The Project Gutenberg eBook, Laatste verzen, by Guido Gezelle

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org

Title: Laatste verzen

Author: Guido Gezelle

Release Date: December 12, 2008 [eBook #27512]

Language: Dutch

Character set encoding: ISO-8859-1

***START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK LAATSTE VERZEN***

 

E-text prepared by Anna Tuinman, Eline Visser,
and the Project Gutenberg Online Distributed Proofreading Team
(http://www.pgdp.net)

Opmerkingen van de bewerker

De tekst in dit bestand wordt weergegeven in de originele, verouderde spelling. Er is geen poging gedaan de tekst te moderniseren.

De voetnoten zijn verplaatst naar het eind van het gedicht.

Overduidelijke druk- en spelfouten in het origineel en spellingsverschillen binnen een gedicht zijn gecorrigeerd; deze zijn voorzien van een dunne rode stippellijn, waarbij de Brontekst via een zwevende pop-up beschikbaar is. Daarnaast zijn inspringingfouten ook gecorrigeerd; deze zijn voorzien van een dunne oranje stippellijn, waarbij via een zwevende pop-up de inspringing in de Brontekst wordt weergegeven.

 

 

[i]

LAATSTE VERZEN

[ii]

In deze volledige uitgave van Guido Gezelle’s Dichtwerken verschijnen:

I.DICHTOEFENINGEN.
II.KERKHOFBLOMMEN.
III.GEDICHTEN, GEZANGEN, GEBEDEN EN KLEENGEDICHTJES.
IV.LIEDEREN, EERDICHTEN ET RELIQUA.
V/VI.TIJDKRANS.
VII/VIII.RIJMSNOER.
IX.HIAWADHA’S LIED.
X.LAATSTE VERZEN.

Apart verscheen:

VERZEN, Tweede druk, ing. ƒ 3.90, geb. ƒ 4.50.

GEDICHTEN, samengesteld door Dr. J. A. Nijland, ing. ƒ 1.90, geb. ƒ 2.50, leer ƒ 3.50.

BLOEMLEZING, samengesteld door Dr. J. A. Nijland, Vijfde verbeterde druk, ing. ƒ 0.90, geb. ƒ 1.25.

MOTTO-ALBUM, met versieringen van J. de Praetere, geb. in linnen of gebatikt ƒ 1.50, geb. in leer ƒ 1.90.

KLEENGEDICHTJES, Eerste en Tweede bundel à ing. ƒ 0.25. geb. ƒ 0.50.

LAATSTE VERZEN, Derde druk, geb. ƒ 1.90.

[iii]

GUIDO GEZELLE’S DICHTWERKEN

LAATSTE VERZEN

VIJFDE DRUK

L.J.V. LABOR-INTEGER-VINCIT MDCCCXXCVII

L. J. VEEN—AMSTERDAM
1913

[iv]

BOEK-, COURANT- EN STEENDRUKKERIJ G. J. THIEME, NIJMEGEN

[1]

’T ER VIEL ’NE KEER

(Herinnering aan Beethoven’s Septuor.)

’t Er viel ’ne keer een bladtjen op
 het water
 ’t Er lag ’ne keer een bladtjen op
 het water
 En vloeien op het bladtje dei
 dat water
 En vloeien dei het bladtjen op
 het water
 En wentel-winkelwentelen
 in ’t water
 Want ’t bladtjen was geworden lijk
 het water
 Zoo plooibaar en zoo vloeibaar als
 het water
 Zoo lijzig en zoo lustig als
 het water
 Zoo rap was ’t en gezwindig als
 het water
 Zoo rompelend en zoo rimpelend
 als water
 [2] Zoo lag ’t gevallen bladtjen op
 het water
 En m’ ha’ gezeid het bladtjen ende
 ’et water
 ’t En was niet ’t een een bladtje en ’t an-
 der water
 Maar water was het bladtje en ’t blad-
 tje water
 En ’t viel ne keer een bladtjen op
 het water
 Als ’t water liep het bladtje liep,
 als ’t water
 Bleef staan het bladtje stond daar op
 het water
 En rees het water ’t bladtje rees
 en ’t water
 En daalde niet of ’t bladtje daalde
 en ’t water
 En dei niet of het bladtje dei ’t
 in ’t water.
 Zoo viel der eens een bladtjen op
 het water
 En blauw was ’t aan den hemel end’
 in ’t water
 En blauw en blank en groene blonk
 het water
 En ’t blaadtjen loech en lachen dei
 dat water
 Maar ’t bladtje en wa’ geen bladtjen neen
 en ’t water
 En was nie’ meer als ’t bladtjen ook
 geen water
 Mijn ziele was dat bladtjen; en
 dat water
 Het klinken van twee harpen wa’
 [3] dat water
 En blinkend in de blauwte en in
 dat water
 Zoo lag ik in den Hemel van
 dat water
 Den blauwen blijden Hemel van
 dat water
 En ’t viel ne keer een bladtjen op
 het water
 En ’t lag ne keer een bladtjen op
 het water.

Roux St. Leo, 1859.

[4]

ONBEVLEKTE VROUWE

o Altijd onbevlekte Vrouwe,
 ik ben onweerd, eilaas, dat ik uw licht aanschouwe,
 zoo lang mij in dit tranendal,
 verdoold gelijk een ooi en teenemaal vol zonden,
 den waren weg en is gevonden,
 o Moedermaagd, die mij tot God geleiden zal.
Hoe menigmaal was, in dit leven,
 mijn ziele eilaas den vrede kwijt,
 omdat ik, ver van u gebleven,
 me in ’s werelds weelden had verblijd;
 ’t was alles valsch, dat zij beloofden,
 en, om hun’ schoon gepinte hoofden,
 vol leugens blonk het, vol bedrog;
 verfoeide pracht van die u haten,
 Maria, ’k wil nu alles laten,
 op U alleen betrouwe ik nog!
 o Altijd.... enz.
De booze vijand kwam mij tergen
 en, ringsom mij, zoo spookten fel
 gedaanten, vrij zoo hoog als bergen
 en wangedrochten uit de hel;
 [5] ik zou vergaan, ik zou verzinken,
 ik zou den diepsten grond uitdrinken
 des bekers die de ziel vergeeft,
 had ik tot U, o altijd goede,
 mij niet gewend; die, nimmer moede,
 nog helpt die U geloochend heeft.
 o Altijd....
Niet vrij eilaas, die ’s werelds lusten,
 die ’s vijands wulpsch geweld ontvliedt,
 en is hij; nooit en zal hij rusten,
 verwint hij erger vijand niet;
 ik ben mijn ergste vijand zelve,
 hoe dieper ik mijn hart doordelve,
 hoe meer ik vinde dat, onvrij
 van alle kwaad, ik ga ten gronde
 in eenen poel van rampe en zonde
 ach, onbevlekte, bidt voor mij!
 o Altijd.... enz.

20/12 1880.

[6]

MIJMERINGE

... Priez,
 Priez pour ces hommes qui chantent
 V. Hugo.
Geleefd! roepen ze:
 ’t is zoo vroeg te sterven;
 gefooid! eer de dood
 komt ons al bederven.
 Gedanst op de blomme:
 ons behoort heur glansen!
 —Geweend! zoo zeggen zij,
 om die lachend dansen!
Gebeên, roepen ze,
 gij, vroeden, uw gebeden;
 de beker is ons
 bron van zaligheden!
 De teuge en ’t gezang
 verzoeten alle pijn.
 —Gebeên! zoo zeggen zij,
 voor al die zingend zijn.
Waarom, roepen ze,
 ’t roosken niet gebroken?
 Het schoonste, is het niet
 tot ’s konings lust ontloken?
 [7] Geen koning die bidde
 of bedele om een vrouw
 —gediend, zoo zeggen zij,
 die ’t toekomt, immer trouw!
Geleefd roepen ze,
 want de dagen spoeien.
 —Geweend! zoo zeggen zij:
 ’t is troost daar tranen vloeien.
 —’t Is valsch, roepen ze,
 dat ’t minnen ooit kon geven!
 —Gemind! zoo zeggen zij:
 daar liefde is, daar is leven!
De waarheid, is zij nu bij hem die ’s herten kwalen
 verdrinkt en, bij ’t genot des vollen bekers,
 de liefde gekheid scheldt;
 ofwel bij hem die trouw bemint en bidt, te halen?
 Op beider voorhoofd hebt gij de antwoord, Heere,
 in leesbaar schrift gesteld!

Oostermaand 1846.
 D. Joaquim Rubió y Ors.
Guldemaand 1889.
 Guido Gezelle.

[8]

MOEDERKEN

’t En is van u
 hiernederwaard,
 geschilderd of
 geschreven,
 mij, moederken,
 geen beeltenis,
 geen beeld van u
 gebleven.
Geen teekening,
 geen lichtdrukmaal,
 geen beitelwerk
 van steene,
 ’t en zij dat beeld
 in mij, dat gij
 gelaten hebt,
 alleene.
o Moge ik, u
 onweerdig, nooit
 die beeltenis
 bederven,
 maar eerzaam laat
 ze leven in
 mij, eerzaam in
 mij sterven.

Kortrijk, 4/5 1891.

[9]

SINT JANS VIER

Men maakt hedendaags nog Sint-Jans vier te Kortrijk, te midzomer, op Sint Jan-Baptistendag; men danst en zingt erbij oude volksliederen.

Nu zit de zonne
 hooge in den hemelstoel
 nu zit de zonne
 hooge overal.
Haalt hout en helpt ons,
 hoopt het te gare alhier;
 haalt hout en helpt ons
 mede, altemaal!
Vliegende vlamme,
 vlerke van ’t zonnewiel,
 vliegende vlamme,
 vlucht in den hoop!
Ziet, hoe de vlamme bijt;
 ziet, hoe heur tonge laait;
 ziet, hoe de vlamme bijt,
 binnen in ’t hout!
[10]
Haalt hout en helpt ons,
 hoopt het te gare alhier;
 haalt hout en helpt ons
 mede, altemaal!
Danst nu den zomerdans,
 danst deur de vlammen heen:
 danst nu den zomerdans,
 gij, gasten, te gaâr!
Haalt hout en helpt ons
 hoopt het te gare alhier;
 haalt hout en helpt ons
 mede, altemaal!
Laat ons een liêken,
 dansend den zomerdans,
 laat ons een liêken
 zingen daartoe!
Zoo zal, eer ’t avond wordt,
 leutig ons zomervier
 sperken en sparken, om-
 hooge ten hemel slaan,
 en leve Sint Jan
 hoe langer
 hoe liever,
 hoe langer
 hoe liever,
 ja, leve Sint Jan!
[11]
Haalt hout en helpt ons,
 hoopt het te gare alhier;
 haalt hout en helpt ons
 mede, altemaal!
Ziet hoe de sterren,
 diepe in den hemel daar,
 lonken en linken
 naar ons gedans!
 Stokken en sterren,
 heerdvier en hemelvier,
 herten die jong zijt,
 al ondereen;
 eer wij gaan slapen,
 nog eens geroepen nu:
 Leve Sint Jan!
Haalt hout en helpt ons,
 hoopt het te gare alhier;
 haalt hout en helpt ons
 mede, altemaal!

Kortrijk, Febr. 1894.

[12]

BAST VAN MURWE WIJNGAARDBEZEN

Bast van murwe wijngaardbezen
 kan alleen de weêrga wezen
 van de zachte en zuivere hand
 die mijn hert, heeft overmand.
Straffe mocht en boete hij vergen,
 neen hij wou mijn boosheid bergen,
 mijn verwaandheid, ongeboet,
 in zijn dierbaar blusschend bloed.
Hebbe dan mijn herte en houdt’ Hij ’t,
 duizendmaal vermenigvoud Hij ’t
 in Zijn liefde en laat’ Hij ’t mijn....
 neen, voor eeuwig ’t Zijne zijn!

Kortrijk, 5/2 1894.

[13]

PERELS

Nog eer de blâren schieten,
 in ’t hofbeluik,
 hoe geren zie ’k uw’ sprieten,
 o perenstruik;
 hoe geren zie ’k uw takken,
 vol blommen staan,
 vol perels, al in pakken
 eer ze opengaan!
En mochte ik maar, zoo even,
 door Gods beschik,
 u, peretakken geven
 nen toovertik;
 ’t en zou geen pere krommen
 uw hout, voortaan:
 veel liever zie ’k de blommen,
 eer ze opengaan.
’k Zie geren, in de hoven,
 uw’ peren groot,
 de zonne zitten stoven,
 al rijp en rood;
 maar ’k zie wel nog zoo geren
 uw blommen staan,
 de perels van de peren,
 eer ze opengaan.

17/4 1894.

[14]

SERENUM ERIT

(Matth. xvi:2)

Al rood is ’t, dat ik zie:
 één ovenvier heel ’t westen
 daarin de zonne zonk
 en ’s werelds oude vesten
 in gloeien zette. Laai
 noch glans en is er: niet
 als enkel rood en, deur
 de losse wolken, iet
 dat eer aan bloed gelijkt,
 of aan onmeetbaarheden
 van ongehouwen stier-
 en huidlooze ossenleden,
 die, drijvende overal,
 met vil- en slachthuisvee,
 de diepten vullen van
 de westerwereldzee.
 De zwarte hagen staan
 vol oogen, als van dieren
 en ongedaanten, die
 hun roode blikken stieren
 te mijwaard, daar ik sta,
 [15] van hoofde tot den voet
 bespeit, ik zelve, en diepe
 in schijnbaar zonnebloed.
 Hoe zal ’t te morgen gaan?
 Zal ’t regenen, zal ’t ruischen:
 gebouwen af, en al
 dat boom is ommebuischen?
 Zal ’t hagelslaan? In al
 dat hemelsch bloedgeweld,
 is ons de jongste dag
 des werelds voorgespeld?
 Toch neen-hij! Morgen zal,
 den oosten uitgeklommen,
 een nieuwe dageraad,
 een nieuwe zonne kommen
 de menschen, blank en blij,
 begroeten, die nu staan
 en, rood van aangezicht,
 den avond gadeslaan.

Kortrijk, 28/10 1894.

[16]

IMBER ABIIT

De paden zijn, door ’t lang geweld
 des regentijds, getigerveld,
 vol vage plekken, geelwe en bruin,
 vol ommetom den wandeltuin.
De koelte briescht van wijd en zijd
 me in ’t aangezicht; ’t is lentetijd;
 voortaan meer in de schiere lucht
 en bullebakt der buien bucht.
De boomen zien als effenaan
 ter bedden uit weer opgestaan;
 ze schudden in den wind, die giert
 en tuitend door de takken tiert.
’t Heeft fel geregend: dagen lang
 was ’t, op en neêr, een watergang,
 die losgegaan bij geuten giet;
 nu waait het, maar ’t en regent niet.
’t Is koud nochtans. Het windenrad
 verwentelt en verspringt. Noch blad
 noch blomme en durft den bunsel uit,
 daar Gij, o Heer, ze binnensluit.
[17]
De regenboge, gister nog,
 hoe vreedzaam loech hij! ’t Moederzog
 de boezems van de boomen kwelt,
 en al dat mussche is rinkelrelt.
Zou ’t waarzeg, en in ’t neerste nu,
 ook wezen? Wist het winterschuw
 dat ’t vuisten heeft, het jonge jaar?
 God geve ’t, en gij, zonne, daar.

Kortrijk, 30/3 1895.

[18]

OCTOBERBOOMEN

Hoe schoone, och, hoe veel schoonder is,
 al moete ’t nu gaan sterven,
 eer langen tijd van hier, hoe schoon,
 en schoonder duizendwerven,
 als vroeger, ’t najaarsch loofgewas,
 wanneer het lente en zomer was.
’t Is lief en lustig, diepe nu
 en dóór den bosch te dwalen;
 te zien hoe de oude boomen al
 hunne oude schoonheid halen
 te schranken uit! wat tijd beleeft
 gij, vrienden, die zoo’n vreugde u geeft?
Verlangt gij, zoo de ziel verlangt,
 die, vrij van alle schulden,
 van monde vaart ten hemel, en,
 verlost van ’t eeuwig dulden,
 het leven, in dit tranendal,
 nu, ketenloos, verlaten zal?
Is dáárom al uw loof zoo lief
 gepint? zijn al uw’ blâren
 veranderd in een bruiloftkleed,
 om eindlijk heen te varen
 te ruste? stervend najaarblad,
 Octoberboomen, leert mij dat!

15/10 1895.

[19]

AAN......?

Gelijk een been ten honde,
 zoo smijt gij mij, voor dank,
 wat geld! te geenen stonde,
 of ware ik nog zoo krank,
 en wille ik het! Gaat henen,
 ten duivel snelt;
 hij breke u hals en schenen;
 ’t is Judasgeld!

15-16/10/’95.

[20]
[21]

DE XIV STONDEN
OF
DE BLOEDIGE DAGVAART ONS HEEREN

1895

[22]
[23]

CRUCIFIXUS ETIAM PRO NOBIS; SUB PONTIO PILATO PASSUS, ET SEPULTUS EST. ET RESURREXIT.
Credo.

[24]
[25]

DE EERSTE STONDE:

GEVONNIST.

Magdalena, en de heilige Vrouwen:

Waar gaat hij heen, dien ’t herte mijn
 bemint? In welke handen,
 gevallen, moet hij leed en pijn
 gedoogend en verdragend zijn,
 o schand der schanden?
 Gebonden zie ’k hem henengaan,
 gevonnist en verwezen aan
 den galgeboom te sterven!
 o Gij, die God zijt, laat gij nu
 uw’ kinderen onterven
 van ’t hemelsch licht?—Wij volgen u,
 want, daar gij gaat en zal, gewis,
 bedriegen ons de duisternis.

