ga lamang. Sa linaon nito sa gabing maning-ning liuanag n~g buan pinilacan man din, Romeo'y nan~gahas pumasoc sa jardin paris din n~g dating pan~ganib di pansing, Bintana'y nabucsan na hindi naglaon silid ni Julieta'y Romeo'y umurong, sa puno n~g isang cahoy ay cumanlong cung sinong du-dun~gao pagmamasdan doon. Julieta't di iba sa bintana'y nucas ticang causapin ang asang mamalas pagcat caniyang batid caga-gauang lahat n~g tungcol sa caniyang puso ang bumihag. At cung cayá ito'y tinipid sa dib-dib gabing nan~gagdaan pagcat caniyang nais taruquin ang lalim sa caniya'y pag-ibig n~g quinahiligan n~g loob at isip. At cung si Romeo'y han~gal ang catulad sa tulugan sinta n~g tinapat-tapat, Julieta'y gayon di't pasilip ang agap sa caniyang bintanang munting binobucas. Tunay carampatan hindi nalilin~gid babayi pag tacot, sa lama't at dun~gis, n~g bubog na puri pagsuboc malabis sa minamarapat sa caniya may nais: Caya si Julieta n~g huli na't tatap sinta ni Romeo'y di licó at tapat, sa puso umali ang mapuring habag lalo n~g másilip sa ganitong hirap Sa bacod ay patong ang sico n~g canan, ulong nacaquiling sa palad alalay, ualang piquit matang hindi mahiualay sa silid n~g sinta't nag-gugunam-gunam; Ang tin~ging malumbay sa ganda buhat sa ilao n~g gabi ay acmang saguisag:, catauang matamlay ang naca-catulad ang sinisiphayó n~g malaquing han~gad. Julieta'y dinamdam sa gayong namasid sa puso ang isan~g bagay di malirip, ang binin~gi-bin~gi di o na ininis n~g tunay na tiboc sa caniya'y humibic. Ang caniyang bintana doon nga nabucsan na sinabi co na dacong unahan, at n~g si Romeo'y cacanlong na naman hindi nacatiis tinauag ang n~galan. Sa gayo ay sinong aauit na pantas ang macati-titic sa tinamong galác n~g bunying Romeo sa marin~gig buhat ang caniyang pan~galan sa bibig n~g liyag. Romeo'y nag uaring sa lúpa'y di tungtong. sa tuang sandaling naualang hinahon, patacbong tumapat poon ang binulong saca tumin~galang parang antay hatol. Julieta'y tumanong: "Romeo ay baquit dito iisa ca sa gabing tahimic"? tugon ni Romeo'y, "pagcat inihatid, na di macatanguing sinta't pag-ibig." Pac-li ni Julieta, "sa iyo'i inaral pan~ganib cang lubos sa aquing magulang," sagot ni Romeo'y "hindi gunam-gunam muláng dito'y nasoc ang iyong tinuran; Pagcat ang gaya cong may laquing pag-ibig landas n~g hilahil ligao na sa isip cayá ang aua mo cung hindi ilauit tapat n~g silid mo bangcay cung madaquip." "¡Romeo! ¡Romeo!, Julieta ang sagot, uicang mapan~ganib at sa puso'y hugot, ¿baquit di in~gatan buhay sa sigalot cung ticang tamuhin ang aquing pag-irog? Romeo ang tugon, "Julieta'y masaclap sa aba'y pumanao ang hinin~gang in~gat; n~gunit cung bayaan sa laot n~g hirap malibing sa lalim siya cong tuang agap, Paca-asahan mo, sa iyo yaring sulit ay bulong n~g pusong pabigcas sa bibig, ualang ibang han~gad sa dilim n~g saquit cun di maguing ilao dilag mo't pag-ibig." Cay Julietang pacli, "di aco ang dahil sa di caguinhaua n~g uagas mong daing, cun di ang subian~gang hindi na nalibing sa limot n~g capoua magulang tang guilio," Romeo ang sagot, "huag ipan~ganib canitang magulang n~g pag-ca-caalit, cung ito'y liab man ang sinta ta'y tubig, maguiguing pamatay n~g silacbong ban~gis." Sa balac na ito tanda n~g pag-ayon Julieta'y pinutlan ang tinugon tugon, pagcat sa caniya'y gayon ang nagtangol n~g alit na sima n~g siya'i igumon. Ito ang liuay-uay cung baga sa arao n~g pagca-casundong sa puso'y sumilang, n~g dalauang capoua dapat na uliran sa pagsisintahang matibay't dalisay; Sa pagcat ang lupang cupcop n~g pagibig sa daya at pain sino mang malapit, bighani in~gatan dagdagan ang masid n~g huag macut-ya cung tica'y malinis. Puso n~g babaying dupos na himuquin sasaquian sa dagat ang naca-cahambing, cung culang bumalac may in~gat ó anquin sa dumpol n~g sinta basag ang marahil, Puso n~g lalaquing sa sintay bugasoc lalo cung ang gulang bulac lac sa tampoc, cung gano ang tulin sa nasang maabot siya naman saquit puri cung maumpog, Ano pa't sa m~ga gabing nagsunuran Romeo'y sa jardin masoc cailan man, Julieta'y lauit na nacung maramdaman bintana n~g silid isang sutlang hagdan; N~gunit cung tulot man sa caniya ang maquiat sa bintana lamang u upo't di lampas, ang isa sa paa sa hagdan din tapac si Julieta'y naman patayo't caharap. Doon hinahanay pag-liham n~g nais n~g capoua pusong nagcaisang hilig, ang cauili-uiling anas n~g pag-ibig casintuno halos ang tunog n~g batis: Sa sin~gao n~g pusong matamis at uagas isa't isa'y ualang itampong pahayag, pagcat cung sa jardin ay yaon ang lunas n~g tanang sampagang humahalimuyac. Cahit di pa pitas sa pagayong asal ang bun~ga n~g nais sa gunita'y nam-nam,, sa lasang pang-uili ualang agam-agam ligaya sa lan~git mandin ang namasdan. Cung oras ay buan sa busal n~g hirap. naca-casing laon sa ating pagmalas, taon quisap mata mata't masayang lumipas sa magcasing sintang sa tica'y magharap. Sa gayong ligaya nino mang sing ibig yaring boong cayang lapat na iauit, sa totong nangyari capag idinatig cung baga sa culay ang putla'y malabis. Panahong taglamig ano't n~g tumahac Romeo'y nan~gubling sa sinta ay naquiat, aniya, "¡ó Julieta! ¿nasaan ang habag sa guilio mong abáng dito'y nan~ga n~gatag?" Tugon ni Julieta, "dusa man sa dib dib guinao sa bintanang sagap mo at tiis n~gunit lason naman sa aquing pag-ibig ang icao itabuy sa harap co'y malis." Pac-li ni Romeo—"di man cata lisan may iba pang lunas na dapat pacamtan," tugon ni Julieta, "sa sabi co y liban ualang maapuhap sa isip anhin man." Romeo ang caniyang malambing na sagot aniya, "sa silid mo magtuloy cung tulot aco'y macacanlong sa guinao at hamog tahimic pa quitang ualang caba't tacot." Sa pagayong hiling Julieta'y dinamdam naapi ang budhi't ang dib dib sinicpan, naurong sa layo't ang mata sa hirang tila baga ibig lihim pa'y hanapan. Aniya, "¡ó Romeo! saad uliniguin cung pita ma'y lihis upang isalibing, pag-ibig sa iyo'y pag ibig n~g angel sa caniya'y Lumic-hang, ualang macahambing. Sa iyo ang tulot cong sa bintana'y manhic, lagui n~g pag guilio sa aquin may usip; n~gunit niyaring puri ay minamatamis bangcay cung lumampas sa hinahong guhit. Anio n~g babaying ilauig ang buhay calulua'y cung yurac n~g pula't casaman, pagcat ang halaga na guintong in~gatan ang maguing busilac ang puri at asal; Caya sa isip mo sacaling namugan hina co'y hanapang labis pa sa gauad, inihahanga ca n~g sinta cong tapat pag-asa itacuil at di icagalác. At yamang sa gayo'y munting cumulimlim sicat n~g sintahang laong maluning-ning, mula n~gayon, ang iyong buhay sa hilahil ilayo't ang dating parito'y limutin. Romeo ay big-lang nalumbay nan~ganib sa pagayong say-say n~g sula n~g isip, sa harapan nito'y halos na tuman~gis at sa anyong luhog gayari ang sulit: Aniya, "ó Julietang sinta n~g pagliyag layo sa gunita puso mo'y sumugat; n~gunit sa puri mo cung yao'y camandag antay co ang iyong parusa ó tauad. Panong ha han~garin sa iyo'y naguing tinic pagcat saguisag cang ualang lamat dun~gis, at malinis ca ring itampoc sa nais caya ang pitagan sa budhi mo'y labis; Dusa mo'y dusa cong sa dusa co'y sacdal palibhasa icao ang tali n~g buhay, toua mo ay toua co ¿panong di inlagan ang icalumbay mo cahit sagui lamang? Dilag mo'y pan~gauit sa bun~ga cong tulog, sinta mo'y pang-daya cung suco ang loob, puri mo'y ligaya n~g pag-asang lubos, ¿panong acalain ang han~gad na buctot? ¡Ay hirap aba co! cung iyong patulan ang sapantaha mong di co gunam-gunam, anhin pa ang buhay sa lupang ibabao cung icao di aquin, aco'y calabisan." Sa pagayong luhog n~g pusong maalab hindi nacatagal poot naguing habag ni Julietang supil tunay na pagliyag, caya n~g matapos gayari ang bigcas. Aniya, "¡ó Romeo cung n~gayo'y tinuran! salaming malinao sa puso mo'y simpan, parusa ò tauad hindi cailan~gan pagcat gayo'y lapat sa may casalanan; Catiuala sa iyo ang isip at loob pagcat namasdan cang tapat na umirog; n~gunit yaring puri handa rin ang utos sa inaacalang bahid na lu-lusob. Dapouat ang naguing subiang niyaring dib-dib di lisiya sa landas n~g uagas mong hibic, paca-asahan mo, at huag man~ganib aco ay iyo