[26]

DE TWEEDE STONDE:

NAAR GOLGOTHA.

De vijanden ons Heeren:

Sla-dood!—Hij ga ter galgenstraf!
 Biedt Barabbas het leven!
 Sla-dood!—Hij wilt den tempel af,
 en ’s keizers geld ontgeven.
 Sla-dood!—Wij hebben Barabbas!
 Geen hoofd en kent dit jodenras,
 —hem...gaan wij galgenboomen!—
 als ’t opperhoofd van Roomen.
 Op ons zijn bloed, op onzen stam:
 die ’t volk ontstak, die leeren kwam
 dat hij—op ons, op ons zijn bloed!—
 dat hij Gods zone is, sterven moet
 hij, sterven!...

De vier heilige Evangelisten:

Zoo roept men, en men haalt, verwenschende overluid,
 zachtmoedig als een lam, de vonnisdeuren uit,
 Gods zoon, die sterven gaat, en blusschen, in zijn bloed,
 de wilde ontuchtigheid van ’s wereld overmoed!

[27]

DE DERDE STONDE:

EERSTE VAL.

De vier heilige Evangelisten:

Gebannen, gaat en draagt hij, lijdende
 langs de baan,
 den boom, die, nagelvast hem dragende,
 rood zal staan,
 eer ’t heden noene is! Helpt!—Te late is het!—
 Ach!...nu ligt
 ter aarden neêrgeveld, ’t aanbiddelijk
 aangezicht
 des Heeren! ’t Vallend hout der ongenade...
 och!—En ’t dwingt
 hem, als een’ druive, daar de wijnman den
 wijn uit wringt!

[28]

DE VIERDE STONDE:

MARIA.

Maria, de Moeder Gods:

Wach-arme, ik, in Jeruzalem u zoekende, eer veel jaren,
 en vond u na drie dagen maar, bij de oude kerkleeraren;
 ik vinde u heden al te ras,
 en ’t eerste lang verlies mij nooit zoo leed en was
 als dit, wanneer gij mij, hervonden, vaart verloren!
 Mijn kind, mijn uitverkoren,
 mijn herte kent, mijn ooge u niet,
 die, moe van weenen, schemerziet,
 en doolt, op uwe schreden!
 Waar gaat gij heengetreden?
 Komt hier! mijn alderliefste kind,
 en zelve uws zelfs vrouw-moeder vindt!—
 Doch neen: aan ’s Vaders wil, die u mij heeft geschonken,
 blijft gij, blijve ik geklonken!

[29]

DE VIJFDE STONDE:

SIMOEN VAN CYRENEN.

De vrienden ons Heeren:

Simoen, van Cyrenen
 nooit en zal ’t verdwenen,
 nooit en zal ’t verloren gaan,
 ’t geen gij hebt om God gedaan.
Simoen, van Cyrenen,
 Jesus is verschenen:
 ’t eigen volk en kent hem niet:
 vreemdeling, gij, hulp’ hem biedt!
Simoen, van Cyrenen,
 op de scherpe schenen
 stoot hij, van de rotsen, aan:
 Simoen, wilt hem bij gaan staan!
Simoen, van Cyrenen,
 dragende gaan wij henen,
 ’t galgenhout met u; en hem
 volgen wij, dóór Jerusalem.

[30]

DE ZESDE STONDE:

VERONICA.

Magdalena, en de heilige Vrouwen:

Veronica, gedoekte en deernisvolle, die
 ’k het minnend aangezicht, het jammerbeeld des Heeren,
 met medelijdend herte en monde, omhelzen zie,
 Berenice, Veronica, een’ lesse zult ons leeren.
 Wij dragen ook een beeld op ons, een penningwerk,
 gemunt met ’s keizers hoofd, met ’s keizers zegelmerk,
 maar moeten dieper als in dunne doeken halen,
 en in ons herte diep
 zien af te malen,
 het wezen Gods, die ons uit stof en aarde schiep,
 en riep
 om eeuwig eens, met u en hem, te zegepralen,
 in ’s hemels zalen,
 Veronica,—die ’t beeld zijns lijdens heeft gedoogd
 te worden, langs den weg, door u hier afgedroogd.

[31]

DE ZEVENSTE STONDE:

TWEEDE VAL.

De vier heilige Evangelisten:

Hij ligt, door uwe schuld, o Lucifer, gevallen,
 die, nijdig opgestaan, met honderd duizendtallen
 der uwen, nedervielt voor Michaëls „Wie is
 Gods weêrga?” in den poel der diepe duisternis!
 —Gij stondt en wildet hem, gekropen vóór uw’ voeten,
 eens, in de wildernis, met ’s werelds eere groeten:
 hij brak uw’ boosheid dan. Gij vluchtet.—Neêr nu ligt
 in ’t stof der aarden, ja, zijn Godlijk aangezicht.
 Verkondt het al die u als opperheer aanschouwen,
 verkondt het, en verheugt, is ’t mooglijk, uw getrouwen:
 eer ’t morgen dag is, heeft hij u, in ’t voorgeborcht,
 geroofd de zielen, die gij in uw’ strikken worgt.
 —Van hier!—Gaat hangen hem, en galgen, op de rotse,
 en weet wie—hij of gij—zal zegepralen,—trotse!

[32]

DE ACHTSTE STONDE:

DE WEENENDE VROUWEN.

Ons Heere Jesus-Christus:

Ach, moeders, moeders, moeders, en Jerusalemsche vrouwen,
 wel mag het u berouwen,
 die moeder zijt, of worden zult,
 hetgene, eilaas, uw herten vult
 met hope en met betrouwen!
 Aanziet mij, schamel moeders eerste en laatste kind, van jaren,
 zoo jong nog als de blâren,
 die blinkende op de boomen staan,
 verdorren en verbranden:—
 hoe zal ’t dan met het droog hout gaan,
 in ’s vijands wreede handen?
 Gij weent op mij, maar, moeders, meer
 moet op u zelven treuren,
 en op uwe arme schapen teêr,
 die ’t roomsche heer
 zal kwetsen en verscheuren!

[33]

DE NEGENSTE STONDE:

DERDE VAL.

De vrienden ons Heeren:

Tot zevenmaal rechtveerdig man,
 hoe vast hij sta, bezwijken kan,
 op éénen dag; en even
 zoo menigmaal herleven.
Gebroeder, gij vergeven zult,
 geen zevenmaal, uw’ broeders schuld,
 maar tzeventigmaal zeven
 gebreken—hem vergeven.
De goede Herder driemaal is
 gevallen, om vergiffenis
 te biên u, en te geven,
 om uwentwil, zijn leven.
o Herder, in uw eigen bloed,
 hier kruipende, over hand en voet,
 ach, wilt ’t gene ik bedreven
 heb duizendmaal—vergeven!

[34]

DE TIENSTE STONDE:

ONTKLEED.

De vier heilige Evangelisten:

Aanschouwt, den wormen nu niet ongelijk, tot tegen
 het kale bekkeneel van Golgotha gekregen,
 den zone Gods; ontbloot van alles, moedernaakt
 is hij, en ha’ de roe hem eenen rok gemaakt,
 van roode wonden! Wie, wie kent hem? Van beneden
 tot boven toe, geheel en is, in al zijn’ leden,
 nu niets! Wie kent hem, wie, in ’t wisselverwig kleed
 van Jacobs lieveling, die m’n in den steenput smeet?
 Gods zone is ’t!—Schande op u, wier dertel vleesch geboren
 uit Adams vleesch, u ook, als Adam, liet bekoren
 tot zonde en schande! Aanschouwt,—want gij het hebt gedaan,—
 ’t Lam Gods, onschuldig, om uw’ schuld hier schande uitstaan!

[35]

DE ELFSTE STONDE:

GEKRUIST.

Spotlied. De oversten des Volks:

Verloochend en verlaten,
 daar hangt hij,—onze Koning! hij!—
 ten spotliede, achter straten,
 —Eli! Eli! Sabacthani,—
 van elkendeen!—Eli! Eli!

De Schriftgeleerden:

Die alleman, voordezen,
 genaast, nu wilt genezen
 u zelven, zoo Gods zoon gij zijt;
 en leert ons, eer de dood u bijt,
 wach!—ons—geloovig wezen!

De joodsche Priesters:

Eli! Eli!—Wat wilt de man,
 die ’s Heeren bidsteê breken kan
 en maken, na drie dagen,
 —Gods zone is hij!—wat wilt hij dan
 der dieven dood verdragen?

’t Roomsch krijgsvolk:

„Mij dorst!”—Laat ons Elias zien
 —haalt edik!—hem nu hulpe bien;
 [36] en, kan ’t, zoo moge ’t nu geschiên,
 hetgeen hij zei, voordezen,
 volbracht, dat ’t al ging wezen!

Jesus:

o Vader, gij die alles ziet
 hetgeen zij doen, ze’n weten ’t niet:
 vergeeft het hun!

De vrienden des Heeren, 3 maal slaande op hunne borst:

’t Is onze schuld:
 Lam Gods, aleer gij sterven zult,
 vergeeft het ons!—’t Wordt middernacht...—
 Lam Gods!...—Lam Gods!...

Jesus:

’t Is al volbracht!

[37]

DE TWAALFSTE STONDE:

GESTORVEN.

De vier heilige Evangelisten:

—’t Dondert onder grond.—De graven gapen.—’t Splijt
 een klove, die tot in de moergebinten bijt
 der bergen.—Zonne en mane en sterren houdt de Dood,
 —al ’t licht van dezen dag,—geborgen in den schoot
 van heure afschuwlijkheid.—Zij nadert tot den stam,
 daar overwonnen, hij, die haar verwinnen kwam,
 uit vrijen halze, en eer zij hem aan ’t lijf besteelt,
 —bij ’t deinzen van de dood,—zijn’ ziele aan God beveelt
 en—sterft.

[38]

DE DERTIENSTE STONDE:

DE VII WEE’N.

De heilige Vrouwen, de vrienden ons Heeren:

o Moeder van die lange en leede en scherpe zieledolken,
 die ’t spreken van één woord u in de zijde bracht,
 geheugt u nog die nacht,
 als de Engelen, in de wolken,
 geboren in uw’ schoot, aanbaden hem,
 onzalig moederherte,—o Zalig Bethlehem!—
 daar nu ligt, ontlijfd?—o Moeder van veel smerten,
 Maria, hadt gij meer als één, als honderd herten,
 in ieder zou, doordoornd, doorgeeseld en doorgaan,
 het zevenhandig zweerd van uwe droefheid staan!
 o Moeder, bidt voor ons,—daar bij den boom gezeten,—
 die einde aan uwe smerte, aan uwe liefde en weten!
 o Moeder, bidt voor ons, die Jezus’ Moeder zijt
 en onze Moeder nu,—nu—bidt voor ons—altijd...!

[39]

DE VEERTIENSTE STONDE:

EN BEGRAVEN.

Joseph van Arimatheia:

Ons laat den Heere, na de rouwgeplogentheden,
 ’t nog onlangs uit den steen gegraven graf besteden,
 dat mij was voorbereid.—Het roomsche volk zal ’t waken,
 misschien, en joodsche wantrouw zegelvast het maken.

De vier heilige Evangelisten:

Zoo spraken ze, en ’t gebeurde recht alzoo zij spraken:
 van roomsche en ander volk, van zegelvast en waken;
 maar Jesus heeft de Dood, eer dagen drie geleden,
 —gestegen uit den steen, onsterflijk,—doodgetreden:

Allen, eenmaal:

Hallelu-jah!

[40]
[41]

1897

[42]
[43]

VRIENDENZOEN

VIS UNITA FORTIOR

Waar zat gij dan
 gestoken gij,
 verduisterd en
 verdoken, gij,
 o vriendenhert:
 door vriendenhand
 zoo waandet ge in
 uw onverstand,
 gekwetst en afgewezen?
 ’k En hadde u nooit
 vergeten, ik,
 geen weêrstand u
 verweten, ik;
 geen stroo u in
 den weg geleid,
 geen werk gedaan,
 geen woord gezeid
 dat kwetsend u kon wezen.
Nog meer als ik,
 zijt gij, misschien
 een vriendenherte,
 [44] en mij, misschien
 spijts al hetgeen
 ons beider liefde
 in stukken smeet,
 een ware vriend gebleven?
 Dat vriendschap is
 moet sterker zijn,
 moet sterk alzoo
 de kerken, zijn
 gesteund op vast-
 en dieper grond
 als vriendenhand
 en vriendenmond,
 zoo nu, zoo na dit leven.
’t Is dit alleen,
 dat scheiden ons
 zoo bitterlijk,
 dat beiden ons
 kon drijven om,
 gij hier, ik daar,
 verre af en zoo
 nabij malkaar,
 te porren en te pogen
 aan ’t gene ik wist,
 of waande, dat
 het was; en gij
 hieldt staande dat
 het niet en was;
 niet anders als
 een ijdel woord,
 een vuil en valsch,
 en opgesmukte logen.
[45]
Zoo ziet men ’t gene
 op dezen dag
 nog ijzervast
 gevezen lag,
 verworteld en
 verwassen, eer
 ’t ooit morgen is,
 met eenen keer,
 ter stede, in stukken vliegen;
 zoo komt men eere
 en trouw vaneen,
 zoo komt men man
 en vrouw vaneen,
 zoo vriendenherte
 en vriendenhand
 en volk intween te liegen.
’k Herbiede u dan
 de vriendenhand,
 het vriendenhert,
 den vriendenband,
 die, spannende en
 weerspannig aan
 ons beider bede,
 is losgegaan,
 nu weer aaneen te binden.
 ’k Herbiede u hulpe
 en bijstand, in
 den strijde, om weêr
 den vijand in
 te stormen: en
 dat ongekleed,
 dat edel Wicht
 dat Waarheid heet,
 te zoeken en te vinden.

30/1/’97

[46]

IK DROOME ALREÊ

Ik droome alreê van u, mijn kind,
 en van de blijde dagen, de dagen
 dat samen wij, en welgezind,
 vliegt dagen, vliegt voorbij gezwind,
 ons lief en leed gaan dragen.
Ik droome alreê van u, mijn kind,
 noch late ik mij gelegen, gelegen
 aan al dat aardsch en bitter smaakt,
 dat ’t lijf en ’t lijf alleene raakt,
 en daar de geest kan tegen.
Ik droome alreê van u, mijn kind;
 gij hebt hem, doorgestreden, gestreden
 den nacht dien ’s vijands booze hand
 gespreid had om ’t beloofde land:
 gij zijt erin getreden.
Ik droome alreê van u, mijn kind,
 en ga ik langs de straten, de straten,
 daar heimlijk in mijn herte weunt
 ’t gedacht daar al mijn hope op steunt:
 God zal u mij toch laten.

Aan Eug. van Oye.
12/2 ’97.

[47]

O BAND

o Band, om oost en west te snoeren,
 om zuid en noord, om zee en zand
 ter overwinning heen te voeren,
 o hert- en ziel- en tongenband,
 vereent mij, lijf en ziele en aderen,
 met de overeeuwde onvalsche vaderen
 en.... leve vrij ons Vlanderland!

12/2 ’97.

[48]

WIJ NADEREN

Hoe komt het, dat de lucht,
 zoo hel, geleên
 twee stonden amper, nu
 vol duisterheên,
 vol donkerte is? Hoe komt ’t
 dat ’t gers, zoo net
 een’ schreê te ruggewaard,
 is al besmet
 met onraad nu? Hoe ligt
 alomme hier
 gebroken handalaam
 en drukpapier?
 De zonne is blindgedoekt
 en rookgeweld,
 dat bitter is van bete,
 omhooggesnelt,
 of doolt de wegen langs,
 en stinkt! Wat is ’t,
 dat ’t overal, omtrent
 mij, goort en gist
 en geil is nu? Dat zacht
 en zoete om gaan
 [49] en zijn de paden meer?
 Dat ’t steen voortaan,
 dat ’t tanden ongetemd,
 dat ’t schorren scherp,
 dat ’t kale keien zijn,
 die ’k ommewerp?
 Waar ben ik, meldt het mij:
 verdoold in schijn?
 —Wij naderen ’t gebied
 daar menschen zijn!

16/2 ’97.

[50]

ZEGEPRAAL

De zonne vecht! Het noordervolk
 komt woedend opgestoven,
 de diepten uit, afgrijzelijk
 verbolgen. Bergen boven
 malkanderen zij werpen gaan,
 in ’s hemels aangezicht:
 den al te schoonen dag uitdoen,
 en dooden ’t zonnelicht!
Het spettert, uit de wolken, vier
 en vlamme; kwade steenen,
 van rammelenden hagelslag,
 en bliksem, al met eenen,
 vergâren mij de reuzen in
 hun vuisten vol geweld,
 en ruien ze, onbermhertiglijk
 daarheen in ’t zonneveld.
’t Is donker nu, ’t is donkerder,
 nog donkerder! Gevaren,
 als machtig, overmachtig groote,
 en mammothsche adelaren,
 [51] omslaan de wolken alles, en
 voor ’t nachtelijk bedwang,
 onthemelt al dat hemel is,
 in ’s hemels zwart gevang.
’t Is donker! Zal ’t verwonnen zijn,
 dat overheerlijk blaken,
 dat altijd even schoone van
 de schoone zonnekaken?
 ’t Is nacht! En zijt voor goed nu gij
 gedompt en doodgedaan?
 Gij, beeld des Alderhoogsten, zult
 gij, stervend, ondergaan?
Staat op! Het worde dag weerom!
 Staat op, en slaat die booze,
 die duistere onbedachten, gij,
 des hemels schoone rooze;
 gij, onverkrachte lichtvorstin,
 staat op, uit uwen schans,
 en plettert, onbermhertiglijk,
 die domme reuzen gansch!
De zonne vecht! Zij duwt den spiet,
 den onverwonnen gaffel
 des zonnelichts, de reuzen in
 den zwartgezwollen naffel;
 ze bersten, en ze bulderen
 malkander slaande, intween;
 en, hersens in de kele valt
 het reuzenrot ineen.
[52]
Ze pletteren te grondewaard,
 ze pletsen en ze plassen,
 dat ’t bommelt in de lucht alom:
 lijk honden zijn ’t die bassen.
 De wereld stroomt, afgrijzelijk,
 van ’t bloed alsof het waar’,
 van de eindelijk verwonnen, en
 verwenschte reuzenschaar.
Ze ’n zijn niet meer,... ze ’n zijn niet meer.
 Ze waren!.... In hun stede
 komt helderheid, komt hemelsblauw,
 komt goud, dat schittert, mede.
 De zonne vocht, de zonne won,
 en, tierende overluid:
 „Hier ben ik!” roept ons zonneken
 „des vijands vonke is uit!”

Kortrijk, 12/3 1897.

[53]

DIE MIJN HERT BEMINT

Die mijn hert bemint, o konde ik
 hem gevinden! Heere, vonde ik
 U, mijn hert, mijn toeverlaat,
 wiste ik waar hij henengaat.
Ver van mij, dat ben ik zeker,
 is de liefde- en troostinspreker,
 want mijn herte zwemt, o wee,
 in een wijde tranenzee.
Is hij in de blommen? Neen-hij:
 in goud, rijkdom of gesteen hij,
 als hij in mijn hert niet is,
 neen-hij, neen-hij, neen gewis.

—/3/’97.

[54]

HALF APRIL

Gij blauwgekaakte wolken daar
 halfwit omtrent uw boorden,
 die gruwzaam in den hemel moert,
 en grimt in ’t gramme noorden:
 hoe lange speelt gij, koud en kil,
 den baas nog hier? ’t Is half April!
’t Is onbermhertig koud; en ’t kan,
 de zonne ondanks gebeuren,
 dat ’s morgens, al dat gers is, wit
 geruwrijmd, staat te treuren!
 Waar wilt gij, boos geweld, naartoe,
 des winters? Wij zijn wintermoe!
’t Moet zomer zijn, geen koude lucht,
 die bijt en straalt; ’t moet open,
 dat, wachtende, in de botte zit,
 of weer in ’t gers gekropen,
 van schuchterheid, voor ’t nijpen van
 den hardgevuisten winterman!
[55]
Staat op, gij oostersch zonnelicht,
 en schiet, bij volle grepen,
 uw schichten uit; doorkwetst, doorlijdt
 het graf, daarin, genepen,
 de zomer zat: verrijzenist
 des konings kind! te late al is ’t!
Hallelu-jah! dan zingen zal,
 dat ’t wederklinkt alomme,
 den gorgel los, de vogel en
 de luidgekeelde blomme;
 de klepel zal de klokke slaan
 en kondigen den Koning aan.

12/4/’97.

[56]

GROENINGE’NS GROOTHEID
OF
DE SLAG VAN DE GULDENE SPOOREN

I

Daar zat, in ’t gers, een blommeken
 zoo liefelijk gedoken;
 het hadde geren, luide en lang,
 zijn eigen woord gesproken.
 De zonne zei: „Staat op, mijn kind,
 ontluikt uwe oogskens, welgezind,
 en lacht uw’ moeder tegen:
 noch wind en zal er schade u doen,
 noch hagelslag, noch regen!”
’t Had wortels in den taaien grond,
 dat blommeken, verkoren;
 en ’t bloeide geren, vrij en blij,
 daar ’t weunde en was geboren;
 ’t zou menig lente kommen zien,
 ’t zou menig meidag omme zien,
 en menig najaar sterven,
 maar nooit en zou dat blommeken,
 ten gronde toe, bederven.
[57]
De Leye liep erlangs, zoo zoet,
 zoo lavend, in heur loopen;
 De vogel kwam er drinken bij,
 en liederen verkoopen;
 de meiskes en de mannekens,
 de Grietjes en de Jannekens,
 ze kwamen en ze zagen—
 ’t hiet Vlanderland!—dat blommeken
 zoo geren,... in die dagen!

II

’t Is oorloge in de locht en in
 de boomen;
 de wind berent de Leye, en doet
 ze stroomen
 te bergewaard. Den oest zal, op
 het veld,
 de hagel slaan, en ’s hemels wild
 geweld!
’t Is hooimaand. In den meersch is man
 en vrouwe,
 den arrebeid, om God en land,
 getrouwe:
 eenieder, haastig, henenvimt
 en vorkt....
 Naar huis! De donder dreunde daar
 al! Horkt!
’t Is heet! De zonne duikt heur in
 de wolken.
 „Te wapen!” roept er een: „Waar zijn
 de dolken?
 [58] De vijand is in ’t land! ’t Zij waar
 hij zit,
 bereidt den goedendag, en—elk
 in ’t lid!”

III

Het Vlaamsche heer staat immer pal,
 daar ’t winnen of daar ’t sterven zal:
 alhier, aldaar, aan lange lansen,
 de leeuwen dansen.
De winden schudden, met geweld,
 de zwarte blomme in ’t geluw veld:
 de kwaden zien, beneên de transen,
 de leeuwen dansen.
Met bezemen, zoo komen ze af,
 om ’t Vlaamsche Volk, als ijdel kaf,
 dat ’t zweerd onweerd is, af te ransen.
 De leeuwen dansen!
Hardop! Hardop! De trompe steekt:
 de boeien los, de banden breekt!
 Ten vijande in! Dat op z’n schansen,
 de leeuwen dansen!
Sta vuist en voet de vane omtrent!
 En, gij, die God noch eere en kent,
 ruimt bane, eer, op uw veege bansen,
 de leeuwen dansen!

[59]

IV

De peerdehoeven staan in ’t zand,
 bij duizenden, gedreven;
 geen hooi en is er meer in ’t land,
 geen haver schier gebleven:
 ’t is al gestolen, al geweerd,
 voor vee en volk, voor man en peerd!
Waar gaat gij, edel died, naartoe:
 gaan strijden op de heiden?
 gaan straffen, met de geeselroe,
 die u den vrede ontzeiden?
 „Geen heidenen,” zoo roepen ze al:
 „de Vlaming is ’t, die ’t boeten zal!”
„Daar groeit en bloeit, te landewaard
 der Vlamingen, een blomme,
 die honing druipt, die boter baart
 en goud: daar gaan wij omme!
 ’t Is munte slaan, dat wij gaan doen,
 terwijl de Vlaamsche bargen bloên!”
o Sigis, van Majorken, gij,
 die koning zijt geboren,
 wat hebt gij, man van ’t zuiden, bij
 den noordeling verloren?
 Verliezen zult ge er... Winnen, neen,
 ’t en zij, voor graf, nen tichelsteen!
[60]
En Robbert, op uw ros, Morel,
 —pekzwart is het—gezeten,
 gij zult uw’ hoogen hals, in ’t spel,
 uw ros Morel vergeten:
 Jan Breydel zal, in ’t riet gevaân,
 ten tweeden male, u ridder slaan!
Die heeren hunne rossen ’t staal
 nu stooten in de lenden:
 verjagen zullen ze, altemaal,
 en slaan die boersche benden!
 Harop! De storme is los, en ’t gaat
 om dood!—De goedendag slaat! slaat!

V

Harop! De goedendag
 slaat! slaat!
 Harop! Den goeden slag
 slaat! slaat!
Ruimt bane, eer, op
 uw’ vuile schansen,
 den doodendans
 de leeuwen dansen!
Harop! Den goeden slag
 slaat! slaat!
 Harop! De goedendag
 slaat! slaat!
[61]
Door hooge en leege
 en liên en lansen,
 den zegedans, den zegedans
 de leeuwen dansen!
Harop!
 Den—goeden—dag!
De peerdehoeven staan in ’t zand,
 te Leyewaard gedreven;
 maar keerwijs om, naar ’t zuiderland,
 geen twee, geen een op zeven;
 ter Vlamingvaart zoo wilde elkeen:
 ze gingen al, ’t en keerde geen!

VI

Onze Vrouwe, onze Vrouwe,
 wij dragen ze u op,
 de spooren der schoone gevelden:
 de blinkende spooren,
 gevonden—harop!—
 op Groeninge’ns guldene velden.
’t Zijn de guldene spooren
 van menigen man,
 die, gister nog, gekte, in zijn tale:
 „Wie is er zoo dapper
 van u, die mij kan
 doen ruimen de rompvaste zâle?”
[62]
Hij verzuimde te keeren
 terug: in den meersch
 daar blonken zijn’ dappere hielen;
 gebluscht was de woede, en
 daar lag, overdweers,
 het ros, op den ridder, te ontzielen.
Onze Vrouwe, onze Vrouwe,
 de zege is aan ons:
 een riet heeft den reuze gedwongen:
 tot ’t einde der eeuwen
 vertelle nu ’t brons
 van „’t Vlaamsche gespuis, en hun jongen!
Keizer Boudewijn’s kerke is,
 van beuken, te nauw,
 om Groeninge’ns grootheid te hooren:
 te Kortrijk vereeuwige
 een beeldengebouw
 den slag van de Guldene spooren!”

Kortrijk, 15/4 ’97.

[63]

IN SPECULO

Hoe kan dit zijn,
 o Schepper van hierboven,
 dat ik U maar
 en zie als in een’ glans,
 als in een glas
 te zelden onbestoven
 van doom en stof,
 en nooit geheel en gansch?
Zoo Gij bestaat,
 en God zijt, moet het wezen,
 dat ik U zie:
 dat, zonder doek, entwaar,
 ik schouwen kan
 en, schouwende, in ’t nadezen,
 vanbij U zie
 en eeuwig op U staar!
Hoe kan dat zijn:
 om niet en is gegeven,
 uit Uwe hand,
 het leefvermogen, dat
 [64] mij zuchten doet
 en zoeken, naar een leven
 dat alle goed,
 in ’t zien van U, bevat!
Daar komt toch eens,
 ten oosten uit, een dagen,
 een dageraad,
 eene eeuwigheid, die niet
 meer weg en kan
 noch weder, noch vertragen
 het zielgezucht
 dat zoekt en niet en ziet.
Mijne ooge zal
 eens vol U zien, en varen
 zoo ’t druppelken
 in zee, dat is versmoord:
 zij zal U zien,
 verafgrond in de baren
 der ziende zee,
 die bedde en heeft noch boord!

Kortrijk, 16/4 ’97.

[65]

TWIJFELZONNIG

Maar twijfelzonnig lente en is ’t,
 de wind en wilt niet zoeten:
 ’t geboren loof zijn moeder mist
 en wachten zal ’t mij moeten,
 zoo lange er buien bovenslaan,
 om schielijk weer zijn gang te gaan.
Zijn gang te gaan, in weide en bosch,
 in heesters en in hoven,
 begeert het, alle boeien los
 en alle buien boven;
 dan wilt het al vol zonne zijn,
 vol wellust en vol wonne zijn.
Vol wonne zijn mijn herte zal,
 herlachen en herleven;
 voor winden noch voor ongeval
 van bange buien beven.
 Och, lente, weest mij willekom
 en werkt uw edel werk weêrom!
[66]
Uw edel werk zoo wille ik dan
 een liedeken vereeren,
 daar ’t vogelvolk niet aan en kan,
 en zingen ’t duizend keeren;
 maar al zoo lang ’t uw wonne mist,
 mijn herte, twijfelzonnig is ’t.

Kortrijk, 18/4 1897.

[67]

EN DAARMEÊ AL

’k En heb vandage, o levensbronne,
 geen eenen keer gezien u, zonne,
 ’t en zij te noene, en bij geval,
 een witte plekke, en daarmeê al.
Een witte plekke, in ’t grauw gesteken,
 der blind gedoekte hemelstreken:
 hoe is ’t dat ik u heeten zal?
 Een witte plekke, en daarmeê al!
’t Is duister ommentomme en ’t leven
 van ’s werelds ooge is uitgewreven,
 op, over mij en ’t aardsche dal,
 een witte plekke, en daarmeê al!
En, krijge ik, nu dat Paaschen hier is,
 dat levenslustig mensche en miere is,
 voor oosterlied en lofgeschal,
 een witte plekke, en daarmeê al?
Het deert mij zoo de zonne moeten
 zien uitgaan en goênavond groeten,
 mij dezen dag! O, al te smal:
 een witte plekke, en daarmeê al!
[68]
Maar moet het zoo, heropgerezen
 laat, morgen vroeg, uw aanschijn wezen
 mij zoete, o zonne, en liefgetal:
 geen witte plekke, en daarmeê al!

19/4 1897

[69]

JANTJE

Op en neêr, in de elzentronken,
 neêr en op, gewiegewaagd,
 toutert Jantje, en, omgezonken,
 raakt de stam, die Jantje draagt,
 de aarde bijkans: op en neder
 rijst het weg en zinkt het weder.
Op en neêr, in ’s levens wegen,
 Jantje, zal ’t bij beurten gaan;
 lief en leed zal, voor en tegen
 ’t herte u en de schenen slaan:
 wiegewagen zult ge, en dansen,
 tusschen goê en kwade kansen.
Breekt de tak, dan zie ’k u vallen
 diepe in ’t goor, beneên u daar;
 zwicht u, en bezien ze u allen,
 helpende u met handgebaar,
 om nog hooger op te schrijden,
 zwicht u, Jantje, en rust in tijden.

21-22/4 1897.

[70]

ZWART

Hoe zwart, hoe zwart is, ommentomme,
 dat zwellend hout in ’t boomenland;
 noch blad en leeft er nu, noch blomme,
 maar geilheid al en spon, dat spant:
 geliggen zal ’t en groene vlagen,
 van schoonheid en van schaduw, dragen.
Hoe zwart, hoe zwart nu, allenthenen,
 hoe donkerbruin is ’t lindenhout,
 dat kenen wilt, dat is aan ’t kenen,
 tienduizendmaal tienduizendvoud!
 ’t Zal, schier of morgen, groen bedijgen
 dat zwart is nu, en blâren krijgen.
Hoe zwart, hoe zwart! Onzwarter rijzen
 de wolken zwart, in ’t luchtgebied;
 maar hemelsteen en hagelbijzen
 en werpen ons de boomen niet;
 één vlage zal ’t, eer lang nadezen,
 een’ storm van al dat groen is, wezen.
Hoe zwart, hoe zwart is ’t, heind en verre,
 ’t wijduitgestrekte boomenland;
 maar nauwlijks heeft de „middagsterre”
 [71] des winters vaartuig afgebrand
 of seffens gaan, uit al hun’ knopen,
 de boomen en de blijdschap open.
’t Zal regenen dan reuke, alomme,
 ’t zal wierookwerk en honingdauw,
 van ieder blad, van ieder blomme,
 zoo, ’s heiligdags, in Gods gebouw,
 het volk ontvangt den hoogtijdszegen,
 in spaarsvat- en in wierookregen.

29/4 1897.

[72]

LOOFGEBOUW

Noch groen en is noch geluw, dat
 nog onvolworden lenteblad,
 terwijl April te Meie gaat,
 dat schielijk op de boomen staat.
Men ziet erdeure als deur een glas,
 dat verwig is, en ’t loofgewas,
 zoo enkel en zoo ijdel in
 de lucht, is als een goudgespin.
Een aksternest zit, boven op
 den achtkante, in den hoogen top
 des hoogen booms gebouwd. Hij zal
 eer morgen hier is, groen zijn al.
Nu zie ’k hem nog, die zwart en zwaar
 bewolkt de hooge toppen, daar;
 eer morgen hier is, heel, voortaan,
 zal nest en al in groen vergaan.
Hoe heerlijk is mij altemaal
 dat onvolworden boomgepraal:
 elk houtgewas één wondernis
 van boven tot beneden is!

30/4 1897.

[73]

SPREEUWEN

„’k Zie-’t!” zoo vliggert, vlug te vlerke,
 recht den torre in van de kerke,
 daar ze is nest aan ’t bouwen!... „’k zie-’t!”
 piept de spreeuwe, en anders niet.
Maar wat is mij, scherpgebekte,
 zwart-halfgroen gevliggervlerkte,
 vage vogel, dan ’t bedied
 van uw eeuwig zeggen: „’k zie-’t?”
Ziet gij, daar omhoog aan ’t broeden,
 ziet ge, aan ’t blijde jongskes voeden,
 in uw pierende oogskes, iet
 dat elk mensche niet en ziet?
Zegt, of is ’t de zonne rijzen,
 dat gij ziet, is ’t buien bijzen;
 kwade wichten of kwa died
 zitten ievers, diepe in ’t riet?
„’k Zie-’t!” zoo piept gij; ziet gij, binnen
 deze borst, mij iet beminnen,
 haten, willen, wenschen iet,
 blijdschap hebben en verdriet?
[74]
„’k Zie-’t!” uw roepwoord doet mij delven
 diepe in ’t diepste diep mijns zelven
 en ontdekken daar ’t bedied
 van uw eeuwig zeggen „’k zie-’t!”
Een daar is, die aan de leeuwen
 ’t leven gaf, en aan de spreeuwen,
 Een die, vrij van al ’t verdriet,
 hooge zit en verre ziet.
Een... Hij zit in zijnen torre;
 zonder schaalje en zonder schorre;
 en, van ’t gene in mij geschiedt,
 Hij mag eeuwig zeggen: „’k zie-’t!”