rin magpahangang lan~git. Puso co ay iyo, iyo't di ma-aagao n~g iba pa't sinong sa caniya hi hirang pagcat ang pagsintang tunay isa lamang caya cun di iyo tungcol n~g libin~gan. Ganap ang touá co na hangang di sicat mapalad na arao sa bun~ga'y pagpitas n~g magandang nais agap mo'y pag-in~gat sa icalulooy sa hinog sasac-lap. Romeo'y sa bugso n~g touáng dinamdam inagao ang sulit n~g mut-ya at búhay, "sa toui-toui, na ualang gunam gunam cun di ang sumapit arao mong tinuran; Pagcat ang dalan~gin n~g isang ninibig hangaha'y abutan n~g ticang malinis, pagcat caniya ito't lualhati n~g lan~git samantalang buháy sa bayan n~g hapis." Cay Julietang sagot—"cung inip ca'i sundin at n~gayo'y tulot co ang sa pusong hiling Romeo'y sa touá na hindi mapiguil, "cung gayon—aniya'i—ganapin bucas din" Ito nga'i ano pa't ualang higuit culang natupad sa harap paring cumpisalan, ni Julieta't sa cay Romeong caibigan pan~gala'y Lorenzo't[7] tapat na dumamay; Nag-utos ang gayong sa magula'i lin~gid n~g capoua n~ga pusong sa tica'y nagpilit, cailan~gang ucol lihim na guinamit sa simbahang cupcop n~g Paring binanguit. At caaya-aya nan~ga n~g maganap, ang ilao n~g arao maganda ang sicat, ang azul n~g lan~git buháy at laganap, simoy pa n~g han~gin pang-uili't banayad. Ang tanáng linic-ha punó n~g alindog sa pagui-guing sacsing umid n~g masunod ticang pinilacan n~g calugod-lugod ang naguing larauan n~g sinta't pag-irog. At marahil cayá ang boong quinapal, sa arao na iyaon saya ang tinag lay pagcat para niyang himacas at hambal sa nagcasing pusong capos capalaran. Sa buhol na tali n~g ticang malinis ano t n~g sacop nang sila'y di maalis, sa cani caniya nuing matahimic para bagang ualang ano tuang nasapit. Ang gayong nangyari lubos na nabaon sa suloc n~g lihim sa habang panahon mag-asaua'y buhay hangang panahon ang capoua hinin~ga sa palad na ucol. Di co man auitin, bumabasang ibig, sa caya cong capos, balac na nang isip humiguit cumulang ang touáng sinapit Julieta't Romeong sa tulá'y pantamis. Ang di pag-sambahay, pagcat sauing maquiat Romeo'y mapanhic tahanan n~g liyag, binubun~ga y sabic na pandag-dag sicat sa quinamtang ticang ang linis laganap. Sa balabalaquing usapang mairog hindi naua uala't laguing nacaun~gos ang paraang sucat na macalalambot sa canilang capoua magulang na loob. Cacapanan nito'y pag asa'y malabis pagcat macacamtan mabigat man cahit, baquit mababa nang arao y pagtahimic n~g dalauang lahi sa di pagcacaliz; N~gunit aling touá sa lupang ibabao lumagui sa tauong di dag ling pumaram at cung sa bulac-lac sa samio ay culang casunod pa'y lumbay na higuit sa bilang; Gaya n~g sinapit dalauang singpalad n~g anyong ang touá sa puso y mag ugat, ang lason sa buhay sunod na lumagac sa busal at hangang sa sidhi nautas; Ito ang calvariong tinungcol n~g lan~git, sa sintang cunanan halimbauang linis at marahil cayá gayo'y pinatiis n~g upang mataniag sa tanáng ni-nibig. Isang arao n~ganing cusang nag-lalacad Romeo'y sa loob n~g Veronang Ciudad, natagpouan ¡dusa n~g amis na palad! ang isang auayan n~g palalong tabac. Ang isa sa pooc n~g naglalabanan pulos cay Romeong man~ga caibigan; n~gunit sa cabila ang pan~gulu bilang si Tibaldong lilo't cay Julietang pinsan. Cay Tibaldong asal bumabasang irog, sa dacong unahan sucat mong matalos, sa pagcatahimic amai't cahamoc na laon nang arao na di cumiquilos. Romeo'y cahima't binucong matibay dugong Capuleto'y caliz di bahiran; n~gunit cay Tibaldo, ang isip nadimlan n~g mapatay nito isa sa calaban; Pagcat ang namatay catatong mahigpit, n~g Principeng Ciudad capinsang malapit, at ang quinarool sanhi n~g paglait ni Tibaldong tacsil cay Romeong bait. N~g si Romeo n~gay natagpong hinamon Tibaldo'y nalagot buhay di naglaon ang sa caniya'y damay sa tacot malipol ang unang balasic sa paa'y guinugol. ¡Oh ualang paglin~gap at palalong poot! sa can~gino pa mang iyong maabot at bihira sa iyong masig lang di lingcod na macata-taguing di bulag sumunod; Gaya n~g pagtupad n~g matang papiquit sa iyo ni Romeo at di na naisip, sa ama at bianan siya ang matouid magbigay payapa cung muling mag caliz. Cung magaua sana maca sampuong bilang n~g tauo'y sa galit bago magpamalay, n~gunit cung malaqui ihangang sang daan pan~ganya-yang bun~ga di man matiticman; Dapouat si Romeo'y sa gayo'y nalihis, sa ugaling lacad n~g lupa'y naparis, sa init apuy rin nabuyong sumanib hindi na nabalac dusang masasapit. Cahit sa pagayon Romeo'y nagculang, n~gunit nacatupad sa tungcol na mahal n~g pagca-caibigang tapat at matibay bihirá sa mundo bagang matagpuan. Ano't sa Principe n~g ito'y lumatac sumbong cay Romeo n~g tanán lumacad na caniyang catoto ualang naguing bayad pagod na guinugol sa mabuting han~gad. Romeo'y dapat n~ga at pilit ma-matay sa naunang lagdang utos alang-alang n~g Principe'y aniya, "umulit sino man sa pagcacaalit capalit ay buhay"; Sa munting hinahon "lumitao ang ugat sa boong nangyari" ito ay nalipat "pagbubulay lining" munting bumanaag dapat pang-hauacan sa dusa ibauas. Ito'y dili iba't cay Romeong tutol sa "pag-uusisa" n~g macunang tanong. na cayá pinatay ay higanting ucol sa piling caibigang buhay rin nahampol. Sacsing nagsiharap ito'y pinagtibay at nan~gagcaisa boong casagutang, baquit sa higanti ang punong dahilan n~g Principe Scala sa mahal na pinsan. Ang lagda n~g hatol ano't n~g dumating Romeo'y sa buhay dapat na maquitil, parusang capalit ay ang ualang taning na, sa ibang bayan siya ay dadalhin; Alalaong baga'y di dapat lumabas sa catatapunang bayan caniya'y lapat; n~gunit loob nito'y may tulot maglacad pagcat hindi piit sa culun~gang sucat. Salamat sa pinsan n~g Principeng bantog, nito cay Romeo ang di nag papugot siyang tan~ging dahil bumali sa utos na unang linagdang uica'y pasusunod. Sa boong daigdig ito'y calacaran hatol na papiquit naguing caraniuan sari-saring bagay ang quiniquilin~gan na icalugami n~g hustong catouiran. N~gunit cay Romeo ang iquinabauas n~g acmang parusang ito n~gay di dapat, cung di dahil lamang cay Julietang liyag, pagcat yao'y lalong pampahabang hirap. Ano't n~g nagtibay ang sadlac na hatol sa madaling taning siya,i isusulong sa Mantuang[8] ciudad sa parusang ucol Romeo'y sa lumbay halos na magumon. Anong itatagal n~g puso sa sáquit ang asauang mut'ya maiiuang pilit, at ang paalaman cung hindi magahis Romeo'y ibig pang hinin~ga'y mapatid. Umaquiat sa bahay n~g mahal na bianan dahil cay Tibaldo, hindi carampatan, pagca n~ga calahi mauari ay subiang, sa sintang asaua lihim cung lilitao; Hibang iyaong isip sa sinuling suling sa mundo n~g dusang punong tinic ban~gin gumiit ¡n~g alio! ang Frayleng umamin nagtibay't nagtago sa pagsintang lihim. Pagcat ito lamang tan~ging maasahan sa ipagqui-quita mag asauang mahal, bago tutuparin parusang cacambal at nagpaquilala n~g sintang dalisay. N~g ito'y humagap sa yari n~g isip ayon sa paraang sa balac umaquit, causap pa lamang n~g Pari sa nais, utos ni Julieta siya nang pagpanhic; Ito'y dili iba't sisiuang hin~gahan puso ni Julieta sa canilang simpan, sa pagcat bihirang sintahan maualan cahit ganong lihim n~g isang caalam. Ito cay Romeo ang dalang pahayag muli't muling bilin siya'y pumanatag, ni Julietang casing niyapos n~g hirap, mulang mabalita hatol na nasadlac. Dan~gan ni Romeo'y ualang taglay baguis lumipad na sana n~g ito'y marin~gig harap n~g asauang lugmoc sa hinágpis, ang luhang nanalong n~g agad napahid. N~g anyong tuparin n~g puso ang yacag at Pari lilisang casabay n~g yacap, ito ang sinabing pan~garal banayad, aniya, "¡ó Romeo dinguin ang pahayag!" N~g iyong singpalad ang puso'y tibayan n~g lan~git sa lic-ha pagsuboc na mahal, ito'y pag nangyari ay may catuturan maguing toua ó ibang mahalagang bagay. Aco'y hindi bandai sa pag usig gayac n~g naguing sala mo ang boong patauad, ang pagcacasundo gayon din ay agap n~g ama mo't bienang di na nagcalutas. N~g upang matan-yag pinagtibay hiling n~g casing sinta mong masinag na bitoin, ang bun~ga n~g tica n~g lubos namnamin laman ninyo'y hangang n~g lupa'y anquinin. Sa pagayong han~gad n~g magcaibigan lalo cung tiuala sa boong pagdamay, sinong macarin~gig di munting maparam cahit ganong laqui n~g tag-lay na lumbay. Caya si Romeo'y m~ga uicang sagot malubay at acma't sa puso ay hugot; n~gunit sa paalam sumagui ring lungcot ang jardin n~g sinta tinumpa't pinasoc. Bintana'y pagpanhic sing-sinta'y nag-yacap casabay n~g luhang sa mata'y lagaslas, napupot ang sulit, halos man~gauasac ang capoua dib-bib sa lumbay naglapat. |
| Ang m~ga cataua'y
nangyaring namanhid sa dagan n~g dusang handog n~g hinagpis, titigan sa quilos himutoc ang sulit dahil sa nangyari at sa masasapit. Sa pagayong anyo n~g isip cung masdan panulat n~g pantas tila calabisan, pagcat yao'y lalong hinahong magsay-say cung ano at gano sa puso'y pumisan. ¡O pag-sinta'y baquit tag lay mang saguisag ang lumbay sa iyong mahalagang dilag! sigalot at madlang lihim cun di yacap ualang ma-auit sa magui-guing bacas. Bato mong urian: hilahil at hapis cung baga sa guinto n~g pan~gin~gilatis, doon mamamasdan simpan mong pag ibig cung dalisay tapat ó dupoc ang capit. Ano't n~g tumiguil sa mata'y pagtulo n~g maraming luhang nagbig-lang bumugso, ang capoua dib bib nalouagang tanto sa sabic na titig n~g pagca-catagpo. Naguaguing umiral n~ga ang napiping sulit sa tali n~g buhay na tilá papatid, n~gunit ualang ibang pagliham n~g hibic cun di ang pagsunong sa palad na amis. Sa lupa'y alam na't di co man salitin ang pag-hihiualay sa magcasing guilio, lalo cung ang sanhi gaua n~g hilahil gunitain lamang loob hahapuin. Cung ito'y mangyari di sáquit n~g saquit gaya n~g narating sin buhay n~g auit, isa pa ¡ó lasong! ang lumbay ay tipid hindi maitanyag at sa lilim alit. Hagulhol n~g sinta sa dusang yumacap n~g uala nang caya't anyong bumanaag ang ilao n~g arao sa lic-ha'y pagalac Romeo'y tumayó't nagbagong pahayag, Aniya "¡ó Julieta icao na'y lilisan! yaring pusong uasac, lamang ang iiuan, sa bayo n~g dusang ualang pacundan~gan, n~gunit tipong lahat ualang umilandang. Larauan n~g iyong gandang casingparis n~g uagas mong sintang ualang casing tamis; asahan mo'y siyang limbangan n~g isip upang aco'y huag supilin n~g hapis. Cung malayo ca man at di ca caharap sa mata n~g lamang hindi ca mamalas mata n~g calulua capag idinilat matititigan din carictang mong lunas. Aco'y aalis na't sa iyo ay paalam, maauaing lan~git naua ay pacamtan ang touáng capalit n~g lúhang nunucàl maguing dito't saca sa payapang bayan; N~gunit cung talagang tinungcol n~g lan~git canita ang dusang haba'i catnig-catnig pasasalamat din ang handog n~g isip huag lamang hindi caniyang iniibig. Pagcat di ta taroc itong catuturan cung bayad sa sala ò paquinaban~gan sa panahong harap n~g liping lilitao sa abá ta cayá tungcol n~g may capal. Isa pa ang tauo hindi maiparis ang laman n~g nasa sa talagang hilig palad niya'y cun di, ang dapat ipihit pag-ayos sa balang tungcol masasapit." Julieta'i inalio n~g gayong pahayag at saca sumagot, aniya, "aquing tangap puso mong aquin na at i-uling ilapat sa aquing pag-ibig" sa luhang nanatac. Saca inalili calagui-ang aquin sa pagcat ito man iyo na rin at dalhin husto't pati dugong gaua n~g hilahil ualang natilansic cahit gagapuing. At asahang cang habang gumaganap sa parusang lagda n~g sa sintang palad, acong ma-iiuan bilang co ang lahat na magsi-sidaang camandag na oras. Sinta co'y di dapat pan~galauang sinta, cung icao sa hirap aco'y sa guinhaua, tahanan cong silid siyang ipapara sa catatapunan bayan n~g parusa. Ang buhoc n~g arao n~gayong linalatag sa tanáng tinic-hang salubong ay galác, aco'y asahan mong, m~ga mata'y harap sa calalaguian mo'y icao minamalas At cung ang quinapal auit ang pagsipot n~g masayang arao buhay pagcat handog, aco'y asahan mong hihin~gin sa Dios, buhay co'y hanganan uagas mong pag-irog. Pagcat ito'y tan~ging buhay co sa lupa, hindi ang tinapay at iba pang toua, maquita ca lamang busog co'y sagana saquit ma'y mabigat guinhaua'i saganá At n~gayong ang sicat n~g arao paglam-lam, ó anyong magtago sa calulunuran ang auit sa isip sa tinig lulumbay, pagcat ang hirap mo'y na sa cadiliman. At n~gayong ang gab'i tungtong na sa lalim at ang sangtinacpan tahimic na't himbing, asahan mong, noon ang auit n~g daing catono'y n~g panglao n~g tugtog n~g libing. At cung touá naman maquita't marin~gig asahan mong, aco'y lugmoc na sa hapis, sa gayo'y sa pagcat hindi ca casanib at icao ay dusa ang lagoc mo't tiis. Pagcat cung ang saya sa may tuná'y busog ay apdong mapait sa may acay lungcot, munting casiglahan icauiling quilos sa may calumbayan dagoc n~g himutoc." Ito't ibang daing ang pinagsunuran n~g calunos-lunos na nagcasing hirang, say-say di dapat upang di madamay, bumabasang ibig, cung lúha'y magaan. Nagtangapang lúha na mata'y lagaslas at naghiualay ring lúha ang pumatac, sa bintanang sacsing umid n~g pagliyag, na cauan~gis bubog sa linao at quislap. Romeo'y tuluy na't calag-cad na pilit n~g parusang lacas sa daàng matinic sa calvariong tungcol sa caniyang pag-ibig, n~g di matingcala't malihim na lan~git. Daratna'y parusa't luha ang iniuang nanalong sa cabiyac n~g calulua't laman, at ang pagcaualay ualang taning arao ¿may dusa pa cayang lalalo sa lagay? ¡O lúhang babaying pansupil na caliz! sa pusong lalaquing may asal na gánid, sa tinbang n~g dusang daratnan at bit bit ni Romeo'i icao, ang sa bigat labis. Bauat isang patac n~g gunita lamang, n~g isang malayo sa sintang cinimpan dagat man din't unos tatauiring dam-dam sa munting ilan~goy hinin~ga'y papanao. Ano't muláng ito'y lumbaying tumulac sa quinaguisnan niya at linac-hang Ciudad di na n~ga cumati ang luhang nanatac ni Julietang casi't ualang icagalác; Inaagao dising lin~gid sa magulang huag na bumacas pighati sa buháy, dapouat di mahulò ang bagay dahilan cayá gabi't arao ito ang usapang. Sino sa magulang sa anac na sinta nitong dusang lihim ang hindi man~gamba lalo na cung bugtong gaya ni Julieta, at inaasahang touá at ligaya. Sa pagcat ang ina'y hin~gahan n~g anac sa lahat nang lihim at iba pang han~gad, dito'y pananalig n~g ina'y sumiyasa't sa abang Julieta ang sanhi n~g hirap. N~gunit pan~gaco man lang lunas n~g saquit ipagsabi lamang maganap na pilit cahit mahalaga ò sa puso'y pait, Julieta'y umid din sa tagong hinagpis. Cahit uicain mang canila rin dusa ang di itahimic sa simpang balisa at cahit paluhog na halos sumamba ayao ring mabucsang dib-dib ni Julieta. Cung gano ang tibay't tapat na pagcapit sa mahal niyang puso n~g sinta't pag-ibig ay gayong din naman ang lihim sa dib-dib sa ina may caguiat ayao ipagsulit. Gayon sa hicayat sisiuang caalam tan~ging caulayao sa busal n~g lumbay, ayao ring umayos laguing casagutan lihim niya'y dadalhin hangang sa libin~gan; Pagcat samantalang na sa pag aalit n~g capoua ama nila n~g mag sing ibig, tantong masasayang ualang masasapit cahit isinin~gao man ang laman n~g dib-dib. Sisiuang pang-alio cahima't itutol, na cung ipagsabi marahil puputol n~g capoua magulang cagalitang laon, Julieta'y sa sagot ama'y di aayon; Pagcat caniyang taroc ang sa amang subiang sa m~ga Montesco'y ualang macabagay, balaquin ang anong ipaya-pang tunay sa pagcacasundo malayong lumaang. Cahit si Julieta'y bata pang maglining sa caniyang bunga n~ga'y tama cung taroquin pagcat ang suyuan pagcasi'y maning-ning dapuat sa lahing alita'y rimarim. Caya ni Julieta hindi man hinayag ang laman n~g luhang baha sa pagpatac, sa gaya n~g inang may tungcol bumacas sa laon nasilip na munting banaag N~gunit nauari mang pagsinta ang simpan hindi rin nasayod cung sinong dahilan, sa conde de Paris, sa una'y tunuran, tinucuy ang balac at pinapagtibay; Pagcat tan~ging ito ang ipinagturing sa anac na bugtong n~g gabi n~g piguing at ito n~ga lamang humiling mag-anquin puso ni Julietang usig n~g hilahil, At cay Capuleto n~g ito'y pahayag n~g casing asaua dagling quinausap, ang Conde de Paris tungcol sa pag ganap sa mahal na tica sa camay n~g anac. Ang pagcaca-isa sa madaling taning ang pita n~g Conde masusing ganapin, di na sinanguni sa abang butihin cung ito ang lunas sa lumbay at laguim. Caya si Julieta ang luha'y bumucal sa bibig n~g ina, n~g ito'y malaman, at ang puso nila ni Romeong hirang ay pinagbuhol na