30/4 1897.

[75]

WEDERWIJVEN

Hoe wijsterwaster vliegt de lucht
 vol witte en lange stressen
 van wolken, die ontvlochten zijn
 lijk haar van tooveressen.
’t Zijn wederwijven, boos en fel,
 die, kwaad van hande en vinger,
 malkanderen te keere gaan
 en vechten slag om slinger.
De wind zit in ’k en weet niet welk
 geweste, ’t buischt en ’t bommelt
 alhier, aldaar een zwepe los,
 die deur de wolken schommelt.
Ze stuiven heinde en verre, en van
 malkaar gescheurd, in stressen
 van wijsterwaster vechtende, en
 verwaaide tooveressen.

30/4 1897.

[76]

EXCELSIOR

’k Zie liever die te bergewaard
 zijn roekloos opgeklommen,
 als die, om loon, zoo zaan de vaart
 gedaan is, nederkommen.
Die stijgt noch af- noch om en ziet
 naar die in de eerde wroeten;
 noch, dwee van halze, en kust hij niet
 of waren ’t keizersvoeten.
’k Zie liever die de zegevaan
 mij deur de wolken steken,
 excelsior, en, vóórgegaan,
 mij moed in ’t herte spreken.
Dan zegge ik: „Op! Dat ander kan,
 dat kan, dat wil, dat zal ik:
 geen oneere en geen schande en kan
 mijn durven deren, valle ik.”
Hooveerdigheid is valsch van doen,
 van zeggen en van zeden:
 ootmoedig wil ik, ridder koen,
 tot stijgen mij besteden.
[77]
Zoo God mij helpt, en gij mijn vuist,
 op Libans hoogste kragen,
 of vielender omtrent mij duist,
 nog wil, nog zal ’k het wagen.

Kortrijk, 10/5 1897.

[78]

’T SCHEERWIEL

Het versch geschoren gers is zoet
 om zien, en, in de zonne
 verpreuvelen ’t mijn herte doet,
 van louter levenswonne.
 Het scheerwiel hoor ik rijden, met
 gerul, en zijnen draf
 aan ’t draven, alles snijden met
 zijn’ scherpe tanden af.
Geen scheerder, die zoo scheren kan;
 geen wever die zoo weven:
 geen een en kent de konste van
 zijn laken doen te leven.
 ’t Doen leven kan ’t de zonneschijn,
 ’t doen blinken in den glans
 des hemels en nog groender zijn
 als ’t groenste laken, gansch.
Nu loopt erin, en laat u ’t spel,
 de louter levenswonne
 verpreuvelen, en jeunt u wel,
 gij kinders, in de zonne;
 [79] daar ’t laken ligt en zult gij nu
 verwringen hand en voet:
 loopt spelen daar en zegene u
 de zomerzonne zoet.

13/14/5 ’97.

[80]

DE DOORNENBOOM

De schamele, oude boom,
 die midden in de vaten,
 veracht en ongetroost,
 des olieboeters staat;
 hij weet dat ’t zomer is
 en zou hij, zou hij ’t laten,
 te bloeien, nu dat al,
 dat blomme is opengaat?
Gestapeld, rondom hem,
 zijn tonnen, tonnen, tonnen,
 die olie zweeten al,
 en stinken. Schouwen ook,
 verheven boven ’t dak
 des oliebouws, en jonnen
 maar bitterheid den boom
 en afgerolden rook.
Hij bloeien zal nochtans,
 en, blij, de zonne bieden
 de vreugde van zijn hert:
 maar éénen keer in ’t jaar
 [81] en wilt het zomer zijn,
 en mag’t den boom geschieden
 te bloeien in den dwang
 van al die tonnen daar.
Hij bloeit en staat in ’t wit
 getooid langs alle kanten
 één vlage blommen duikt
 zijn’ takken, scheef en krom;
 de bietjes zie’k er zog
 van zuiver zeem in zanten,
 de blommen in en uit
 en uit en in, weêrom.
Bloeit helder, helder op,
 o boom, en luide pralen
 laat al uw lief gewaai,
 deur dikke en dunne. Neen ’t,
 ’t en is maar éénen keer,
 dat ’t meie is: hillen, dalen
 zijn blijde; blijde zijt,
 genoeg, genoeg geweend.
De tonnen staan alom
 gestapeld: zwarte, zware
 gedaanten, ongehier
 van leelijkheid. Welaan,
 o taaie doornenboom,
 daar midden in, verjare
 nog menigmaal uw hoofd,
 vol bloeiend wit gelaân!

16/17/5 ’97

[82]

QUIS NOS SEPARABIT?

Ad Rom. viii:35.

Bemint men iemand recht en wel,
 zoo zal men hem voor metgezel
 begeren en betrachten:
 bemint gij God, waarom en gaat,
 daar God zoo lange u wachtend staat,
 gij God, o mensch, niet wachten?
Waar vinde ik hem? o, „vinde ik hem!”
 zeg liever: waar ontvinde ik hem?
 Hoe zal ik hem ontvaren?
 Hij roert in mij, hij waagt in mij;
 hij nacht in mij, hij daagt in mij:
 wie zalder ons ontgâren?
o Wondernisse, o wonderheid,
 o zonderbare zonderheid,
 dat overal, gesmeten
 bij ’t karrevoer, getuigenis
 van God en van zijn’ goedheid is
 en wij ’t zoo weinig weten!

Kortrijk, 18/5 ’97.

[83]

MIETJE

’t Meiske, met zijn’ teele melk,
 op zijn bloote voetjes,
 lang, gelijk nen terruwstelk,
 zoetjes, zoetjes, zoetjes
 terdt het voort, en anders niet
 als zijn teele melk en ziet’t.
’t Meisken hoorde: „Goedendag!”
 zeggen, zoetjes, zoetjes:
 „Mietje!” ’t Meisken ommezag....
 op zijn bloote voetjes
 viel de melk en, vol verdriet,
 wie dat ’t was en wist het niet.
Meiske, meiske, meiske snel
 op uw bloote voetjes,
 melk aan ’t dragen, wacht u wel:
 zoetjes, zoetjes, zoetjes,
 mijdt u, meiske, en hoort gij iet,
 vóór u, maar niet omme en ziet!

20/5 ’97.

[84]

ZONHOEDEN

Onder hun’ hoeden
 zoo liggen ze, in ’t vlas;
 boos is de zonne en
 zoo heet als een oven:
 rood in hun aanzichte,
 als ongepijnd was....
 boos is de zonne en
 ze bakelt erboven.
Schaduwt hun’ hoofden
 gij, hoeden van stroo;
 strekt u, zoo verre als
 gij kunt, op hun leden;
 laat ze, die wieden,
 al rusten ze noô,
 halen een asemke,
 uw’ schaduw beneden.
Tavond zal ’t branden
 gedaan zijn, en dan,
 laat ze weer vrij, lijze
 en koele, om de slapen,
 [85] laat ze verlost van
 den arbeid en van....
 u, groote hoeden,
 een rustje gaan rapen!

21/5 ’97.

[86]

BUIGEN OF BERSTEN

Het jong hout staat, den rugge krom,
 ootmoedig neêrgestopen;
 terwijl de wind, den afgrond van
 zijn diepe longen open,
 gevaren komt, door bilk en bosch;
 en, bruischende in de boomen,
 losbandig, al den gruwel van
 zijn’ gramschap heen laat stroomen.
De boomen staan geworteld in
 den bodem diepe, en, weren
 en zal de wind hun sterkheid noch
 hunne oude stammen deren;
 ze zuchten en ze stenen wel,
 ze roepen en ze razen,
 maar wederstaan, zoo willen ze, en....
 dat durven ze, die dwazen!
Ze ’n buigen niet. Hun’ wortels staan
 in de eerde neêrgegrepen
 als ankers, die gebonden staan
 doen ijzervast de schepen;
 [87] ze ’n buigen niet. Hun hoofdgewaai
 scheurt af en weg: om ’t even,
 en zullen noch en willen ze, en
 voor wie dat ’t zij, begeven.
Het jong hout ligt den grond nabij,
 voorover, neêrgedwongen;
 verplettert en vernietigd haast.—
 De wind komt losgesprongen
 en, stampende op dat ligt.... „Zoo wel
 den naasten als den versten,...
 die boomen daar zal ’k buigen doen,
 of willens nillens bersten!”
’t Is donker, van al ’t zand dat vliegt.
 Geen hersendolle koeien
 en kunnen, zoo de wind nu doet,
 zoo ongedoevig loeien.
 Ei! poffen nu, en paffen gaan
 de pezen af, en kraken
 de wortels: als geweren zijn ’t,
 die dood en donder braken.
De doelen staan, bij vijftigen,
 bij honderden, te perre,
 ter aarden uitgeheven, en....
 de boomen zijn omverre,
 de teenen in de lucht; tot in
 den vasten grond gezonken,
 verdwijnt, al even slaggelings
 hun’ kroone, in de elzentronken.
[88]
Het jong hout heft den hals weer op:
 allengskens stilt het weder,
 en legt het, op de rompen van
 geroeide boshout, neder
 zijn grimmigheid. Een slagveld is ’t
 vol lijken. Ongeschonden,
 zoo staan de jonge stammen daar
 nog, al die buigen konden.

22-23/5 ’97.

[89]

CYTISUS LABURNUM

Gevlerikt, na der vliegen aard;
 gereesemd, al omleegewaard
 eenvervig, en van goude fijn,
 des goudenregens blommen zijn.
Zij staan in krabben, lang en smal
 van lijve, en recht een regenval
 gelijken zij, van goude,... neen,
 van zijde en licht en edelsteen,
’t En is van al dat bloeit entwat
 zoo geluw, in geen blommenstad;
 ’t is geluw, naast aan ’t groen,... ’t en doet,
 ’t is groen, ten geel’wen uitgezoet.
Als, ievers in den hof gestaan,
 de goudenregens opengaan,
 de duisterheid van ’t groen verdwijnt,
 „het regent en de zunne schijnt.”
Hoe jammer dat zoo gauw voorbij,
 uw vlagen gaan van goude, en gij,
 o gulden regen, al te broos
 van leven zijt ge, en tijdeloos!
[90]
Gij strooit den weg, nen dag nadien,
 of twee, dat wij u open zien:
 zoo derf is dan uw dood gelaat,
 als kaf, daarop de vlegel slaat!
En, eens dat eene aan ’t vallen is
 de stervenstijd van allen is
 gekommen: geen een blomme en kan ’t
 meer houden: ’t goud is uitgebrand.
O goudenregen, heel en al
 het jaar, zoo heet gij regenval:
 doch regenval van goude, aleer
 het meien zal, en zijt gij meer.
’k Verlange al, eer de maand daar is
 weêromme, en tend de hoven, frisch,
 vol goudeware en zonneschijn
 geregend door uw’ blommen, zijn.

24/5 ’97.

[91]

GIERZWALUWEN

(Cypselus Apus)

„Zie, zie, zie,
 zie! zie! zie!
 zie!! zie!! zie!!
 zie!!!”
tieren de
 zwaluwen,
 twee- driemaal
 drie,
 zwierende en
 gierende:
 „Niemand, die...
 die
 bieden den
 stiet ons zal!
 Wie? wie? wie??
 wie???”
Piepende en
 kriepende,
 zwak en ge-
 zwind;
 [92] haaiende en
 draaiende,
 rap als de
 wind;
 wiegende en
 vliegende,
 vlug op de
 vlerk,
 spoeien en
 roeien ze
 ringsom de
 kerk.
Leege nu
 zweven ze, en
 geven ze
 bucht;
 hooge nu
 hemelt hun’
 vlerke, in de
 lucht:
 amper nog
 hoore ik... en,
 die ’k niet en
 zie,
 lijvelijk
 zingen ze:
 „Wie??? wie?? wie?
 wie...”

25/5 ’97.

[93]

PASCENT IN ÆTHERE CERVI

VIRG.

Och, Tone, tend de tijd daar is,
 en zal ’t geen rijspap regenen;
 maar, is de tijd daar, Tone, ton,
 sta vast, en valt aan ’t lepelen.
Nog nieuwer nieuws, als nu, wie weet,
 mag iedereen verwachten, en
 zoo ’t al gebeurt dat beuter mag[1],
 de koeien kunnen kachtelen!

Kortrijk, 25-26/5 ’97.

[1] Var. II, 3: Zoo ’t al gebeurt dat beuren kan.

[94]

DE SPERRETAKKEN

De sperretakken staan, nabij
 den boom, alsof hun blâren
 gestorven, over langen tijd
 aan jeugd en jonkheid waren;
 maar, al zoo zaan de zomer komt
 herzie ’k hun verste vingeren
 met jeugdig groen en zappigheid
 den ouden boom omslingeren.
Nog winter is ’t, men zeggen zou,
 omtrent het bol; en neven
 het bol, zijn zwart de takken, die
 maar tendenwaards en leven:
 het oude draagt het nieuwe dat
 nog jong is; maar van dagen
 ook oud geworden, beurtelings
 zal ’t oude ’et nieuwe dragen.
Op de ouden blijft gesteund, en zijt
 voorzichtig, jonge spranken;
 ’n laat u niet verleiden, om
 te vroeg u vrij te danken
 [95] van ’t oude: uit de oude grauwte van
 de schiergestorven boomen
 zal nieuwgeboren schoonheid eens,
 en sterkte, henenstroomen.

30/5 ’97.

[96]

SAMBUCUS NIGRA. L.

Vlienderboom, ’t is al verloren,
 dat ik, u voorbijgeschoren,
 henenvare, in ’t snelgerij,
 overal ontmoet gij mij;
 overal voorbij mij drijven
 zie ’k uw witte blommenschijven.
’s Zomers lange en schoone dagen
 schijnen u, met welbehagen,
 toevertrouwd; en evengoed
 ’s avonds u de zonne groet,
 als des vroegen morgens. Edel
 groen zijt gij, van lijf en schedel.
’t Moet entwat omtrent u wezen,
 met u uit den grond gerezen,
 door ons volk u toegedicht,
 dat, voor mij, in ’t donker ligt:
 iets dat overal uw’ twijgen
 vrijdom laat, en woonsteê krijgen.
[97]
Overal! ’k En weet geen hoven,
 of, gij zijt erin geschoven,
 eens of anders, hier en daar
 staat gij, vlienderboom, entwaar:
 bachten ’t huis, aanzijds het water,
 zoo daar iet kan staan, gij staat er!
’t Ovenbuur beschut uw zware
 looverschaduwe en, ’t en ware
 versch, ten gronde nieuw gemaakt,
 ’t steenen huis daar Turk in waakt,
 verre niet van ’t messingbekken,
 vlienderboom, uw vlerken dekken.
Om den hoogen essche, in ’t wenden
 van den weg, daar ’t water, tenden
 ’t hofgat, hier en daar gedekt
 met een brugge, zijwaards strekt,
 ringsom de oude mote, schoone
 spant ge alweêr uw’ looverkroone
Ja, en, lieflijk uit der maten
 is ’t, om zien, hoe al uw platen
 vlakke witheid stijgen op,
 trapwijs, naar den esschentop,
 die daar staat,—hij zonder blommen—
 treurig, in den wind te brommen.
Vlienderboom, gij schaduwt wielen,
 wagenbossen voor ’t vernielen
 van de zonne; en meermaals is
 ’t kindervolk een kerremis,
 als gij ze, aan uwe armen, zwingen
 luide laat, en liedtjes zingen.
[98]
Waterspeiten, klakkebossen,
 zwartgezunde beiertrossen,
 wijn daaruit, en zoetigheid,
 heengedaald en toebereid
 voor die ziek zijn, doen de lieden
 altemale, u eere bieden.
Maar, gij waart, in ’t grauw verleden,
 meer als om de dienstbaarheden
 uwer goedheid, wel bekend:
 gij waart heilig; u omtrent
 biechtte men, te lijzer spraken,
 ’t geen men wilde onweetbaar maken.
Gij hebt ooren! ’t Zijn wel heeren,
 in de groote steên, die leeren
 dat het zwammen zijn, gedaan
 net als ooren, die u staan
 om den lijve; maar, zij droomen:
 ooren hebt gij, vlienderboomen.
„Ooren hebt ge, maar geen tonge”,
 dicht het volk; „en, wat men dwonge,
 menschenmond en zou verraân,
 ’t gene in de oore u is gedaan
 diepe, en toevertrouwd”. Nog roeren
 hoort me’, in ’t Dietsch, van zulker voeren.
Edel beeld, uit vroeger dagen,
 blijft maar vast de takken dragen
 uwer schoonheid, houw en trouw,
 naast des Vlamings hofgebouw,
 nijgt uw’ blom- en bezieschijven.
 Houw en trouw zal Vlanderen blijven.

26/6 ’97.

[99]

BIGNONIA CATALPA. L.