sa harap n~g altar, Isa pa'y ang Conde sa haying pag-irog puso ni Julieta ay hindi tumiboc, cahit sa isip man di sumaguing lubos liban cay Romeong sa palad nabucod. Caya n~ga sa Conde: ama'i n~g ipayag ang camay n~g bun~ga at sula n~g dilag, aniya sa sarili, "¡ualang casing palad sa lalaquing capoua sa sangmaliuanag!" Sa pagcat ang mutiang acalang gugulong laot n~g siphayong sa caniya'y pang gumon biglang macacamtan sa puso'y cacandong ¿anong di isaya at ito ang layon? N~gunit maguing Conde't casuyong magulang, nagcamaling lubos sa acala't asal, pagcat si Julieta di na macacamtam, liban cay Romeo, gayon ang libin~gan, ¡O m~ga magulang na maling mag-isip ang anac sa isang hindi sinta't ibig, ¿baquit pipilitin, tunay masasapit cun di dalamhati, sa pita'y malihis? Ligaya'y asahang hindi punong bucál ang calac-ha't pilac, cung bagay han~gad man, cun di ang sintahang boo at dalisay matamis na lahat pa'i capaitan. Manood n~g sintang gaua ó hicayat n~g in~gay n~g guinto't ibang sauing han~gad, n~g hangad ang laman sa lupa'y pagpalas uala rin ang sinta't han~ging lumilipas. Masdan ang nasapit buhay ni Julieta, cun di ang pagpilit sa hindi sininta, marahil ang puso na sunod sa tica ay hindi inusig ang madaling hanga. Ama ni Julieta sa tan~gong matibay sa mahal na Conde't ito-y sa pag-asam, as sariling anac lamang pinaalam ang doo'y mabisang lunas icalumbay. Gaya ni Julieta anong isasagot cun di ang mamangha sa pag-hihimutoc, at saca ang luhang sa mata'y umagos casabay n~g uicang n~gayo'y di malagoc. Ang acalang lunas sa matagong simpan mamasdang ang anac sa puso'i may lumbay, sa ama'y umali lunos calangcutan sa pagcat ang tan~go di na maurun~gan. Ang lunos umiral, sa pagcat ang anac ay lalong sinidhian n~g taglay na hirap, at dito'y nauaring sa puso,y sumugat ni Julieta'y iba't, nahidua sa balac. Dito na ang sisi na bucang lansan~gan, na uica'y sa huli't uala sa unahan. linimot ang hatol: na gauin ano man isiping banayad ang ayos at sinsay. Caraniua'y sisi ang bun~ga'y pahamac tulad sa gumitna sa moog n~g tabac sa lupa'y bihirang matapat lumasap na di man~gi-n~gisi ang loob sa saclap. Sa aua n~g ama sulong na inasal lihis, palibhasa hiya,y macacamtan, nag-uicang may poot, aniya, "ualang daang hindi masusunod yaring calooban. At cun di ihayag ang tago sa dib-dib tantong mauauala sa amang pag-ibig, ang lubos na suclam sa gayo'y capalit pagcat sa magulang di tapat ang isip. Ang sa ina namang himoc na malambing siya'y sa pagtangap sino man ang dahil, sa dusa n~g puso Montesco mang supling, cahit ito'y dating catalong patalim; At cahit, aniya, sa balac n~g isip maguing cay Julietang subiang din sa dib-dib ang lahing Montesco, n~gunit cung inibig ina'y sa pag-ayos cung lunas n~g sáquit. Ang gayong subali malambot na bigcas cay Julieta'y tila pai't di quinagat, pagcat, aniya lalong pighati cacalat isin~gao ang lihim na hindi di rin maganap, Minarapat niyang siya'i ang inibig lamang ang lalagoc sa copa n~g sáquit calatac latacan uubusing pilit huag ibahagui iba sa hinagpis Pagcat ang pag-ibig nilang madalisay may sala, at hindi gunita ang hadlang; n~gunit sisi uala't tamis ang mamatay sinta ni Romeo huag lamang yuracan. Julieta'y sa anyo ang nacacatulad, batong buhay anio sa guitna n~g dagat ang dumpol n~g unos sinayang na lahat cahit gagapuing lihim di maagnas. Cayá n~g uala mang caya ang magulang sa luhog at cahit maguing sa poot man minagaling nilang ipagmadalian pag-ganap sa tan~gong di na maurun~gan; N~gunit si Julieta sa gayong inisip di himbing at gayac sa dapat na litis yao'y balac lamang siya nang pagsaglit sisiua, sa paring nagtibay sa nais. Sa Paring matanto cay Julietang bilin hindi nagpaliban agad pinadating sa abáang Romeo laman n~g hilahil, sa dating di tapos, na bagong sasapin. Romeo'y sa busal n~g dusa at poot naguing casagutan sa asauang irog, sa tica n~g Conde banal na umayos at ang tagong lihim huag ipatalos; Aniya, sa mabuting paraan cucunin hindi maglalaon Julieta sa piling n~g mahal na ama't ito'y pagpilitin n~g upang maligtas sa bagong hilahil. Ang pag-ayong bilin hindi man tinangap sa sintang Romeo n~g usig n~g hirap, sa puri talagang tacsil ang pumayag sa tica n~g Condeng ibig ipaganap. Ang uicang magtacsil sa asauang tunay sa lan~git at lupa ang handog ay suclam, cay Julieta'y lasong ualang macabagay labis icamatay salaguimsim lamang. Ang taning sa Conde caya n~g malapit Julieta'y sa ina masayang nag-sulit, aniya, "ang sarili't mahaba nang sáquit dahil di mahulo anhin man cung baquit, Sa liniguid-liguid tanáng namamasdan ualang touá cung di pulos capanglauan marahil, aniya, sanhing casalanan sa pari icuhang sanguni ang bagay; Sa pagcat di lamang sa tauo'y pag-hatid n~g lumbay ang dusa't iba pang pan~ganib cun di ang sala mang sa puso'y cumapit ualang iguinhaua cung hindi luminis." Ina'y palibhasa ang gayo'y di taroc cung litis ò tunay ay agad tinulot sa bugtong na anac n~g upang ang lungcot na laon nang dam-dam pumanao na lubos. Sa han~gad n~g anac ang capanatagan inihabilin pa sa dating sulitan n~g sala, di iba't ang Paring nagtibay sinta ni Romeo cay Julietang hirang. Sa pari hinin~ging piliting matalos ang dusang matago n~g cabutóng irog, samantalang bago, lunas n~g masunod upang di icupas n~g boong alindog. Ang ina cahi ma't matalinong isip caniyang dinaanan ang sintaha'y litis, ó cahit babaying sa gayo'y di piquit, n~gunit ang sa anac sa uari'y nalin~gid. Bago ang cumaring sinigla n~g anac ay laban sa tan~gong ibig ipaganap, ang Pari sa pagcat ang tanun~gang lunas noong magsingcasi sa amis na palad. Julieta'y sa Pari ang laman n~g layon "sa bagong hilahil ay biguian n~g tulong; n~gunit cun di caya ang paraang ucol siya'y pagcalooban n~g masidhing lason; Pagcat ito, aniya, ang huling calasag sa caauay sinta ang mag-ad yang dapat, at cung ito'y sala sa lan~git na atas ay lalo ring salang sa sumpa'y payurac. Mamatay sa sala at cayá tiniquis sa pagcat sala rin ang sanhing matouid, sa balac, aniya, masintahing lan~git ang capatauaran hindi icacait. Anhin pang mabuhay sa lupang ibabao mabuhay nabucod cay Romeong hirang malabis na pacla at handog ay suclam pagcat catacsilan sa sintang nag-tibay; At cayá, aniya, lason iyaring han~gad pagcat malaqui na sari-saring gayac sa Palacio nilang na sa Mantuang Ciudad, sa tica n~g Condeng tun~go sa pag ganap. At baca sacaling capusing panahon sa sariling puring pilit itatangol pagcat cung guipit na't sa pan~ganib culong. yaring pag iin~gat culang isagumon. Sa n~galan Romeo, aniya'i alang alang na catotong tapat at dating cadamay, caniya pipilitin huling cahilin~gan tagumpay n~g sinta n~g upang macamtan." Ang Pari sa busal n~g namanghang isip sa naririn~gig niyang malinao na sulit si Romeo'y n~g di magcahinanaquit, gayari ang sagot sa tan~gay n~g sáquit Aniya'y "cahilin~gang huli ay mabigat gaya n~g may sumpang sa licó uminlag gayon ma'y bibig-yan n~g paraang dapat upang sila'y capoua sa sala'y maligtas. N~g upang malinis paraang gagauin Romeo'y sa dusa at nasang sapitin, dalaua n~gang bagay Julieta'y taglayin: ang tapang sa loob at sinop sa lihim; Pagcat hindi lason nasang ipagcaloob sa linao na sabi sadiang pampatulog, sino man sa lupang sanay na mang-gamot hindi sasabihing buháy macalagot. Sa lacas n~g pulbos sa tubig inumín apat na puo't ualong oras na hihimbing, sinuboc n~ga ito sa gabing malalim pagbucang liuay-uay sa bangcay na hambing; Cung ito'y maganap ualang sala't tunay Julieta'y dadalhin sa calilibin~gan at doon cucunin sa inaacalang oras na pag-lipas n~g pulbos na taglay, Harap ni Romeo at saca dadalhin, n~g lubos maligtas sa bagong hilahil, at sa dating tiis paraan isipin ang bun~ga n~g tica n~g boong namnamin; N~gunit huag—aniyang—limutin sumulat sa asauang casi't gayo'y n~g matatap n~g di ibalisa balitang cacalat at siya, ring nan~gacong magpadalang agad. Ng magcaisa na sa acalang gayong Julieta'y nui nang tila hindi tungtong sa lupa sa pagcat bun~ga n~g linayou sa toua nahinguil at hindi sa lason. Sila'y maliligtas sa tamóng hilahil n~g asauang mahal ¿ano pang idaing? saca hindi batid huling sasapitin nila ni Romeo, na calaguim-laguim; Touá'y palibhasa sa muc-ha'y nalimbag sa asam na bitouin n~g magandang palad, pagdating sa bahay magulang namalas lalong naniualang tunay ang hinan~gad. Palagay n~g ama sa pagayong litis, na tinacpan saya n~g bugtong na ibig, ayos na ang tan~go sa ticang mapilit at di maurun~gan sa Conde de Paris; Cayá ualang tanong pinadalang agad sa handang Palacio sa Mantuang ciudad, upang pagtitibay doo'y magaganap n~g Conde de Paris sa magandang han~gad. Sa anyo n~g handang Julieta'y dinatnan sa Palaciong batbat n~g pamuting mahal, napag-quilala niyang sa quinabucasan tutupdin ang ticang sa caniya ay subiang. Aniya'y sa sarili "¡ó Conde mapilit, umabang sa di mo tungcol at sing-ibig, guinugol mo'y sayang at maguiguing sáquit pagcat aco'y bucas bangcay na sa masid!" Ang touá mo cung n~gayo'y ualang macatimbang pagcat ang ligaya sa isip mo'y nam-nam lalo pang malaqui hahali mong lumbay sa anyong pagpitas sa sampagang aaam; Pagcat sa iyo ito'y di tungcol n~g lan~git, cun di cay Romeong ilao niyaring isip, Romeo'y ang tan~ging dapat na magcamit altar palibhasa quinunang matouid; At halimbaua mang iyong macacamtan ¿anong ligaya mo at hindi ca hirang? anhin mo ang ganda cung sa boong silang at icao ang dilim na maguiguing hadlang? Caya n~ga sapagca sinsay ca sa landas n~g sintang casundong hanapin mong dapat, sa sunod na arao puso mo'i igayac pagcat sisicatan n~g sisi at hirap. At cayo ¡ó ama't inang matangquilic, sa hindi co hirang sugod nagpumilit! ihanda ang luhang di dapat mapatid hangang magcasundo tayo n~g caalit." At tuloy humiga sa tadhanang ucol na bilin n~g Pari tinupad at layon, cataua'y pinaris sa sang nabuburol hangang sa tumalab pulbos na ininom, Ang arao n~g anyong di na matitigan Palacio'y handa na sa cau-uculan, minulan ang dating n~g Conde't magulang ni Julieta't galing sa Veronang bayan. Sa busal n~g touang di cayang salitin niyaring dilang capos sa acmang gamitin, Julieta'y nabucsan sa tuluga't hambing bangcay nang malamig at hindi maguising. Naguing casagutan tanang mangagamot. na nagsidatin~gan sa madaling utos. hinin~ga anila'y, pumanao nang lubos at lasong mabagsic ang biglang lumagot, Uica sa saring: "pagsisi at hirap" Julieta,y sa Conde dito na natupad, at saca "ang luhang sa mata'y lagaslas n~g ama at inang" sa nasa'y nalinsad; Tan~ging iminali sa sariling sulit ang tungcol sa luhang di dapat mapatid n~g sintang magulang, pagcat asang isip sila ni Romeo ang lubos papahid. Catuturan nito saca na malaman bumabasang ibig sa bandang hulihan, pagcat cung n~gayon pa'y boo nang tuturan sa utos n~g auit tula'y masisinsay. N~g agad matanto ang dapat mong gauin tin~gin n~g isip mo isunod sa aquin, sa munting panulat masusing ilibing Julieta'y sa busal n~g luhang masin-sin; Pagcat sa panulat nino mang umauit ualang pusong lihim na hindi masilip, uala ring Palaciong hindi mapapanhic at ualang libin~gang hucay di magahis. At n~gayong lagac na ang catauang buhay n~g abang Julieta sa quinalibin~gan, lumbay n~g may tungcol marapat nang iuan Romeo'y sa dugtong n~g hirap tunghayan; N~gunit ang mata mo cung baga nangauit mapapahin~ga na, bumabasang ibig, pagcat malapit nang maquiat ang sing-ibig sa tuctoc n~g dusang sa buhay pamatid. Hayo cay Julieta na linagdang sulat Paring nag ampon ay hindi tinangap n~g casing Romeo, palibhasa'y atas n~g pagcacagayon n~g amis na palad. Sa balat n~g lúpa ito'y calacaran ang pagcacataon dalaua ang taglay: touá cung maganda natin't capalaran, n~guni at cung amis bun~ga nama'y lumbay. Ualang malay isip Romeo'y di talos sa paraang libing n~g asauang irog, n~g malamang patay cay Montescong utos, Romeo'y ang dib-dib halos na sumabog; Dapouat pinag tibay ang loob sa sáquit sa pagcat naghari sa madlang inisip na pilit damayan ang asauang ibig sa quinalibin~gan ano mang masapit; Ang cahit ano may hindi pinaquingan, mahigpit na baual n~g caniyang magulang, capag siya'y nasoc sa Veronang bayan, marahil magtamo n~g icamamatay Sa pagcat masuguid sa caniya'y pagsuboc caual n~g Principe, Verona'y naglibot, baca sacali n~gang man~gahas na masoc siya'y masasaui sa nalagdang utos; N~gunit si Romeo sa gayong pag upat, di nahintacutan dahilan sa liyag, pagcat sa sarili ang buhay na in~gat dusang sinusunong na matinding bigat. N~g upang madali sa casi pagdamay lason ang hinanap na pinagpilitan, halos na nalibot sa Mantuang tindahan at n~g macatagpuó ay ayao pagbilhan, Palibhasa'y gayon ay laban sa utos n~g alin mang ley sa boong sinucob, ang parusa'y lapat sa culang sumunod pagcat sapantahang sa buhay panlagot. Romeo'y sa gayon banayad nagbalac at, aniyang sarili, sa quislap n~g pilac sa dilat di ilang nag-aanyong bulag ang ley sa lupa't lan~git niyuyurac; Sa guintong calansing may bin~ging matunog: luha'y aapihin, ó bagsic n~g utos, puri ilulugso, ó pabubusabos, buhay man ó caniyang bagay pasasalot. At, aniya sa lupa ¡ó punong pitagan n~g salaping toua, ó lumbay cung minsan, n~g tauo ó bayan, lacas mo'y asahang magbulid sa uala sa di cayang buhay! At saca dumcot at pinacalansing salapi sa bulsa't linapag na tambing, harap n~g may tinda't nito'y ang hilahil n~g ley, linimot yumucó sa hiling. Romeo'y ang lason n~g caniyang macamtan lacad na tinumpa ang Veronang bayan, damit magbubuquid balatcayong taglay baca cung mahuli, tica'y masasayang. Sa lupang libin~gan n~g anyong malapit n~g casing asaua, nasoc na namasid dalauang lalaqui't ang isa may quip-quip n~g isang bilaong bulac-lac ang silid; At ang nan~gu-n~gunang payucó't malumbay di iba't ang Condeng sumintang di hirang sa abáng Julieta't ang sadiya'y dahilan liguising bulac-lac ang acalang bangcay; N~guni ó n~g anyong ang Conde'y pumasoc, butas n~g libin~gan naramdama'y catog n~g hacbang sa lupa sa daco niyang licod umurong sa nasa't tuma~gong pasuboc. Romeo'y di iba't caniyang inilagan, na may dalang ilao tungo'i sa libin~gan lahing Capuleto ang hanap na hirang at ualang bahala sa iba pang bagay. Sa camay piniguil n~g anyo nang masoc n~g Conde'y sa big-la tantong nan~gilabot at saca tumanong n~g uicang may poot sa gayo'y cung sinong pan~gahas na loob. "¡Romeo Montesco! sa Conde tumugon n~g uicang may tuya at lubhang maugong. ani Conde baga bilango ca n~gayon, sa Verona,y nasoc pagcat di ca ucol. Sa lagdang parusa malinao n~g titic Verona'y pag nasoc buhay mo'y capalit." Romeo'y pumac-ling ang buhay niya sáquit sa lupa ang tacot di laman n~g isip. Ang tugon n~g Conde, "sinabi mo'y linsad sa pagcat nasoc ca n~g gabi sa ciudad, sa cagalang-galang lupa,y ¿anong hanap at linapastan~gan sa ganitong oras? Romeo'y tumugon ¿"sinong lapastan~gan aniya, sa canita ó Condeng maran~gal? sa pag-parito co'y catouira'i umacay masusi't nagtibay sa harap n~g altar." Ang Conde sa gayo'y sa galit nag-alab at biglang binunot maquinis na tabac saca aagauin cay Romeong sacbat, n~gunit ito'y dag-ling uurong't gumayac. At saca binunot ang nasang agauin n~g Conde't sa caniya sinacsac na tambing, hindi nailasan bumaong malalim sa lupa'y nabual ang buhay naquitil. Romeo'y naurong't ang bangcay minasdan n~g ibig magcamit cay Julietang hirang sa niuari-uari pinasoc n~g suclam pati pinamatay ay pinagtapunan; At saca madaling ang bangcay binuhat tuloy iquinanglong cung saan nalagac ang sa cay Tibaldong, naguing punong hirap nila ni Julietang, patay rin sa balac. Palibhasa, aniya isang camay lamang lumagot, sa capoua inin~gat na buhay, dapat na magsama labing camatayan, ó caya magpatong sa isang lagacan. Tuloy idinugtong, sa caniya'y malapit hindi maglalaon mahihimbing pilit, buhay n~g umutang na capoua'y mapatid, n~g Conde't Tibaldo, palibhasa'y nais. Aniya, "di acala ¡ó Condeng maran~gal! sacbat co'y lalagot sa mahal mong buhay, ang pagparito coy maghatid sa pacay hinin~ga cong hapo ang hangahad lamang; Di rin sapantahang cami n~g sing-ibig sa lupang payapa maguiguing caratig ninyong puno't dulo n~g dusang malabis sa capoua hinin~ga namin ay papatid; Dapouat icao Conde, na may capatauaran cung hindi namatay si Julietang hirang, tica mo ay linsad hindi rin macamtan ang han~gad mong gandang