’t Heeft fel gezomerzijpt, en, water gieten,
 onthier een amerij, deed ’t immer aan;
 nu zijn de scherpgepinde zonnesprieten,
 na lang geweld, de wolken doorgegaan:
 ’t geluchte is los, in tween zijn al de banden,
 die lijndoek om geheel den hemel spanden.
Hoe helder blinkt het blanke wiel, dat even
 onzichtbaar, zichtbaar nu, en bloot, alom
 geworden, geuten giet van licht en leven
 in ’t blauwe van den blauwen hemelkom!
 ’t Slaan bliksems in de lucht, en louter sprangen
 van reinboogverwe omtrent de boomen hangen.
De wind is opgestaan; hij schudt de blâren
 dat ’t perels overal aan ’t leken gaat;
 in ’t groen catalpaloof hij, heengevaren,
 de schaduwe en de takken openslaat
 daaronder ik nu zitte en asem hale,
 nu zuchtte[1], in de al te heete zonnestrale.
[100]
Het voor- en ’t nagetij elkaar genaken,
 midbâmesse en midlente is ’t, almedeen;
 op ieder lapken loofs er blommen blaken,
 aan ieder taksken hangt er edelsteen,
 dat, geluw, groen, en rood en blauw, van boomen
 vol bleuzende appels doet, en peren, droomen.
Een wonderlijk aanschouwen! Hoe ’t gelooven,
 schoon nauwe ik zitte en zie, dat ’t anders niet
 als lekend loof en is, en scherpe schooven
 van stralen, die daarin de zonne schiet:
 ’t is alles even vrij, van verwe en voege,
 of Adams paradijs weêr opensloege.
Dat menigmaal mij worde een wonne als deze
 geschonken, onder u, Catalpa schoon;
 de hand die u daar zette ’et welzijn weze
 gegeven van Gods ongekenden loon!
 En, zie ’k u zelden weêr, in later tijden,
 uw zijden zeildoek zal een ander blijden.

Kortrijk, 19/8 ’97.

[1] Var. III, 6: en zuchte.

[101]

BEZIET DIE BOOZE KATTE

Beziet die booze katte, hoe
 zij nalijks nijpt heure oogen toe.
 Nu mijdt u, muiske meest van al:
 die blende katte u pakken zal!
 Het muiske en ha’ geen acht en het,
 in een-twee-drie, is opgefret.

29/8 ’97.

[102]

’T IS STILLE

’t Is stille, stille, allengerhand,
 en weerom wordt het avond;
 het zonnelicht is henen, ’t is
 een ander’ land nu lavend.
 ’t Is stille, stille.... zoetjes vaart
 dat roerde alom, te rustewaard.

4/9 ’97.

[103]

HET GULDEN VLIES

’t Is scherenstijd in ’t houtgewas.
 De blaren vallen: grond en gras
 zijn effen, van den wind die waait
 vol zilver en vol goud gezaaid.
Zoo groene en is de grond nu meer
 als wijlen, toen de lente teer,
 en ’t jonge jaar zijn herte ontlook,
 de weiden en de bosschen ook.
’t Is scherenstijd. De schapen niet
 maar ’t houtgewas men scheren ziet;
 en ’t scherpe van de windenschaar
 aan ’t knippen is in ’t houtgeblaar.
Daar vallen en vergaderen
 nu honderdduizend bladeren,
 die reuzen af de rijzekens,
 zoo lustig en zoo lijzekens.
’t Is ’t boomenvlies dat nederstort,
 dat altemaal gesneden wordt;
 dat af en dóór de schare moet,
 zoo ’t al, en te elken jare doet.
[104]
Het gulden vlies, dat Jason zocht,
 en reeuwroofde op het wangedrocht,
 aanschouwe ik al mijn leven lang,
 als wangeloove en kwenenzang.
Maar ’t geen alhier, aldaar gestrooid,
 den weg dien ik nu ga vermooit,
 dat menigvuldig boomverlies,
 voorwaar dat is mij ’t gulden vlies.
Het blinkt, het bleust, het laait, het ligt
 doorschoten van den zonneschicht,
 onmeetbaar, verre, één schapendracht
 van ooienwolle en lammervacht.
Een kleed is ’t, als van engelkens,
 van louter liefdebengelkens,
 die zijde en wolle en gouden blaân
 doen liggen, daar ze spelen gaan.
Het rilt, bij elker schree, die ’k doe;
 het roert en ’t ruischt, ’k en weet niet hoe;
 en ’t riekt, alsof er reuke fijn
 van amber uit zou dampend zijn.
’t Is scherenstijd, in ’t houtgewas;
 geen stap mij ooit zoo zoete en was
 als dien ik eens, in Ipersteê,
 deur de afgevallen blâren deê!

Kortrijk, 26/10 ’97.

[105]

HEBT MEÊLIJEN

Hebt meêlijen met de boomen, laat
 den bast hun ongeschonden;
 bewaart ze voor de nijdigheid
 der kwade nagelwonden;
 geen onbermhertig menschenkind
 ze dood en kwelle: geeft
 de vrijheid aan des scheppers hand,
 die in hun lenden leeft.
Hoe schandelijk ontmaakselt en
 ontmooit gij mij de vrome,
 de vrije en blije boomen, die ’k
 zoo geren tegenkome
 omtrent uw huis en hof, o gij,
 dien God met herte en oog
 heeft toegerust, om hem te zien
 in ’t heerlijk boomvertoog.
’k Zie opgeroeste pikken, moe
 van kappen en van kerven,
 gehamerd om den esschenboom,
 den esschenboom bederven,
 [106] daaraan het hekken vastgehaakt
 de bilken sluit, en ’t vee
 belemmert, dat zijn vulte zoekt,
 en voedsel, in de wee.
’k Zie boomen, die gebonden staan,
 in ’s dwingers booze handen,
 die nooit geen duimbreed af en laat
 zijne ijzervaste banden,
 maar spannende en onroerbaar, al
 dat leeft en roert in ’t lijf
 der boomen, doet misdragen tot
 een eerloos wanbeklijf.
Gebulte boomen zie’k, en die,
 doorhakkeld en dooreten,
 vol krammen en vol haken staan
 gespijkerd en gesmeten;
 die werken zoo Gods wet hun wijst,
 die tranen en die bloên,
 o mensche, om eenmaal vrij te zijn
 van al u dertel doen.
Of staan ze meer niet vast genoeg,
 de wortelvaste boomen?
 En vreest gij dat zij henengaan
 en meê met ’t water stroomen;
 of vliegen in de lucht, omdat
 gij scherpe draden spint,
 en lange reken boomen al
 in snijdend garen windt?
[107]
Och, arme, en is ’t genoeg u niet
 dat, schier nog ongeboren,
 het hout alreê geknipt moet zijn,
 geschonden en geschoren;
 dat ’t, galoos en tot alles dat
 het niet en is, gepraamd,
 wordt „gloriette” en „pyramide”,
 en „espalier” genaamd!
Hebt meêlijen met de boomen, laat
 hun schoonheid ongeschonden,
 die schoonder is, onaangeroerd,
 onvast en ongebonden,
 zoo God ze liet gewassen zijn,
 gewonnen en gebaard,
 als al hetgene gij, o mensch,
 verzint en hebt vergaard.

Kortrijk, 1/11 ’97.

[108]

DE LEYE

De Leye ligt zoo stille, alsof
 van staal ze zou bedegen,
 van louter staal en stijfheid zijn;
 zoo blauw en, allerwegen,
 zoo glad is en zoo effen en
 zoo bloot zij nu. De winden
 en roeren niet of, roeren ze,
 geen speur en is te vinden,
 geen asemtje op de Leye ervan,
 die staal is, onberoerd,
 en alletwee mijn oogen tot
 aan Harelbeke voert.
De Leye en kapt mij ’t kezzelspeur
 niet af nu, en heur plasschen
 en komt tot vóór mijn voeten niet
 den trakelwegel wasschen;
 ze ’n slaat geen witte kladden op
 en neere, alzoo de rossen
 die, schuimende, in de stringen van
 de wagens hossebossen:
 [109] maar stille ligt en lusteloos
 ze omleege.... stille staat
 er tusschen in, het maantje dat
 zijn schapen gadeslaat.
Noch nacht en is noch dag geheel
 en gansch het: tusschen beiden
 kan hofgebouw en boomgewas
 ik zien en onderscheiden,
 die omgekeerd in ’t water staan,
 zoo schuren doen en schelven
 en schepen uit de Zuiderzee
 vol vlas—en ’s luchts gewelven,
 die zeggen: „Komt en kijkt, o mensch,
 naar ons, met al uw macht,
 ge’n kunt niet dat de Leye kan,
 bij ’t vallen van den nacht!”

7/11 ’97.

[110]
[111]

1898

[112]
[113]

DUIVEN

Klap-klap-klap
 m’n dertien duiven
 slaan hun vlerken, de eene op de aâr;
 klap-klap-klap,
 en henenschuiven
 doen ze van mijn dak, mij daar.
Klap-klap-klap
 ze spelevaren
 rinkelrooiende, altemaal;
 klap-klap-klap
 van harentaren
 ommentom, in éénen haal.
Klap-klap-klap
 ze zijn daar weder:
 hoort ge vlug hun vlerken slaan?
 Klap-klap-klap
 ze vallen neder,
 beetende op mijn dak voortaan.
[114]
Klap-klap-klap
 de veêren stuiven,
 want hun baaike, groef en fijn,
 klap-klap-klap
 m’n dertien duiven
 boetende in de zonne zijn.

Kortrijk, 10/2 ’98.

[115]

MUSSCHEN

De musschen weêral, vrij en vrank,
 vergâren, en verzinnen
 hoe nog eens, naar den ouden gang,
 de lente gaat beginnen.
’t En vriest niet meer, ’t en sneeuwt niet meer,
 ’t en vliegen meer geen vlagen:
 ’t wordt dageraad in ’t oosten eer,
 en langer zijn de dagen.
De zonne—’n wordt, in ’t zonnelicht,
 de weide nog niet wakker,—
 goêmorgent, met heur mooi gezicht,
 den moedermilden akker.
’t Zit ander verwe in ’t hout, voortaan;
 de botgebolde boomen
 niet langer meer zoo drooge en staan
 te druilen en te droomen.
Daar gaat entwat gebeuren; ’t is
 geband en gebaar geworden,
 dat Leven en Verrijzenis
 zijn ’t graf weêr uitgetorden.
[116]
De musschen hebben ’t nieuws ervan
 vernomen, en ze vliegen
 ’t vermonden; geld noch goed en kan
 dat musschenvolk bedriegen.
Zoo, weêral zijn ze, vrij en vrank,
 de haantjes en de hinnen,
 aan ’t rinkevinken, luide en lang:
 de lente gaat beginnen!

Kortrijk, 11-12/2 ’98.

[117]

DE DAGERAAD[1]

In ’t blauwe van den hemel doekt
 een kleene, witte wolke
 de zonne mij;
 en ’t witte van die wolke en komt
 geen vlekkelooze molke,
 geen wolle bij;
geen witgewasschen wolle, noch
 geen snee die, versch gevallen,
 te gronde ligt;
 zoo wit is, op de boorden van
 die witte wolke, ’t brallen
 van ’t zonnelicht.
[118]
’k En kan ’t niet meer bezien bijkans,
 mijne oogen willen dolen;
 ’t is vermiljoen,
 dat, zwart in mijnen boek gedrukt,
 zoo zwart is als de kolen,
 en ’t rood is groen.
De Leye, die daar stille licht,
 het water in de beken,
 is rood voortaan:
 terwijl, van top tot tee’n mij als
 van ’t morgenrood ontsteken
 de boomen staan.
Het schemert hooge en leege nu,
 en diepe in ’s hemels gronden,
 vandage staat,
 beneên dien witten zonnedoek,
 in ’s middags hooge stonden,
 de dageraad!

Kortrijk, 8-9/3 ’98.

[1] Dit hier is een gedichtje op mijn ondervinden van ’t geen men, geloove ik, Couleurs complémentaires heet; de zwarte letters in mijn brevier waren schoon bloedrood; de roode, helder vert-de-gris; enz. gelijk in ’t gedicht’

Het moet gelezen worden.

lă lá lă lă—lă lá lă lă,
 lă lá—lă lá—lă liere
 lă lă lă lă.

G. G.

[119]

NEVELDUISTERNIS

Gegrauwdoekt is de grond
 der kimme en allenthenen
 vol damp en duisternis;
 de boomen, half verdwenen,
 half zichtbaar, hebben, daar
 ze stille staan en stom,
 van wolkenweefsel elk
 een grauwen tabbaard om.
’t Hoogmorgent en, zoo ’t schijnt,
 ’t en wilt geen dag meer dagen:
 daar moet iets ongesteld
 of los zijn aan den wagen
 der zonnehingsten, dat
 ze in toom gehouden staan
 en, immer nippend, nooit
 een schreê vooruit en gaan.
De wereld mist den troost
 dier zoete zonnestralen,
 die alles leven doen,
 daar ooit zij nederdalen;
 [120] die ’t schoone schoon doen en
 die ’t goede goed doen zijn:
 die God verbeelden in
 Gods beeld, den zonneschijn.
De wereld mist dat nu:
 ze treurt en, langs de lanen,
 daar ’t eenmaal blommen droop
 en druipen nu maar tranen;
 daar ’k eenmaal stemmen hoorde
 en vogelzang en ziet
 mijne ooge onschoonheid maar
 en sprakeloos verdriet.
Dat ’t schaduw nu nog ware
 en wolken daar de winden,
 zoo in een schapentrop
 de honden, weg in vinden,
 en bleve een plekske vrij,
 dat blauw is, hier of daar!
 Och, neen, ’t is nevel, al
 omtrent me, en nevel, maar.
O nevelduisternis,
 bij nachte zien mijne oogen
 de duizend teekens nog,
 die ’t ommegaan vertoogen
 des sterrenhemels! Gij,
 o nevelduisternis,
 en toogt mij niets van al
 daar hope of troost in is.
[121]
’t Is meer als leed genoeg,
 en droefheid in mij, zonder
 uw droef afwezig zijn,
 o ’t weergalooste wonder
 van al dat wonder is
 in ’s werelds heerlijkheid!
 o Zonne, en zij mij nooit
 te lange uw licht ontzeid.

Kortrijk, 17/3 ’98.

[122]

WINDTOCHT

’t Is helderblauw, vandage,
 en warmer als twee dagen
 of drie geleên, de tocht
 die ’k aseme is voortaan
 zoo licht en onbelaân,
 dat door mijn longen ik
 hem lustig late jagen.
Hij loopt omtrent me heen,
 hij speelt me vóór de voeten;
 mijn haar omwentelt, en
 mijn kaken kust hij koel;
 in lijf en leên gevoel
 ik weer den jongen dag
 den ouden dag verzoeten.
Hoe raast die wilde wind
 mijne ooren vol! Ze tuiten,
 ze tieren allerhand
 geruchten in mij, recht
 een stamerend gevecht
 van stemmen is ’t, die ’k slaan
 en bermen hoore, buiten.
[123]
Dan buige ik mij vooruit
 en wil de borst hem bieden;
 ’k ga stevig, stap voor stap,
 en ’k leune, lijf sta bij;
 wie zalder, ik of gij
 nu zege halen, wind,
 of ’t zegeveld ontvlieden?
Zoo wierd er vroeger, ’t is
 mij eeuwen lang geleden,
 door hem die „Israël”
 nadien voor name droeg,
 bij nachte en ’s morgens vroeg,
 op een die, na den strijd,
 hem zegen gaf, gestreden.
Dan, laat mij zegen ook,
 uit uwen mond, verwachten,
 o sterke vechter, Wind,
 die, loopende achter ’t veld,
 mij schier omverrevelt
 en worstelt tegen mij,
 en wijgt uit al uw krachten.
Ik bidde u, zegent mij:
 niet eer en wilde ik wapen
 omleege leggen, u
 ontwijkende, eer gij doet
 ontwaken mij dat bloed,
 dat al te langen tijd,
 gerust heeft en geslapen.

Kortrijk, 22/3 ’98.

[124]

AKSTERNESTEN

Nog ijdel staan de boomen, in
 de blauwe lucht, en blaren
 en zie ’k ze hebben, meer als of
 ze dood en duister waren
 voor goed nu. Lang is alles zwart
 en zonder zap gebleven,
 dat wijleneer zoo groene stond
 in ’t zoete zomerleven.
 ’t Is zwart nu al, tot boven in
 de hooge abeelensprangen,
 daar zwarte en zware bonken in
 van aksternesten hangen.
 ’t Zijn teekens in de lucht, en wel
 bekende hemelbaken,
 dat wederom de zonne zit
 aan ’t lieve zomermaken.
 Toch bladerloos is al ’t geboomte
 en, verre heen in ’t westen,
 in ’t noorden, ’t zuiden, ’t oosten zie ’k
 alom vol aksternesten
 [125] de abeelen staan.—Verdappert uw
 bezoek en wilt de bronne
 des aksterlevens duiken al
 in ’t groen, o lieve zonne!

Moscroen, 27/4 ’98.

[126]

LENTEGROEN

Hoe lief is, op het donkerblauw
 der zwangergaande wolken,
 die donderpijlen dreigen dra,
 het lieve lentegroen,
 daar schielijk, uit de zuiderlucht
 de middendaagsche dolken
 der zonne, ’et lustig meievier
 een deuntje op dansen doen.
’t Is groen, dat diepe in ’t blauwe bijt,
 zoo hel en zoo doorschijnend,
 of eerst het uit den regenboog
 geboren ware; en blauw,
 dat dieper nog als hemelsch blauw
 des avonds is, verdwijnend
 in ’t zwangergaande duister van
 de wolken, gram en grauw.
De zonne loopt daar smijtende in
 heur middendaagsche dolken,
 die speiten zoo geweldig op
 het lieve lentegroen,
 [127] dat ’t pinkelt en dat ’t pierelt op
 de blauwheid van de wolken,
 die, zwangergaande, dreigen dra
 nen donderdeun te doen.

Aan Eug. De Lepeleer,
4/5 ’98.

[128]

VOORBIJ

Voorbij is, eer het woord voluit
 mijn tonge ontsnapt, het veêrgefluit
 des vogels, die is verre en wijd
 van hier, bijkans in géénen tijd.
Voorbij, zoo vaart het stoomgetuig
 zijn vechtend vier- en vonkgespuig,
 de schenen langs, één stonde, en is
 verdwenen in de duisternis.
Voorbij zoo loopt een schaduw langs
 de stappen meê mijns wandelgangs,
 dóór ’t onafmeetbaar veld, dat ik
 ontgroenen zie van stik tot stik.
Voorbij, zoo valt een striepken licht,
 een valsterre, over ’t aangezicht
 des hemels, en ’k en zie daarvan
 geen speur, eer zesse ik tellen kan.
Voorbij o God, u uitgespaard,
 gaat ’t al voorbij en tendenwaard,
 gaat al dat is of was voorbij:
 Gij zijt alleene en blijft God, Gij!

Kortrijk—Brugge, 10/5/’98.

[129]

WIE IS ALS GOD[1]

„Wie is als God!” zoo wierd het woord,
 in lang verleden tijden,
 omtrent den throon van God, gehoord,
 als Michaël ging strijden.
 „Wie is als God!” Hij won den slag
 en satans volk vernederd lag.

Tusschenzang:

De vane omhooge! en immer voort,
 die weerbaar is, gestreden!
 „Wie is als God!” weergalme ’t woord
 des zegepraals, nog heden!
De vijand wierd verwonnen, maar
 zijn hoogmoed niet gebroken;
 met lichaamsrampe en zielgevaar
 blijft satan ons bestoken;
 doch, stuive en storme ’t nog zoo fel,
 „Wie is als God!” roep Michaël.

Tusschenzang:

De vane....

[130]

De wereld is een worstelperk
 vol vijandschap en veeten;
 geen winnen, of een wapenwerk
 van dapperen mag ’t heeten:
 die weerbaar is den vrede haalt,

Tusschenzang:

De vane....
Bewaart ons in den wijg, en doet
 ons allen, die u eeren,
 tot tenden uit, met kloeken moed
 de slagen slaan des Heeren;
 bevrijdt ons van der kwaden dood,
 o Michaël, Gods engel groot!

Tusschenzang:

De vane....
„Wie is als God!” zij ons geschreeuw,
 zoo ’t uwe was, voordezen;
 verwinnaar zal de vlaamsche leeuw
 door Michaël, nog wezen;
 staat, Engel Gods, zoo bidden wij,
 ons, lijdend, wijgend, stervend, bij!

Tusschenzang:

De vane....

10/5 ’98.

[1] Mi-cha-el: Quis ut Deus!

[131]

OCH WARE IK....

Och, ware ik ongevoelig en
 mijn herte een steen bedegen,
 wanneer de boosheid bijten komt
 van die mij toegenegen
 en dankbaar wezen moesten! ach!
 ’t en is geen een verschenen,
 of was er een, hij verre weg
 van hier is en verdwenen.
’n Ware ik maar gevoelig als
 ik tranen zie en lijden,
 bereid om al dat doenlijk is
 te doen en hen te blijden
 die, troostloos zijnde, zeggen: „Helpt:
 u wille ik al mijn leven,
 bedanken!” Neen: beloven is
 een ander ding als geven!
Ach, weze dan mijn herte zoo’t
 voor u, moet zijn, o Vader,
 die meer mij als ik immer mocht
 verdienen, altegader
 [132] ontvangen liet; die vroolijk zijn
 mij doet, mijn herte pramend;
 en al te menig keeren mijne
 ondankbaarheid beschamend!

Kortrijk, 25/5 ’98.

[133]

GETIJDEN.[1]

VERNA.

Lente zal ’t, eer lang na dezen,
 eeuwig, eeuwig lente wezen,
 blijve ik, Priester Gods gewijd.
 U getrouw, die eeuwig zijt.

AESTIVA.

Maakt alom, te zomertijde,
 ’t zonneken de menschen blijde,
 hoe zal ’t, zonne Gods, mij gaan,
 als ik eens vóór u zal staan?

AUTUMNALIS.

Boomen, die geen ooft en schenken
 zal ’t gegloei der helle krenken:
 God, verleent mij daaglijks, dan
 werk en eens den loon ervan!

HIEMALIS.

Koude, sneeuw- en hagelvlagen,
 looft den Heer, die, alle dagen,
 hoe ’t geweld der winden drijft,
 waakt in mij en wakker blijft.

Cinxen, 1898.

[1] Voor ’t Getijdenboek van den priester.

[134]

CINXEN

’t Is stille, Cinxendag en, over ’t plekske vloers,
 van waar ik henenzie en schouwen kan, daarboven,
 de hemelsblauwe lucht, en hoore ik niemendal,
 ’t en zij, voorbij geschoven,
 een langzaam bellen, dat, herhalende, eens en nog
 zegt: „komt te kerkewaard, met mij den Heere loven!”
’t Is stille en kerkewaard vervoere ik mijn gedacht,
 vervoere ik heel en al mijn innerwaardste wezen,
 tot vóór uw voeten, God, die uit het duister graf
 zijt heerlijk opgerezen;
 die in uw kerke rust en dáár, in ’t hoogste blauw,
 terwijl het klokske luidt, mij uwen naam laat lezen.
O groote kerke Gods, o hemelwelven, daar
 het minste mensch van al, bij nachten of bij dagen,
 U in de sterren kan aanschouwen, groote God,
 zoo ver zijne oogen dragen,
 en in de blauwe lucht des hemels!.... kerke Gods,
 gewijde kerke, wie zal u te schenden wagen?

Kortrijk, 29/5 ’98

[135]

DUC NOS QUO TENDIMUS![1]

Wilt ge een hof vol beukenboomen,
 zwarte en groene, als daken dicht,
 ondoorstroomd, de volle stroomen
 vangen zien van ’t zonnelicht;
 wilt ge een kermesse aan uwe oogen
 geven, ’k ga den weg u toogen.
Wilt ge geurig gers gerieken,
 versch gezeisend; dóór de wee’n
 op en af de houten rieken,
 ’t hooi zien dansen, al deureen,
 komt en laat, in ’t park getreden,
 vóór u gaan, of na, mij heden.
Uit en in de schaduwsluipen,
 te over ’t hoofd in ’t donker groen,
 wilt ge heen- en wederkruipen,
 duikske-weg, u zoeken doen;
 wilt ge vrij van zorgen leven,
 komt, ik ga de keure u geven.
[136]
Wilt ge, tien en twintig malen
 daags, het dampend reuzenros
 hooren zijnen asem halen,
 door end door den iepenbosch,
 slaande weg naar vreemde kusten
 komt nabij dien berk wat rusten.
Henen is ’t, en weêr een ander
 drakendier de bane bijt,
 bachten ons: een binnenlander
 is het nu, die henenrijdt!...
 Horkt hoe weêr de wielen ronken:
 ’t davert tot in de elzentronken.
Zich! Daar springt een haze! Och arme,
 laten moet hij noo’ den schat,
 dien hij, diepe in ’t hooi, in ’t warme
 woekernest geborgen had:
 ’t staat hem op den hals en sterven
 moet hij of zijn jongskes derven.
Groot van oogen, grauw van velle,
 lang van ooren, krom van been,
 zitten nu de lieve, snelle
 jongskes op mijn hand getween,
 weteloos of, weggedreven,
 vader nog en moeder leven!
Meermaals hoore ik menschen kouten,
 hoe verkeersels, wis en waar,
 hoe ze goede en kwa’ kabouten
 tegenkwamen, hier of daar:
 zijnder geesten hier, die dwalen,
 ’s nachts, het zijn de nachtegalen.
[137]
’t Doet: er komen goede geesten
 hier verkeeren, af en aan:
 lichaamlooze zielenleesten,
 uit het graf heropgestaan,
 daar ze, veel of luttel jaren
 voortijds, in begraven waren.
Hautscilt en de oude Eeckhoute-abten
 komen hier en doen alsof
 ze elkeen met elkander klapten,
 stemmeloos, in ’t wandelhof,
 van ’t oud huiswerk, dat, voorheden,
 hier end daar, zij bouwen deden.
’t Is al weg nu, zoo zij zelven
 weg zijn: wijde en waterland,
 boomen zijn ’t nu, boschgewelven,
 gulzig gers en zuiver zand.
 Henen zij ze, en andere ontzielden
 komen, daar zij dagvaart hielden.
Welby Pugin en, daarnevens,
 Jan Bethune, zijn gebroêr,
 die, den langen dag huns levens,
 trokken een en ’t zelve snoer,
 hoore ik nu, al zoetjes spreken,
 ’t beeld van een gebouw uitsteken.
„Dààr het ziedhuis, dààr het water,
 zus en zoo den trap gezet.
 ’s Zomers, noord de slaapsteê; later,
 wordt het koud, alhier het bed.
 Tenden zij, om God te loven,
 nog een bidsteê bijgeschoven.”
[138]
„Michaël zal ’t huis bewaken,
 met zijn zweerd. Wie is als God?”
 hoore ik in de samenspraken
 slaan van de edele twee; „en ’t slot
 zal Maria, zonder vlekken
 maagd, met heuren mantel dekken.”
„Jan-Baptiste moet hier hebben,
 nacht en dag; zijne eere, want
 zuiver water doet hij ebben,
 uit der aarde en over ’t land.
 Naast Maria moet, nadezen,
 Joseph hier gediend ook wezen.”
„Donatiaan, met zeven lichten,
 ringsom, op een wiel gepint,
 zal de vijandschap doen zwichten,
 van die alles uitverzint,
 ’s nachts, om in de terruwstruiken
 harik en vergif te duiken.”
Weêrom zijn ze weg, verdwenen!
 Al met eenen keer, zoo staan
 huis en hof mij daar verschenen:
 dag is ’t; en de hooiers gaan
 overal, bij zware slagen,
 ’t geurig gers omverrevagen.
Wee is mij! Waar zijn mijn zinnen?
 Dorst ik, in zijn eigen huis,
 dichten, bij den Bisschop, binnen?
 Neen! „Duc nos quò tendimus!”
 hadde ik liever zeggen moeten,
 neêrgeknield, aan ’s Leeraars voeten.

Sint-Michiels, bij Brugge,
29/6/’98.

[1] Aan Z. D. H. Mgr. Dr. G. J. Waffelaert, Bisschop van Brugge.

[139]

IN ’T RIET

Gedoken half, in ’t riet,
 half zichtbaar, in de rieten,
 aanschouwt de koeien mij,
 die, versch uit hunne slieten
 en vaste veters, nu
 op vrije voeten gaan
 en, gaande, ’s morgens vroeg
 hun lange steerten slaan.
Omhooge heffen zij
 hun hoofd en doen de stalen
 van ’t omgebogen riet
 hun tongen nederhalen
 te mondewaards; de zwakke,
 ontgroende staven riet
 men rijzen toppeloos,
 en weerom rechte ziet.
Ze stampen dat het kraakt,
 en ’t water van beneden
 hun voeten, spettert op
 en speit hen om de leden;
 de koeier djakt zijn djakke
 en, djakkend, rechtevoort
 hij koeiers overal
 hem tegendjakken hoort.
[140]
De dazen zijn daar aan
 en bij, bij bijzen weven
 zij, rings om elke koe,
 hun’ zidderende schreven;
 ze zuipen zuiver bloed,
 bij volle zeupen, uit
 de malsche bronnen van
 de diepe koeienhuid.
Vaart henen, zonne, weêr
 ten avondwaard: de koeien
 en kunnen ’t herden noch
 gedragen meer; ze loeien
 om vrij te zijn van ’t zog,
 dat hun den uier spant;
 om vrij te zijn van ’t vier
 dat hun de balgen brandt.
„Naar huis, allei—alla!”
 Zoo luidt het en, geladen
 met de ongevalschte gift
 huns overvloeds, zoo waden
 de koeien uit het riet
 en uit den meersch, verbeid,
 weêrom te stallewaards
 en in de stilligheid.

Zillebeke, 27/9 ’98.

[141]

SORBUS AUCUPARIA. L.

Nen zwicht van bloeroo bezekens,
 de weêrga van coraal,
 zie ’k hooge, op de averesschen staan,
 en blinken altemaal;
 de najaarszonne vonkelt op
 dien ongetelden pereldrop.
De blaren zijn al afgewaaid
 en ’t hout is, heel ontkleed,
 met honderdduizend beierkens
 behangen, wijd en breed.
 „En hoe, o lustig lijsterdiet,
 en plukt ge mij die perels niet?”
—„Gij draagt misschien een roer, dat ons
 het leven rooven moet;
 of peerdshaar hebt gij meêgebracht,
 bestemd voor onzen voet?
 Verlaat ons, want we leven, wij,
 van al dat man of maag is, vrij!”—
[142]
„Sa, merel, lijster, kwalster, al
 dat averesschenooft
 veroorbaart, hier! en dapper u
 nen vollen buik geroofd:
 geen mensche en ziet u, rep noch zeg
 en hoore ik meer, ’t gevaar is weg!”
’t Is menig, menig vogel zat
 gaan slapen en voortaan,
 de zonne is, in den oosten, en
 de dag weer opgestaan:
 geene averessche, of, ongeminkt,
 hij nog vol bloeroo bezen blinkt.
En avereschhout staat er, met
 de macht, dat, ongekrankt,
 vol bezen, tusschen ’t ander hout,
 en boven ’t ander, hangt;
 maar wie die al de perels van
 die trotsche toppen tellen kan?
Tot Iper, op de „werken”, staat
 dit wonder, ongekend;
 en menig weet zooveel daarvan
 of waar hij stekeblend:
 dat schoone is, en geen bate en bringt,
 is goed voor—een die liedtjes zingt.

Zillebeke, 2/10 ’98.

[143]

... AAN DEN LINDEBOOM

O! wat schoon, wat bolgekruinden
 lindeboom,
 van verre ik staan zie, blinkende in den
 morgendoom!
Heel is hij gewelkerd al en
 duizendvoud
 van verwen, langzaam afgesleten
 guldengoud.
Dag en schijnt er op nog noensche
 zonneglans:
 ’t is vochtig en de hemelkomme is
 duister gansch.
Doch, ik zie mij, zonnewijs in
 ’t nedergaan,
 die najaarsche, ei, die bolgekruinde
 linde staan.
Ringsom rijzen hooge en groote,
 zwart en zwaar
 getakte boomen, naast die lieve
 linde daar.
[144]
Diepe schaduw schieten ze en een
 donker groen
 gewelf zij om het wezen van die
 linde doen.
Weest gegroet mij, nauwlijks uit den
 morgendoom
 erkenbaar Lieve-Vrouwken, aan den
 lindeboom!

Sente, 29/10 ’98.

[145]

BLADERVAL

De boomen strooien weêr den weg
 met wakke winterblaren,
 die, vol gevangen morgendauw,
 te gronde nedervaren.
Ze wentlen, zoo de wouters doen,
 die weg en weder draaien,
 van de eene blomme op de andere, in
 het heetste zonnelaaien.
Geen zonne nu, geen vlindervlucht,
 geen blommen meer, die blinken;
 maar blâren, die, verwelkerd, uit
 de hooge boomen zinken.
Maar blâren die, al stemmeloos,
 in ’t gers en in de biezen,
 in ’t diepe van den wagenslag
 hun stille grafsteê kiezen.
De lucht is heel doorwaaid ervan:
 de wegen en de weiden,
 de voren in den akkergrond
 en kan ik onderscheiden.
[146]
Zóó dapper, in de velden, zijn
 des zomers oude paden
 met allerhande verwen van
 gestrooisel overladen.
Komt, koning Winter, komt nu maar;
 bij honderdduizendtallen,
 van blommen en van blâren is
 als ’t zomervolk gevallen.

Sente, 29/10 ’98.

[147]

EGO FLOS....

(Cant. II:1)

Ik ben een blomme
 en bloeide vóór uwe oogen,
 geweldig zonnelicht,
 dat, eeuwig onontaard,
 mij, nietig schepselken,
 in ’t leven wilt gedoogen
 en, na dit leven, mij
 het eeuwig leven spaart.
Ik ben een blomme
 en doe des morgens open,
 des avonds toe mijn blad,
 om beurtelings, nadien,
 wanneer gij, zonne, zult,
 heropgestaan, mij nopen,
 te ontwaken nog eens of
 mijn hoofd den slaap te biên.
Mijn leven is
 uw licht: mijn doen, mijn derven,
 mijn’ hope, mijn geluk,
 mijn eenigste en mijn al,
 [148] wat kan ik, zonder u,
 als eeuwig, eeuwig sterven;
 wat heb ik, zonder u,
 dat ik beminnen zal?
’k Ben ver van u,
 ofschoon gij, zoete bronne
 van al dat leven is
 of immer leven doet,
 mij naast van al genaakt
 en zendt, o lieve zonne,
 tot in mijn diepste diep
 uw aldoorgaanden gloed.
Haalt op, haalt af!...
 ontbindt mijne aardsche boeien;
 ontwortelt mij, ontdelft
 mij!... Henen laat mij... laat
 daar ’t altijd zomer is
 en zonnelicht mij spoeien
 en daar gij, eeuwige, ééne,
 alschoone blomme, staat.
Laat alles zijn
 voorbij, gedaan, verleden,
 dat afscheid tusschen ons
 en diepe kloven spant:
 laat morgen, avond, al
 dat heenmoet, henentreden,
 laat uw oneindig licht
 mij zien, in ’t Vaderland!
[149]
Dan zal ik vóór....
 o neen, niet vóór uwe oogen,
 maar naast u, nevens u,
 maar in u bloeien zaan;
 zoo gij mij, schepselken,
 in ’t leven wilt gedoogen,
 zoo in uw eeuwig licht
 me gij laat binnengaan.