sa pusong candun~gan. At n~gayo'y lisan na iniyong pagcahimbing sa lupang mayapa't gaua n~g patalim, upang di lumauig buhay sa hilahil sintang dadamayan ang siyang hanapin." Sa tinanglao-tanglao nasumpun~gan agad lagacan n~g casit ang taquip binucas, at n~g mapasoc na loob nanguilalas hiniyasang mabuti't ganda'y di cumupas. Aniya, "¡ó Julieta buhay niyaring buhay! anhin ang hinin~ga cung icao n~gay patay ano pang halaga niyaring catauhan sa sang maliuanag cung icao'y pumanao. Ang hinin~gang hapó n~g sa dusang dagoc cayá nagtumagal pagcat caniyang handog ang mabisang lunas n~g iyong pag-irog gunita lamang guinhaua n~g loob. Dam-dam co'y camandag tanáng naliliguid n~gayong pumanao na uagas mong pag-ibig, ang buhay ay pasan n~g matinding sáquit at sa gayo'y ualang lunas na cacapit; Dapouat ang ganda mo cung banayad masdan tila man ding buhay na anyo at culay, ualang ibinago sa ban~gis na taglay n~g di masansalang manang camátayan. Sa lagacáng bancay cun di ca inabot aquing masasabing himbing ca sa tulog, hindi acalaing ang buhay mo'y lagot pagcat di nabauas dati mong alindog'" Sa gayo'y sa munti na alio dinamdam sandaling sumicat sa busal n~g lumbay, Romeo niyacap ang casi't hinagcan. casunod n~g lúha't ¡"ay Julietang hirang!" Hinin~ga n~g anyong bumaui n~g lacas ang canay inalis sa pagcacayacap, lason ang quinuha't sa bibig tinapat casabay n~g uicang malumbay binigcas: Aniya "icao lason ang taglay mong bagsic iyubos sa aquin n~g biglang mapatid pisi niyaring buhay tantong naiinis sa dagang mabigat n~g tungcol cong sáquit; Icao'y tinalaga niyaring capalaran sa dusa'y tatapos sa tadhanang arao, pagpa-pasalamat sa lan~git hahangan sa piling n~g casi ilagac ang bangcay." At saca quinabig sa pigca-cayacap n~g caliuang camay ang asauang liyag, hinagcan, at aniya ¡"anong gandang palad siping mo Julieta, buhay co'y mautás!" Bibig n~g sisi~g-lan n~g lason sa canan sinubong patnugot ininom na minsan, at tuloy niyacap n~g dalauang camay na pinacahigpit ang bangcay n~g hirang. Sa pagayong anyo n~g isip sa hagap ang bagsic n~g lason hintaing tumalab, n~g di mahiualay sa asauang liyag, ang maguiguing bangcay calulua'y pag-ilas ¡O pagcacataong caraniuang alay! sa tauo ang luhang capait-paitan, icao ang may sala n~g di pinagtagal Romeo sa casi n~g inoang-oang. Icao n~ga ang sanhi't caagao na labis ang tapat na sintá caya di sinapit, hibic ni Romeo, sa lipas n~g bagsic n~g "nagbigayhimbing" sa asauang ibig; Pagcat cacamunting oras na pag itan Romeo'y pag-inom sa lasong tinuran, siyang pagcaguising ni Julietang hirang sa buhay cunuaring sa lupa'y pumanao; Pagcat halos lamang yacap pinaghigpit n~g dalauang camay cay Julietang ibig, ito,y nagcataong nasaulang isip caya ang pinucao bigla ang caparis. Ang buntong hinin~ga na lubhang malalim siyang unang bati't, aniya, n~g magturing, "¡ó Dios co! ¿nasaan? at ¿sinong lumihim yumacap sa aba't hindi na naglining?" Boong sapantaha sa cania'y may yacap yaong Paring caniyang tangulang may atas, aniya, "Padre ¿ito ang loob mong uagas sa aquing Romeong catoto mong tapat?" ¿Ito baga'y siyang pan~gaco sa aquin harap ni Romeo dalhin cung maguising, cami ililigtas sa tamong hilahil ang bun~ga n~g tica, n~g boong namnamin?" Romeo,y namangha n~g ito'y marin~gig ang boong catauan sa toua'y nan~ginig; n~gunit dinalao rin n~g pag hihinagpis bago naibigcas ang ganitong sulit: Aniya, "¡ó Julieta sa calulua'y sapot! licong sapantaha ilayo sa loob, aco't dili iba Romeo mong irog, nagsad-yang damayan buhay mong nalagot." Voces ni Romeo cahima't narin~gig Julieta'y hindi pa lubos na nanalig, sa caniya ang yacap banayad inalis sa lam-lam n~g ilao[9] qunilalang pilit; At n~g maquilala mahigpit niyacap at pinacahagcan sa tinamóng galác at saca tinanong cung hindi tinangap ang caniya ring lagdá na padalang sulat. "At, aniya sa liham boong nalalaman litis n~g cunuaring aquing pagcamatay ang sa aqui'i may turo, pagcat carain~gan, si Fray Lorenzong tapat mong caibigan. At cung sumapit na bagsic n~g paglipas n~g ipinainom cucuni't iharap n~g pari sa iyo sa Mantuang ciudad, n~g upang magsáma hangang huling oras." Romeo'y sumagot, aniya y "¡mut-yang hirang palad co'y natan~gi sa lalaquing tanan! pagcat di tinangap padala mong liham at n~gayo'y huli na gagauing ano man." Si Julieta nama'y sa dulong pahayag ang loob namangha't ulo'y napataas, at aniya, Romeo'y ¿baquit huling lahat ang biyayang gagauin? ito'y hindi tatap." Romeo'y sumagot, aniya'y, "catuturan n~g sabing dinulo: ¡bigong capalaran! ¡sa pagcat candong na lilong camatayan at di maglalaon calulua'y papanao! Cahit ilinoob sa aquin n~g lan~git tamuhin ang iyong uagas na pag ibig; n~guni at ang boong pag-lasap quinait sa taglay ligayang asa't panaguinip. Mamatay ay toua sa mahal mong harap pag-aaruga mong cahit di na lunas, sa pag panao n~gayon n~g hinin~gang in~gat ang maguiguing sapot tapat mong pag-liyag, Sa iyo'y paalam n~g ualang pagbabaling sa payapang bayan at sa isip dalhin, pagsinta mo't asang hindi lilimutin aco'y minsan-minsan iyong gunitain, N~gayo'y tantoin mong buhay mapapatid pagcat tumalab na ang lasong mabagsic, mula pa sa Mantua binili cong pilit dahil sa balitang: "bangcay cang malamig." Julieta'y sa hindi antay na pahayag n~g casi, ay ibig isigao ang hirap, na big-lang dinamdam, n~gunit di pinayag n~g dib-dib at tila lan~git ay lumapag; N~g ibig iualat sariling catauan; n~gunit di mangyari't luno ang cabagay, mata'y tinin~gala't parang cahilin~gang iloob n~g Dios cay Romeong buhay. Sa pagayong anyo cataua'y nan~ginig nag-uli sa dusang hinin~ga'y nainis, at big lang nadapa sa asauang ibig sa cataong nito'y buhay ibig malis. Sa inigtad igtad Romeo'y sa dagan n~g casi, ay ito'y isip sinaulan nasabay sa uicang: "¡Julieta co'y masdan huli cong hinin~gang ibig nang pumanao!" Loob tinibayan sa gayong narin~gig ni Julietang sinta sa sintang inibig, inagao na n~ga nia na pangcuhing pilit at n~g macandong na'y gayari ang sulit: "¡O sintang Romeong sa aqui'i pumulas calong ca n~g sinta at casuyong tapat, cung mauna ca man ualang libang oras aco'y susunod ding sa bangcay mo'i yacap Ang pagcamatay mo Romeo'y, gandahan ang iyong Julieta hindi maiiuan mabuhay sa lupa't ito ay asahan pagcat hinin~ga mo'y hinin~ga cung tunay Sa mauica ito Romeo'y minulat ang mata, at aniya, "¡lisan ca na liyag!" piniquit na muli't ang calulua'y nulas patnubay n~g luhang cay Julieta'y natac. Julieta'y banayad linapag ang bangcay at siyang hinanap ang lason sisidlan sa bibig tinunga niong matagpuan hiniyaguis n~g ualang lamang maramdaman, At sa bangcay, aniya, ¿"Romeo co'y baquit di mo na tinirhan Julieta mong ibig? ¿sinarili mo n~gang mamatay sa sáquit sa iyo'i pagdamay di mo na inisip?" Sa binilog-bilog n~g boong lagacán sugod nagtumin~gin hanap ang pamatay sa tapat n~g butas caniyang naquislapan pinaglabang caliz n~g Conde't n~g hirang; Sa calayuan n~ga'y ang nasa'y naurong baquit naramdaman sa tapac ang ugong isang lumalacad aniya, cun di putol buhay niya'y di dapat sa anyo'y masumpong. Ang matang namugto sa casi linin~gap para bagang tulong sa anyo ang han~gad, n~gunit ang puluhan n~g dagang may pilac in~gat ni Romeo namasdang cumislap. Binunot n~g touá't linapit sa tin~gin aniya, "icao dagang tangulang cong daing, capagcaquita na salamat ang hayin lalo cung madaling idamay sa guilio" N~g puso ang dupoc catutubo'y pagcat at ang sa babayi lalo nang di palác Julieta'y ang sundang hinagca't sinacsac ang puso at saca asaua'y niyacap. Saca humagulhol n~g calunos-lunos pagcat nagcaagao sa mahinang loob: saquit sa pagpanao n~g asauang irog at saquit din naman n~g sugat ang handog. Sa cahambal hambal na pananambitan hindi nauauala cay Romeong n~galan, sa sugat ay ualang pagsisi ano man cahima't ang saquit sa caniya'y di bagay. Big-lang napahinto sa tagho'y at daing casunod ang buntong hinin~gang malalim, tumin~gala't, aniya, ¡"Romeo i yacapin sa payapang bayan caluluang darating!" Tinunghayan mata, n~g ito'y matapos, at anyong hahagcan any bangcay n~g irog; n~gunit ulo doon di na naiquilos pagcat ang hinin~ga tuloy nang nalagot, Sa casing Romeo ang pan~gacong yacap cung siya'y mamatav tunay n~gang natupad sa luha at dugo halos nan~gababad ang capoua bangcay n~g nag-isang palad. Puso ni Julieta ang nayong umirog dugo rin n~g puso ang boong binuhos sa caniya't sa casi na inaring sapot at hangang libin~gan laman pinagtampoc. Cung ano ang bucál n~g puso sa bibig, n~g nagliligauan naganap na pilit, hindi masasabing daya caya litis gaya n~g di ilang sabihang pag-ibig. Mahalagang buhay n~g tao't sino man Julieta Romeo hindi nanghinayang sa pitang matapat n~g sintang dalisay cahit gagahanip ualang pinagculang. Cung ang naguing palad dusang catnig-catnig; ang pagtitin~ginan lúbid na matamis ni isa ma'y ualang nagpatanao sun~git na binubucalan n~g hidua sa dib-dib, Ano't n~gayong nanao mahalang buhay Julieta't Romeo sa pag si sintahan, siya namang banguitin tauong naramdaman Julieta'y n~g bago maquita ang sundang. Si Fray Lorenzo, ito't ang sa nais Julieta'y cucunin sa pagcat sumapit. pulbos na ininom ang taglay na bagsic n~gunit n~g mamasdan naguiclahang isip. Cataua'y naurong at big lang nataas ang muc-ha'y dumilim at loob nasindac. pagcat ang acalang may buhay at lacas bangcay n~g nagcatay sa dugong nagdanac. Mata'y tinin~gala't camay haluquip quip aniya—"¡ó Dios co n~g aua at bihis! hindi mapag hulo ang dito'y namasid naguing bun~ga'y bangcay n~g turo cong litis. Ang ilao[10] quinuha n~g ito'y matapos saca tinanglauan ang magcasing irog, n~g maquita'y lalong nagulo ang loob cay Romeong bangcay ualang munting galos. Sa sinuling-suling n~g di uastong isip sa mundo n~g balac, gulat ang caparis, tumanong sa uala, aniya, ¿ito'y baquit? ¿balintuna caya ó totoong masid? Sa balac n~g ualang hiligan ang loob harap n~g singpalad ang paa hinuhod, camay haluquip-quip ang noo'y niyucod casabay n~g dinasal: "Miserere mei Deus."[11] |
| Marahil hindi pa
iyong nalimutan bumabasang ibig, ang alilang abay, n~g Conde de Paris n~g tumpang alayan bulac-lac ang bangcay ni Julietang buhay Ang Conde n~g bago Romeo'y sinuhin sa samang utusan gayari ang bilin: aniya'y, magtumagong cumanlong sa dilim at huag lalapit hangang di tauaguin. Caya sa utusan hindi nailin~gid ang boong nangyari naquita't nirin~gig. pati si Julieta sundang n~g itiric sa mahal na puso, pag agao n~g nais; N~gunit n~g marin~gig n~g paa ang yabag ni Fray Lorenzo umurong sa agap; at n~g maaninao ininlaga'y bicas sa canlun~gang libing madaling lumabas. Lahat na nangyaring narin~gig namasdan sa Principe Scala pinagbigay alam, at noon ang arao anyo nang sisilang caya gauin dapat ualang ibinalam. Sumandaling liban sa libin~ga'y nasoc m~ga ilang caual n~g Principeng bantog, ni Fray Lorenzo catulong nag-ayos sa tatlong inusig n~g palad na capos. Palibhasa tatlo'y anac sa calac-han balita'y madaling cumalat sa bayan; cubcob di naglaon ang boong libin~gan sa nagsipanood duc-ha at mayaman. Sarisaring balac doon naririn~gig palibhasa'y di pa naguing dahil batid, canicaniyang catha ang ipinipilit pagcat gayo'y lacad sa boong daig-dig. Anot ang Principe at capoua magulang n~g nagcasing sinta nasoc sa libin~gan, pati camaganac at ibang caibigan na anyayang lahat n~g capangyarihan. Ang luhang bumucal di na ipagsulit sa capoua magulang n~g nagcasing ibig, tasa n~g panulat sa gayon ay biquig at capos maghanay n~g pighating labis. Bumabasa, sa iyo'y luhog cong magbalac lumbay n~g magulang sa anio n~g anac, n~g buhay, cung lalo tan~gi't punong dilag ó inaasahang ligayang manin~gas. Lumbay n~g magulang sa Pari ang tin~gin, ná patayo't baba sa dib dib padiin, lubhang mahalaga cung baga isipin may nasang itanong, n~gunit napipiguil. Dapouat sa Principe ang gayo'y di lin~gid at caya sa aua sa Pari'y nagsulit, aniya "Padre, n~gayo'y ¿sabihin ang baquit Julieta't Romeo'y bangcay pinagdatig?" Ang Pari, sa tayong ulo rin ay yucod tumugon at aniya sa sabing malambot: "pinagsamang camay na loob n~g Dios n~g tauo ay hindi maipagbubucod." Principe pumac li, aniya, hindi lirip tila talinhaga iyong pinagsulit, cayá sa dan~gal mo aquing ninanais boong liuanangan n~g upang mabatid; Aco'y tila uhao sa mahal mong turing. pagcat anhin co mang sa isip basahin iyong natatalos mahalagang dahil lihim n~g nangyari na calaguim-laguim. Ang Pari hindi na hinintay maulit hiling n~g Principe agad pinagsulit: sintahang dalisay sa buhay pumatid Julieta't Romeong catotong matalic. Tahimic dinin~gig niyaong calahatan n~g Pari ang boong banayad sinay-say, saca n~g matapos sabay isini~gao ang sing-palad saquit n~g panghihinayang. N~gunit ang Principe sinigilan n~g galit n~g matantong lahat ang sa Paring sulit, aniya, "icao Padre, n~gayon ang bibit-bit sa maboong bigat n~g santong matouid." Ang Pari tumugong ualang munting tacot aniya, "inaamin loob ninyo't utos tungcol co't hindi rin sala n~ga sa Dios, tibayan sino mang di sauing sing-irog. At cayá tinuro naguing sanhing litis sing-palad sa buhay lubos na pumatid pagcat tungcol co ring iligtas sa bahid ang sino man siyang acalang madiit." Principe, sa gayo'y lalo nang nadimlan, at aniya, "Frayle sa hindi iilang ligalig sa lupa, na cahambal hambal ang "iniyong" pacana't litis ang dahilan. Cahit man di dapat sa banal "niyong" tungcol pinaquialama't nagdudunong-dunong, naghahari hari't cunuang mapagtangol bago nito'y laman cadalasa'y lason. Mulá sa palacio't hangang dampan´g bahay "lacas" na di dapat ang "ibig" umiral bago ang tinungcol n~g sati'i Cumapal ganang caniya'y ucol at di ibang bagay Taga ad ya ca man n~g calulua dun~gis, n~gunit di mo tungcol ang tinurong litis cay Julieta n~gayon sa buhay pumatid at nan~gadamay pa iba sa ligalig. Julieta't Romeong nasa mong isilong marahil sa "iniyong" baliting yamongmong, m~ga pusong guinto nila'y di aayong "magpacafrayleng" lait, púla'y sunong. Julieta't Romeo'y di man supling yaman sa capoua ay hindi gagauing puhunan lacas "ninyong" an~gat sa pagcat panghimay sa muc hang may dugo ang carumaldumal. Julieta't Romeo'y uliran n~gang dib dib ang muc-ha'y mayuco at hindi patindig, at cung sacali man sa hindi pagtiquis sa canilang cpoua'y macagauang lihis; N~gunit ang pagayon sa asal niyo'y laban sa mundo'y bandila n~g isip casmán, utos ni Bathala, isatalampacan at n~g leying tauo'y ang ibig luhuran. At n~g upaug gayo'y mahangahang lubos at icao sa ibang cauangqui sa suot ang magbigay dala buhay mo'y managot sa parusang tapat n~g matouid utos." Sa mauica ito'y nagdagling lumapit bunying Capuleto't gayari ang sulit: aniya—"ó Principe, sa pasang ligalig ang Pari ay ualang sala man gahanip. Aco ang may sala't mali ang inasal. sa pagtatanimang namin n~g casubiang, caya sa ulo co isadlac ang bagay ang parusang titic sa boong catouiran." Sa ito'y matapos Montesco'y banayad lumapit na dagli saca nagpahayag: aniya, "ó Principe, aco man ay dapat magcamit parusa't ang Pari iligtas; Pagcat ito'y ualang sala ano pa man liban n~ga sa amin bagang nan~gag laban, ualang pinaglutas hangang sa tinanghal n~g matang may luha m~ga bun~gang mahal. N~g di pamarisa't maticman ang pait n~g iba ang bun~ga n~g alitang labis sa aming dalaua ipisan ang bagsic n~g parusang lapat sa hustong matouid." Sa gayong narin~gig agad linapitang n~g Principe yaong bangcay n~g sing hirang pinagduoóp ulo ang capoua magulang tinauag at saca ganito ang say-say: "Ang parusa'y pagcat iniyong inaamin ang Pari sa sala pilit tinatacuil sa iniyo'y hatol co n~gayo'y uliniguin magpacailan man huag lilimutin: Magcabicabila dacong taguiliran n~g dalauang bangcay bun~ga ninyong mahal, cayo'y magsilapit magcauit n~g camay sa canila'i patong sumumpang matibay. Sa n~galan n~g buhay na nagpacalagot n~g capua nio anac na nag isang irog malaong alitan ilibing sa limot, bihisang payapá hangang huling tiboc." Ano pa't ang gayon dalaua'y tumupad camay ay ipinatong sa canilang anac, tauad pinagsumpa sa mata'y lagaslas ang lúha at saca mahigpit nag-yacap. Ito'y catunayang malinao't matibay n~g pagcacasundong magpahuling hangan, ang anac sa buhay dan~ga't nagsipanao di pa n~ga nabunot sa puso'y ang subiang. Uica ni Julieta't Romeo'y naganap sa dacong unahan, anilay "cung nin~gas bihis sa alitan, ang sintahang uagas nila nama'y siyang papatay sa liyab. Cahima't sa gayon ang ibig sabihin munting nalisiya, pagcat nan~ga quitil buhay nila'y bago casundo inamin n~g capoua ama't nauala sa tiquim Julieta't Romeo, "sumpa-ay n~g tapos," sa simbahan Ciudad maayos pinasoc, man~ga cagayacan sa labas at loob sa matang natin~gin ang toua'y hahandog; At ng mayari na ucol na gagauin sa bangcay ay pitang dalaua'y linibing[12] na lubhang masusi sa isang maning-ning lagacang sinad-yang parang huling hayin. Sa apat na panig lagacang mataas tinitic n~g duquit pagsintahang uagas Julieta't Romeo'y n~g upang matan-yag at maguing cunanang halimbauang tapat. Nani-niray halos sa Verona'y tanán patnubay sa Dios dalan~ging matibay, n~g matang maamo marapatin tingnan caluluuang sa sintang uagas nagcadamay. DULO. |