Kortrijk, 17/11 ’98.

[150]

PLATANUS ORIENTALIS. L.

Alhier, aldaar, wijd uit, wijd om,
 wijd afgevallen blaren
 bezabberen mij ’t wandelpad,
 alsof het vagen waren
 van verwers handen, geelwe op groen,
 die ’t grauw der aarde blinken doen.
Een zure wind is opgestaan,
 die ’t schoone der platanen,
 zijns ondanks, al te langen tijd
 zag schaduwen de banen
 van ’t zomerhof. ’t Is winter haast
 en ’t oud, afjunstig noorden blaast.
Die zatgezopen, zooveel tijd,
 aan ’t zalig zonneleven,
 daar stonden, ei! zoo roekeloos
 en ’t hoofd omhooggeheven,
 gevallen zie ’k nu los en loom,
 beneden den plataneboom.
[151]
Zoo valt, die op de winden schreed,
 ééns bliksemens, doorschoten,
 de vogel, bei zijn slagers af,
 en langzaam neêrgevloten,
 in ’t zand des wegs: met borst en klauw,
 vergeefs gewend naar ’t hemelsblauw.
Plataneboomen, ’t deert mij, dat
 ik, wandelende, ’t zoete
 geweefsel van uw schaduwkleed,
 in ’t stof betreden moete,
 dat eens zijn bergzaam looverdak
 mij bood, wanneer de zonne stak.
Dat eens mij zoete zangen zong
 wanneer, te lossen toome,
 de bolle wind zijn’ sprongen sprong
 en liep van boom tot boome;
 al zuchtende.... o, zoo schoon en kweelt
 geen vinder, die de harpe speelt.
Dat eens!.... Maar nu is ’t veeg en ’t valt
 in ’t graf: de winden loeien
 zijn lijkgezang! Platanenloof,
 te zomer zal ’t hergroeien
 en wederom den zonneschijn
 mij zichtend voor de voeten zijn.

Kortrijk, 20/11 ’98.

[152]

SLAAPLIED

Waait mij nu zoetjes,
 o zuchtende wind;
 wiegt mij en douwt mij
 dat zuilende kind;
 speelt om zijn wichtelijk
 aanzichtje en laat
 Jesuken rusten; het
 slapen nu gaat.
Palmen die roerende en
 wagende zijt,
 stilt om mijn kindeke uw
 takken nen tijd;
 engelkens, zoetjes, ach,
 Jesuken wilt
 slapen: uw’ tonge en
 uw’ harpe nu stilt.
Vogelkes zwijgt, die daar
 huppelt en springt;
 dauwdruppels, zoetjes en
 belt noch en klinkt;
 [153] zonne, uw machtige
 stralen verfrischt:
 ’t kindeke Jesus.... in
 slape.... nu is ’t!

Kerstdag 1898.

[154]

KROMMENISSE

Rechte en zonder krommenissen,
 tusschen u en mij, beslissen
 laat mij, vaste en veilig, of
 gij mij of ik u, vandage,
 leggen zal aan ’t wijngelage,
 spijts uw ijdel wangebof!

Steene, 12/12 ’98.

[155]

VERLORENBROOD

Verlorenbroods zijn zulke lieden,
 die weinig hope of geene u bieden,
 ’t zij waar zij gaan of waar zij staan,
 van eens of anders meê te slaan:
 ’t zijn steiteniets, ’t zijn daghuurdieven,
 ’t zijn onbetaalde wisselbrieven,
 ’t zijn bodemlooze vaten, daar’t
 ’t gevangen water deurevaart;
 die wint voor zulke of werkt, voor nieten
 zal arbeid hij en geld verschieten;
 voor zulken bakt, geringe of groot,
 die bakken wilt—verloren brood!

Steene, 12/12 ’98.

[156]

GODDELIJKE BESCHOUWINGEN.[1]

o Hoogste, grootste goedheid, God,
 mijn herte haakt om u, tot smachtens,
 tot stervens schier; en immer wachtens,
 is ’t moe voortaan. Och, uit het slot,
 dat mij benauwd houdt en gevangen,
 verlost me, gij die mijn verlangen
 volleesten kunt alleen! Wie zal,
 in ’s werelds perk, in ’s hemels paden,
 mij buiten u, o God, verzaden,
 mijn eenig deel, mijn eeuwig al?

1898.

[1] Uit de vertaling van Z. D. H. Mgr. Dr. G. J. Waffelaert’s Meditationes Theologicae.

Edoch, o Heere God,
 hoe geren is ’t dat wij
 erkennen uw bestaan,
 aanbidden u en loven
 ootmoediglijk, die ’t al
 beneên berekt en boven,
 dat ’t voegende in getal,
 gewichte en mate zij!
Gij buiten alle macht,
 Zijt immer, meer als al
 dat grootheid heeten kan
 of mogendheid, almachtig;
 [157] de kracht van uwen arm,
 waar is er één zoo krachtig,
 die ’t geen hij willens werkt
 hem tegenwerken zal?
Het op- of nedergaan
 eens evenaars en heeft
 geen mindere achtbaarheid,
 in al zijn onbeduiden,
 als ’s werelds ommeloop,
 bij u; ’t en laaft de kruiden
 eer ’t dageraadt, geen dauw,
 of gij daar acht op geeft.
Ontfermens zijt gij vol,
 die God almachtig zijt,
 voor allen; al dat is
 bemint gij; geene zaken
 en zijnder, die gij eens
 gemaakt hebt, of zult maken,
 die gij geen jonste en hebt,
 geen liefde toegewijd.
Hoe kon dan ievers iet,
 uws nillens, blijven staan,
 van al dat staande blijft,
 een stonde? Zou het leven
 niet, zonder uwen roep,
 die dooden wekt, begeven?
 Zou al dat wezen heeft
 niet wezenloos vergaan?
[158]
Gij spaart intusschentijd,
 al ’t uwe en ongespaard
 en laat gij wicht van al
 dat lief u is; vernielen
 en zal de zielendief,
 o minnaar van de zielen,
 hetgeen gij, ’s Heeren goede
 en zoete geest, bewaart[1].

1898.

[1] Boek der Wijsheid XI, 21-27; XII, 1.

Hoe dankbaar moesten wij,
 ontfermnisvolle, wezen,
 u, grooten, goeden God,
 en die, van jongs af aan,
 nooit anders ons en hebt
 als immer goed gedaan:
 ’t zij, niet zijnde, ons gemaakt,
 ’t zij, dood zijnde, ons genezen?
Niet eer en leefde er licht
 in ons, en rechte reden,
 of wij erkenden, wij
 geloofden u, o Heer;
 beminden u, dien wij
 erkenden, immermeer
 en brachten u den lof
 onschuldiger gebeden.
[159]
Wij waren, aan de hand
 van ouders en van vrienden,
 geleidsmand en geleerd;
 wij zaten, door uw kerk,
 als teêre vogelkens
 geborgen in de vlerk
 van al uw goedheid, die
 geen goedheid en verdienden.
Hoe komt het dan, dat wij,
 die al uw goedheid wisten,
 al uw bermhertig, al
 uw vaderlijk voorzien;
 u varen lieten en,
 zoo dikwijls, bovendien,
 hetgeen gij geren gaaft
 al roekeloos verkwistten?
Te spade en is het nooit
 te leeren en te weten,
 dat u te weten ons
 rechtveerdig maken zal;
 dat gij ons redden kunt
 en wilt, die immers al
 rechtveerdigheid, o God,
 en macht zijt, ongemeten.
Och, laat, van nu voortaan,
 voor goed ons herbeginnen
 te leeren wat gij zijt
 afgrondelijke schat
 [160] van liefde en leven; laat
 ons u, in Sion’s stad,
 onsterfelijke liefde,
 onsterfelijk beminnen!

1898.

Nog nauwelijks hebben wij
 den mond aan ’t glas geleid
 der hemelschale, die,
 vol bruiloftswijn geschonken,
 ons de al te milde hand
 van God heeft voorbereid,
 of dadelijk ontspringt
 ons herte en, liefdedronken,
 vereert het u, o God,
 zijn volle dankbaarheid!

1898.

Verwonderd zien wij uw
 almachtig Voorbeschik,
 wijl de eeuwen ommegaan,
 de vaste gronden bouwen
 van ’t Huis- en ’t Kerkgewelf,
 dat, aller hellen schrik,
 dat aller menschen heil
 die op uw woord betrouwen
 staat eeuwig, Godvast, nu
 en elken oogenblik.

1898.

[161]

Belofte is al die Gods[1]
 goe vrienden zijn, gedaan,
 dat, als zij, zalig, eens
 het Leven binnentreden,
 zij wezen zullen zoo
 de vorsten zijn, voortaan,
 die heerschen in ’t gebied
 der hooge hemelsteden,
 en die, naast Michaël,
 getrouw zijn blijven staan.
Zoo zal Jeruzalem,
 des vreden vrije steê,
 van al Gods kinderen
 de moeder eens bedijgen;
 veel vreemde steden zal
 God ééne stad ermeê
 doen worden om alzoo
 ’t getal bijeen te krijgen
 van ’t Volk, dat eeuwig hem
 behooren moet, in vreê.
’t Getal der Heiligen
 en weet geen een; ’t getal
 geen een, der geesten, die
 Gods heiligdom ontvielen:
 toch weten wij hoe uwe
 ontvorste zetels al,
 o Hemel, zetten eens
 vol vrijgemaakte zielen
 de milde moederschoot
 van Roomsche Kerke zal.
[162]
O Roomsche Kerke, die,
 als kinderloos veracht,
 als barre wildernisse,
 op aarde, wierdt verwezen,
 hoevelen zijnder, die
 ge in ’t leven hebt gebracht
 of die ge in ’t leven nog
 zult brengen? In ’t nadezen,
 hoevelen zijnder, die
 Gods wil van u verwacht?
Hij weet alleen hoe groot
 is nu zijn eigen diet,
 hoe groot het wezen zal
 hierna, die alle zaken
 geschapen heeft; die al
 dat wezen heeft of niet
 te voorschijn roepen en[2]
 kan maken of ontmaken:
 ie ’t al op mate, wicht
 en tel geworden liet.

1898.

[1] Augustinus. Enchiridion de fide spe et charitate, hoofdstuk IX, t. 29.

[2] Ad Rom. IV, 17.

o Heere, God, uw licht hebt ge, en
 genade, mij gegeven,
 daarbij mij dieper, nu als ooit,
 is in de ziel gedreven,
 dat u alleen, o gever goed
 van ’t waar geloove, ik danken moet.
[163]
Zoo helder als de zonne, straalt
 de grootheid uwer gave
 ’t onschatbaar, hemelsch licht, daaraan
 mijn herte ik langend lave.
 Wie kent er... Ik en kenne geen
 zoo onbederfbaar edelsteen.
Noodwendig is ’t geloove, dat
 begrijpe ik, en geen zaken,
 geloove ik niet, en helpen mij
 ter zaligheid geraken:
 mijn eigen goed of ware ’t al,
 ’t geloove alleen mij baten zal.
Mijn wille en mijn verstand ben ik
 bereid, ten allen stonde,
 te vellen vóór uw voeten om
 één woord uit uwen monde:
 zoo is het en, die Waarheid zijt,
 betaamt het u, ten allen tijd.
Mijn redelijk verstand betuigt,
 dat ’t zoo behoort te wezen;
 en, komt mijne arme onwetenschap
 daartegen opgerezen,
 ’k geloove en helpt o God, voortaan,
 mijn ongeloove ook rechte staan!
Heel vaste en onberoerd is mijn
 geloove: niets en is er,
 van al dat ooit onloochenbaar
 of waarheid was, gewisser:
 ’k geloove en, uit mijns herten grond,
 bedanke ik u, ten allen stond.
[164]
’k En was maar eerst geboren, of
 gij goedheid zonder gronden,
 ’t geloof hebt in mijn herte diep,
 als heblijkheid, gezonden;
 g’ hebt levende als een zaad, voortaan,
 ’t geloove in mij doen wortel slaan.
In ’t Doopsel is ’t geloove mij,
 als deugd, eerst ingegeven,
 die werkzaam, is ontwaakt en, met
 der daad, in mij gaan leven,
 zoohaast haar en verstandigheid
 en wil den weg had voorbereid.
Zoo is t, door uw genade, o God,
 en ’t leeren uwer Kerke,
 dat eindlijk mijn gelooven en
 mijn willen kwam te werke:
 door ouders, herders, vrienden goed,
 geholpen eerst en opgevoed.
’t Geloove was mij, ’t leven door,
 een licht en, langs de paden
 des werelds, heeft het, recht en wel,
 mij, schamel mensch, geraden:
 het heeft mij, vaste en onverkeerd,
 de waarheid uwer wet geleerd.
Het heeft mij, daar, och arme, ik was
 gevallen of gaan dwalen,
 [165] weêr opgesterkt, mijn stappen mij
 doen wenden, doen herhalen:
 dat leed was, af- en weggedaan;
 dat goed is, al, mij toegestaan.
Ootmoedig, eerbiedvuldig, zal
 uw gave, o God, ik dragen,
 tot ’t einde toe mijns levens, en,
 daar ’t nood doet, hulpe vragen;
 totdat mijne ooge uw weerglans niet,
 maar vlak uwe eigen wezen ziet.
Intusschen, wille ik doen alzoo
 ’t geloove leert en winnen
 meer wetenschap om God, voortaan,
 meer wetend, meer te minnen.
 Zoo weze ’t mij en alle liên,
 die blind eerst, nu den dagraad zien.
Die blad voor blad, heeft opgemaakt
 dit werksken, wenscht, bij dezen,
 dat ’t voordeel doe aan allen, die
 ’t godvruchtig willen lezen;
 opdat uw’ name, God en Heer,
 vereerd zij, nu en immermeer.

1898.

[166]
[167]

1899

[168]
[169]

„VADER OVERLEDEN”[1]

o Al te kwade boodschapper,
 die, bitsig als een horselbie;
 die, stekende als een degenstoot;
 die, snel gelijk den bliksemslag;
 die, stom en doof, noodzakelijk,
 te mijwaard op de snaren komt
 gevlogen van den teekendraad!
 Te gauwe, ach armen, vindt ge mij
 en biedt gij, in uw bitsigheid,
 de boodschap,—en geen troost daartoe!—
 dat „vader overleden” is!
 Ge’n zegt niet hoe hij, vroomgezind,
 zijn kruise en zijne ellenden droeg;
 g’en zegt niet, echt en recht, hoe hij
 onwankelbaar geloovig en
 betrouwende in Gods goedheid was;
 g’en zegt niet hoe, beneên den bast
 van buitenwaardsche onteederheid,
 hij teêrheid in zijn herte borg;
 g’en zegt niet hoe, van ’s morgens vroeg
 tot ’s avonds, hij was werkzaam; hoe
 ’t gevaar hij niet en minde, niet
 en vreesde, daar ’t de plicht beval:
 [170] g’en zegt niet hoe nauwkeuriglijk
 hij omzag, daar te zorgen viel
 voor kinderlijke onschuldigheid;
 g’en zegt niet hoe noch wat hij was,
 vóór God en vóór de menschen: gij
 en steekt me.... en gij en stoot me maar
 door ’t herte, dat hij henen is,
 mijn broeder! Van geen zielenruste
 en rept gij!—Och, hoe herteloos
 doorslaat mij nu die bliksemslag
 en biedt hij mij, in zijn bitsigheid,
 de boodschap,—en geen troost daartoe!—
 dat „vader overleden” is!—
 Zijn ziele God genadig zij!
 o Al te kwade boodschapper!

Kortrijk, 1/1 ’99.

[1] „Vader overleden” was de tekst van een telegram meldend de dood van ’s dichters broeder, Romaan Gezelle, kunstvuurwerker te Brugge.

[171]

REQUIESCAT IN PACE![1]

Ze hebben hier hem neêrgeleid,
 in de aarde der gestorvene,
 den kunstvierwerker, aan en bij
 Zijn grafsteê is[2] het oefenperk,
 daar dagelijks men schieten hoort
 en poffen van geweerschot.
 Wij stonden en wij horkten, in
 de stilte van den morgenstond,
 naar ’t halfgezwegen lijkgebed,
 dat iedereens begroetinge is,
 die komt alhier. In ’t oefenperk,
 daar schoten en daar poften ze
 zoo dapper, dat het, spotgewijs,
 den doode scheen te gelden. Hem
 die menigmaal tienduizenden
 deed roepen: „Och, hoe wonderschoon
 het schittert!” als hij bommen schoot
 in ’t luchtgewelf, bij nachte. Neen,
 nu ligt hij daar en zien en kan
 noch hooren hij ’t geweergeschut,
 dat henenbarst, omtrent hem. Nu
 en weet hij van geen duizenden,
 [172] die, opwaards ziende, roepen hoe ’t
 al hemel vier en vonke is.
 Geen volk en ziet hij vluchten en
 geen kinders, op den arm getorscht,
 die schrikkend schreeuwen. Poppen nu
 en raderwerk en ziet hij meer,
 die breken, braken, branden, schier
 alsof de lucht vol sterren en
 vol bliksemende zonnen zat.
 Het vier, dat in zijn herte leefde,
 is uitgedoofd: hier slaapt hij nu!
 Wij stonden daar...tienduizenden?
 Neen, twintig stille vrienden, die,
 omleege ziende en sprakeloos
 hem volgden, daar hij henenvoer
 voor eeuwig; die beminden hem,
 ten grave toe en verder nog!
 o Waker, die de dooden hier
 bewaakt, in uw gebeden hem
 indachtig zijt: des morgens, als
 de nooit vermoeide zonne uitgaat
 en leven strooit in ’t doodenveld.
 Des avonds, als ’t al slapen gaat
 en, moegeleefd, te sterven zoekt
 een stonde of twee; indachtig hem
 dan weest, aleer gij slapen gaat.
 Des nachts, als heel uw kudde ligt
 omtrent u, hunnen herder, dien
 alleen de lieve zonne zal
 ontwekken, als het morgen is:
 indachtig weest den doode dan,
 als ’t leven u de ruste ontzegt.