Julio nang taong 1900
Compañia ó bacasan nang mañga ilang anac nang dalaua sa malalaquing naciones at isa sa maliliit.
Mahal cong Bayan, ang Filipinas.
Sa gaua nang iba ang hanap nang dun~gu ó mapagpaham, ay camalian ó dapat ipintas; ang sa marunung, cainaman ó sucat paquinaban~gan.
Verona, isa n~gayon sa mañga magagandang Ciudad nang Cahariang Italla, sa dacong Amihanan. Ipinundar nang mañga taga Galia ó Etruria. Pagana nang Emperador Tito nang 82, taon nang cumapal, ang balitang anfiteatro sa Verona, na pinagtatagan nang piesta ó iba pang catouaan nang bayan. Ang Verona'y naguing sabana nang maraming digma. Nang taong 312 tinalo ni Constantino; at nahulog din sa capangyarihan ni Teoderico el Grande nang masupil niya si Odoacer na Hari sa Italla nang ica 27 nang Septiembre nang 489. Nang 774 sinalacay nang caunaunahang Hari sa Franciang si Carlomagno. Nang 1260 nahalal na Podesta ó Taga pamahalang Ciudad si Mastino della Scala, at nañgaghalinhinan ang caniyang mañga ancan na cung tauaguin Scaligeri hangang sa 1387 na sila'y talunin sa digma nang Viscondeduque sa Milan (isa sa mañga ancang Scaligeri ang Principeng Taga pamahalang Ciudad sa Verona sa panahong tinahac niyaring auit). Nang 1405 quinongquista nang Venecia at pinamahalaang maicling panahon ó hangang sa ica 3 nang Junio nang 1796 na sila'y talunin nang General frances Massena. Malapit sa Verona napipilan cay Cárlos Alberto de Cerdeña ang mañga taga Austria nang ica 6 nang Mayo nang 1848. Ang Verona ay naguing isa sa apat na matitibay na moog nang Austria at pinañgalanang cuadrangulo, pagcat nacapasico ang bauat panig nang pagcatabas salop nang cuta, at gayo'y siyang catibayan sa digma; at dito rin nang ica 12 nang Julio nang 1859 sa isang Orden del dia, ipinahayag nang Emperador Francisco José nang Austria ang boo niyang pag-ayos sa layon nang caramihan nang bayan na nanghihimagsic laban sa hindi macasundong caniyang pamamahala; at sa cayo'y calaquip ang pasasalamat sa munting bahagui nang bayan at hocbong caniyang caayon. Ang Verona'y nasanib sa cahariang Italla na ninanasang sumacop sa caniya mula nang ica 16 nang Octubre nang 1866, at nang ica 18 nang Noviembre nang taon ding ito, ang Hari sa Italla tinangap na ipinagidiuang nang may 70,000 catauo sa naturang anfiteatro. Nang taong 1877 natuclasan sa malapit sa Verona ang humuguit sa 50,000 salaping may larauan ni Galeno't iba pang mañga emperadores at ang caramiha'y tangso. Nang 1881 ang cabilan~gan nang namamayan sa Verona ay 60,768.
Tibaldo, ito ang pan~galan n~g causap, ó lumapastagang uica cay Benvolio.
Lorenzo, Fraylen Franciscano.
Mantua, ay capit ciudad nang Verona at n~gayo'y sacop din nang Italla. Ang Mantua'y na sa lupang Etruria at sa caniyang calapit ipinan~ganac ang cabantug-bantugang poeta latinong si Publio Virgilio Marón sa taong 70 bago lumitao si Jesucristo (namatay sa ciudad nang Brit dis, Lalauigan nang Tierra de Otranto nang taong 19 bago inianac si Jesucristo). Ang Mantua pinamahalaan nang man~ga Gonzaga, na man~ga lords (mababang caunti sa Conde) sa Montua rin, mula sa taong 1328 hangang sa 1708 na sinalacay nang Emperador José I. Dahilan sa ualong buang pagcacubcob ay sumuco sa man~ga franceses nang ica 2 ang Febrero nang 1797; nasupil din nang Austria at Rusia nang ica 30 ang Julio taong 1799 sa hindi naglaong pagcacubcob. Pagcatapos nang batalla sa Marengo nang ica 14 nang Junio nang 1800 nabaui na naman uli nang man~ga franceses. Ang Mantua'y nalaquip sa cahariang Italla hangang sa 1814, taong pagcapanumbaling sa Austria, at nito'y pinasacop uli sa Italla nang ica 11 nang Octubre nang 1866, pagtitibay nang paz ó cahinusayan.
Ilao, ito ang dala-dala ni Romeo, n~g masoc sa libin~gan.
Ilao ito rin ang dala-dala ni Romeo n~g masoc sa libin~gan.
Miserere mei Deus, cahuluga'y: caauaan mo aco Dios co
Ang pagcasasabi ay inalibing sa Libiñagin nang man~ga Montesco.
End of the Project Gutenberg EBook of Ang Sintang Dalisay ni Julieta at Romeo
by G.D. Roke
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK JULIETA AT ROMEO ***
***** This file should be named 15418-h.htm or 15418-h.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
https://www.gutenberg.org/1/5/4/1/15418/
Produced by Tamiko I. Camacho, Jerome Espinosa Baladad and
PG Distributed Proofreaders. Produced from page scans
provided by University of Michigan.
Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.
Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties. Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research. They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.
*** START: FULL LICENSE ***
THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
https://gutenberg.org/license).
Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States. If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed. Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work. You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in
a constant state of change. If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges. If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form. However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that
- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
you already use to calculate your applicable taxes. The fee is
owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
has agreed to donate royalties under this paragraph to the
Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments
must be paid within 60 days following each date on which you
prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
returns. Royalty payments should be clearly marked as such and
sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
address specified in Section 4, "Information about donations to
the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
License. You must require such a user to return or
destroy all copies of the works possessed in a physical medium
and discontinue all use of and all access to other copies of
Project Gutenberg-tm works.
- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
electronic work is discovered and reported to you within 90 days
of receipt of the work.
- You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg-tm works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation. The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund. If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at https://www.pglaf.org.
Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at
https://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations. Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at https://pglaf.org
For additional contact information:
Dr. Gregory B. Newby
Chief Executive and Director
gbnewby@pglaf.org
Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit https://pglaf.org
While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including including checks, online payments and credit card
donations. To donate, please visit: https://pglaf.org/donate
Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.
Professor Michael S. Hart was the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
https://www.gutenberg.org
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.