Kortrijk, 8/1/’99.

[1] Bij de begraving van Rom. Gezelle; zie voorgaande stuk.

[2] Aan ’t stedelijk kerkhof, te Brugge, paalt het plein voor schietoefeningen.

[173]

UIT DE DIEPTEN.

Ik hoore ’t klokspel nauwelijks,
 en nauwelijks de slagen,
 die slaan de lange stonden van
 de stomme winterdagen;
 ’t is doof omtrent mij alles, en
 schier dood, hetgeen mij moed,
 mij mannelijken wil, te mets,
 en kracht in ’t herte doet:
 daar zit entwat in ’t luchtgewelf
 dat krank is; dat, beneden
 die krankheid, armen mensche, mij
 doet krank en ziek zijn, heden.
Wat is dat? Aarde of hemel, wat
 ontbreekt mij nu, die wanen
 mij vrij van alle zorgen dorst,
 nog onlangs; die, de banen
 des levens gei doorgaande, hield
 den zin op u gericht,
 o zonne, die mij tegenblonkt
 in ’s hemels aangezicht!
 [174] Waar is nu alles henen en
 hoe zitte ik hier, gekrompen,
 vernederd en ontzenuwd, in
 des winters doove dompen?
Ach! wis is mij de dood omtrent
 en, heimlijk aangekropen,
 des nachts ong’ hiere duisternisse
 in ’s herten grond gedropen;
 de droefheid,—of ik blijde was
 en helder eens van zin,—
 op mij heeft heure vuist geveld
 en giet mij tranen in.
 Waar berge ik mij? Waar vluchte ik u,
 o troostloos ondervinden
 der zware weemoedsketenen,
 die nu mij nederbinden?
Waar vluchte ik mij? Waar schuile ik, of
 wie zal mij....? Zal ik vluchten,
 die bidden kan; die God bij mij,
 voor bijstand, heb: die zuchten
 in de oore Gods mijn lijden kan;
 die, sprakeloos, verstaan
 bij hem kan zijn; die, schaamteloos
 bij hem kan binnengaan?
 Aanhoort mij dus, o Vader; uit
 de diepten roepe ik henen;
 „Ontferme ’t u eens dooden en
 uw licht zij mij verschenen!”
Gij ook zijt eens in ’t graf geweest,
 drie dagen en drie nachten;
 gij ook hebt uwe onlustigheid
 geklaagd; als al uw krachten
 [175] begaven u, om hulp gebeên,
 die aller hulpe en troost,
 God zelf, voor mij te lijden en,
 gegalgd, te sterven koost.
 Ontferme ’t u eens stervenden,
 die, naast u, neêrgebeden
 in ’t graf van zijne ellendigheid,
 verrijzen wilt ook, heden!

Kortrijk, 15/1 ’99.

[176]

HET VLAAMSCHE VOLK

Wanneer, wanneer zal ’t hier in Vlanderen
 zoo ’t vroeger ging, eens weder gaan?
 Of mag ’t niet meer dat is, veranderen,
 moet immer valsch de klokke slaan?
 o Neen, o neen, de duinen daveren
 de kerels zijn weêr opgestaan:
 Van hier, onvlaamsche volksbeschaveren,
 het jonge Diet is vrij voortaan.
Te lange alreê zijn oud- en jongen
 het vreemde woord gewend alhier,
 en ’t Vlaamsche lied op Vlaamsche tongen
 doen galmen, ’t is een schande schier.
 ’t En zal niet meer zoo ’t was geschieden:
 de kerels zijn weêr opgestaan:
 het vrije lied past vrije lieden
 en ’t jonge Volk is vrij voortaan.
Welaan, wie zal den stroom beteugelen,
 die breken wil door boei en band?
 Wie kort het Volk zijn’ vrije vleugelen
 wie temt het jonge Vlanderland?
 [177] Geen zuiderlings ontaarde krachten:
 de kerels zijn weêr opgestaan
 hun stem en zal geen dwang versmachten,
 het Vlaamsche Volk is vrij voortaan!

12/1901.

[178]
[179]

ONGEDAGTEEKENDE GEDICHTEN
EN ONVOLTOOIDE
„SLAPENDE BOTTEN”

[180]
[181]

DE BOODSCHAP

De boodschap uit des Heeren woon
 ’t geheim des Heeren boodschappend,
 begroet ze vol genaden, die
 zal Moeder Gods en Maged zijn.
De Maagd bezoekt de moeder van
 Johannes, haar in ’t bloed verwant,
 en ongebaard verkondigt hij
 dat Jezus reeds geboren is.
Het woord dat vóór alle eeuwen uit
 des Vaders wezen wierd, verschijnt,
 het sterflijk uit een’ Moedermaagd
 gesproken God- en menschenkind.
Het kind wordt in Gods huis gebracht,
 die ’t al gebiedt hoort man’s gebod
 en, afgekocht om niet bijkans
 wordt hij die ons verlossen zal.

Hymn. in off. ss. Rosarii.

[182]

HOSANNAH

Hosannah zingt,
 ’t is palmendag.
 Jerusalem,
 slaat open
 uw’ deuren al,
 komt uitewaard,
 en kust, in ’t zand
 gekropen,
 het voetspeur en
 de stappen van
 het veulen, dat
 vol eer
 is voerende in
 Jerusalem
 —Hosannah zingt!—
 den Heer!

[183]

WEGGEROOFDE LELIE

Weer een weggeroofde lelie
 uit des werelds doorenveld,
 na des levens rampmartelie,
 hooge in ’s hemels hof gesteld.
’t Maagdenlijkske is afgemalen,
 tot den laatsten vezel af:
 niet en kwaamt gij nederhalen,
 dood, bijkans, in ’t duister graf.
Wederom, en vrij, geboren,
 vloog het zielke hemelwaard:
 dood, gij hebt den strijd verloren,
 ’t leven hebt ge, o dood, gebaard.

[184]

GELIJK DE ARME PELGRIM

Gelijk de arme pelgrim getreden komt,
 die pijn heeft en honger geleden om ’t
 zoolange, zoolange geduren van
 de reize, toch eindelijk de muren kan
 zien rijzen, nog blauwende in den morgenstond
 van ’t huis waar hij moeders bezorgen vond.

[185]

O LIEFSTE JESU ZOET

Ik wil mij gansch u geven nu,
 o liefste Jesu zoet,
 den loop van al mijn leven u
 mijn herte en mijn gemoed.
 Aanveerd dat herte en ’t uwe zij
 o Jesu ook gegeven mij
 verwisseling van liefde doet
 met mij o Jesu zoet.
’k Beminne u uit der maten zeer,
 o liefste Jesu zoet.
 Gij zegt dat ik u volgen, Heer
 en u beminnen moet,
 ik vrage u dan, o Jesu kind,
 die kinderherten meest bemint,
 dat gij mij ’t alderhoogste goed
 in u beminnen doet.
Van herten zijn wij één voortaan,
 o liefste Jesu zoet,
 ik wil door alle smerten gaan,
 door allen tegenspoed
 [186] en sterven zal ik onversaagd,
 zoo Gij mij in uw herte draagt
 en nimmermeer daaruit en doet,
 o Jesu, Jesu zoet.

[187]

GEKRUISTE GOD

O crux ave, Spes unica
 Mundi Salus et gloria,
 Auge piis justitiam
 Reisque dona veniam.
Gekruiste God die voor mij staat,
 des werelds eere en toeverlaat,
 gekruist, gekroonde Jesu zoet,
 onze eenigste hope, ons eeuwig goed,
 ik groete en bidde u, reik, o Heer,
 al die rechtveerdig zijn, nog meer,
 en geeft, door al uw lijen en bloên,
 vergifnisse aan die kwalijk doen,

Var.:

o Kruis dat al onze hope draagt,
 Al ’s werelds eere en vrijheid schraagt
 Vervroomt ze al die uw spraak verstaan,
 Vergeeft ze al die u tegengaan.

[188]

AVE REGINA

Heil u, heil u, Koninginne,
 vrije Vrouw der zoeter minne
 heil u, wortel, stam en poort;
 heil u, ’s werelds weergeboort!
 ’s Zaligmakers moeder milde,
 daar hij ’s hemels deuren wilde
 mede ontsluiten; sterre in zee,
 slaat ons gade en weert ons wee!
 Die zoo diep zijn neergevallen,
 helpt ons weder opstaan, allen,
 Jesu moeder, staat ons bij,
 dat ons vrede en vreugde zij.

[189]

AANZIET DE KRAAIEN

Aanziet de kraaien die van zaai-
 noch oestgetij en weten,
 die schure en hebben noch schrapraai
 en God verleent ze ’t eten!
 Aanziet hoe dat ze, tem en fraai,
 hier spijze en drank vergeten.

Ghistel.

[190]

’T WAS ’N WARE!

„Past op,” zei Meester Heuverswijn,
 „dat iemand,—wie die snaken zijn,
 die ’k hoorde daar, met hand of mond,
 eens s...e nadoen, dezen stond,—
 nog durve! Wat bediedt mij dat?
 Een schande is ’t! En, ’k en weet niet wat
 ik doen zal met den deugeniet,
 die nog nen keer zal durven...!”—Ziet,
 daar hoort mij Meester Heuverswijn
 weerom entwat gelaten zijn,
 van zulken aard, dat ’t wonderwel
 geleek ’t onvoegzaam kinderspel:—
 „Komt hier, gij, Jan! Wat hoore ik! Gaat
 en seffens recht in ’t hoekske staat!”—
 „’K en doe,” zei Jantje Poupaert, als-
 of ’t heel onschuldig ware:
 „menheere, ’t was ’n ware!”
Pet. v. Waereghem.

[191]

MOCHT ZULK EEN TALE

Mocht zulk een tale eilaas
 geen enkel tale wezen,
 geen woorden, waarheid en
 onnagemaakte smert
 op willens voet gesteund,
 op biddens vlerk gerezen
 tot naast het evenbeeld
 der wenschen van Gods hert,
 dan zou wellicht de baan
 de duistere baan des levens
 verlichten in den glans
 van Hem die U bemint,
 van hem die naar u wacht,
 van Jesus, dien gij tevens
 al waart gij nog zoo boos
 toch geren ziet, mijn kind.

[192]
[193]

Ten halven afgewrocht,
 ontvangen, niet geboren;
 gevonden algeheel,
 noch algeheel verloren,
 zoo ligt er menig rijm
 onvast in mij, en beidt
 den aangenamen tijd
 van volle uitspreekbaarheid.
(Rijmsnoer).

[194]
[195]

O stede- en vaste oude meuniksmoffen
 wat schijnt ge mij een beeld
 van veile vastigheid;
 de vlaamsche vuist heeft u
 eens in den leest getroffen,
 u in de scherpe zon te
 droogen uitgeleid;
 het angstig vier heeft u
 nadien opeengestapeld,
 gebakerd ommentom uw leên
 en sterk gemaakt,
 totdat gij een en al. . . . . . . .
 . . . . . . . . . . . . . . . . .
 . . . . . . . . . . . . . . . . .
Neen, en schrijft, op rijm of onrijm,
 iets, of eer ge aan ’t schrijven gaat
 . . . . . . . . . . . . . . . . .
Luistert allen, luistert allen:
 Gods woord is mij ingevallen.

[196]

Ik had ne keer nen dicht gemaakt,
 en ’t stond van vooren aan zoo wat
 van God, gelijk geen een mij dat
 en dient te doen herdichten,
 . . . . . . . . . . . . . . .
Heere geeft dat wie, wanneer
 ooit dit schrift in handen kome
 . . . . . . . . . . . . . . .
Een lieftallig liedjen op
 het wijken van den wintere.
Een deuntje willen wij dichten.
Dat hier en daar en elders leeft,
 dat nimmer nog bestaan en heeft,
 ’t gebenedijde u al van in . . .
 . . . . . . . . . . . . . . . .
Dat kruis dat gij mij gaaft
 een jaar van hier geleden.

[197]

De zegen Gods, u, mij en al
 die met ons bidt, bewaren zal.
Een heel onvast onthouden van
 de onvaste voeren daar ze mij—
 . . . . . . . . . . . . . . . .
Gij die God zijt dezer eeuwe,
 God gemaakt, in steê van God.
Goevrijnacht, als Jezus
 gevangen, gesleurd,
 vol wonden geslegen,
 besmet en besmeurd.
Heere, komt, ik ben ellendig,
 ’k ben vol zonde en vol verdriet,
 komt, uw’ goedheid is onendig,
 lange en beidt, o Heere, niet.
Hoe verre buiten al ’t bereik
 der menschelijke macht gesteld
 . . . . . . . . . . . . . . . .
 . . . . . . . . . . . . . . . .
 het worden van den zonnedag.

[198]

’k Danke u, van het leven, dat
 gij mij laat genieten.
o Bindt mijn handen alle twee,
 o bindt mijn herte aan u, en
 en laat ze nooit meer, losgegaan,
 uw Godlijk herte schuwen.
Oneindig wezen, God,
 drievuldig, een, almachtig,
 wat zijt gij dicht bij mij
 die niet en zie en hoor.
O Maria welk eene eere,
 dienstbaar zijn en God den Heere
 dragen, zoo gij, moeder zoet,
 Jesus uwen Schepper doet.
’t Was God die onze zonden zag,
 ’t is Hij die ze ons vergeven mag,
 en wij zijn ’t die de boeten
 daarvan God gelden moeten.
Zijn eigen zoon en spaarde hij niet
 en liet hem voor mij slachten.

[199]

Die elken vogel voedsel geeft
 gebrek voor mij geleden heeft.
Die nievers zijns gelijke en vindt
 voor mij wierd mensche en moeders kind
De wille des Heeren,
 zoo gister zoo nu,
 de wereld zal keeren,
 geen „individu”.
En niet uw straffen naar
 ons kwalijkdoen gemeten
Zijn leven stond hij af voor mij,
 gekruist, en voer in ’t graf voor mij.
’k En was
 nog in
 ’t bestaan
 niet, en,
 bestaat,
 zei God,
 mijn kind,
 en ’k ben.

[200]

Ons toekome, God en vader,
 dat wij immer nader, nader
 . . . . . . . . . . . . . .
 . . . . . . . . . . . . . .
 ons toekome uw Koninkrijk.
Oorspronkelijk en van eersten af
 is ’t God die mij dit leven gaf.
Moeder stond zij, vol van smerte,
 naast het kruis en ’t brak heur herte,
 dat heur kind daar hangend was.
Komt, de stem die roept tot u.
Denkt gij, vriend, dat dat
 niemen en weet
 dat in uwen boezem
 geborgen, daar ligt
 het diepste van al,
 ’t zij edel ’t zij leelijk
 ’t zij goed het zij kwaad,
 ’t gezien heeft een ooge en ’t
 bewaren, ontdekken . . . . .
 . . . . . . . . . . . . . . .
 Hij zal . . .

[201]

Men durft er nog naar kijken nu:
 ze is nauwlijks overleden,
 ze lacht, of ’t ware, en schoonder is
 ze, in de eeuwigheid getreden,
 als vroeger, daar zij lijdend lag
 en leelijk deed.
Mij schielijk is een vreemde
 ontroeringe ingevallen:
 is stervende iemand, of
 ben, veeg, ik zelf misschien
 bestemd om heen te gaan?
’t En gaat geen een verloren,
 geen dingen dat bestaat,
 ’t en wordt geen een geboren,
 dat heel en al vergaat.
Mijn schamel, schamel kind,
 hoe geren zou ’k het wezen
 van uwe eenvoudigheid
 zien staande blijven, dat
 . . . . . . . . . . . . . .
Maakt pompen van canons
 en speiten van geweren,
 al ’t vechten is voorbij,
 ’t is vrede weere in ’t land.

[202]

Broonood lijdende,
 lam ellendig,
 nooit verblijdende,
 en onbestendig.
Noch geld, noch wijn, noch brood
 en stilt den mensch zijn nood,
 daarbij begeert hij ook
 met herte en ziele...rook!
O vader, zorgt bevreesd
 dat ’t kind u geren ziet,
 opdat gij nooit en vreest:
 dat kind en vreest mij niet.
Pinte, ponte, palingpot,
 loopt ermeê naar ’t wagenkoot,
 loopt ermeê naar ’t overbuur...
Waarom bemint u, kind, zoo zeer
 ’t zij welke ontaarde ziele
 die kleen zijt, hulploos, arme en teer...

[203]

Ei! wat baat het slingervuisten,
 hadt gij nog zoo zware knuisten
 stondt gij nog zoo hooge en sterk...
Gij zijt, en zult het altijd wezen,
 zoo God u schiep, een vrije geest,
 geen lichaam, eene ziel, nadezen.
Ten dorse geschreden, zoo
 hing ’t harnas
 hem loodzwaar om de leden.
Over hem Gods handen waken,
 vrij van schade en schandeaanraken,
 waren ze ’t...
De dood, wat is de dood,
 herdenkt, o mensch, een stonde.
Noch wulvengier, noch evertand,
 en vreest die heeft gezond verstand,
Met uw vuil en stinkend vat
 vol gouden vruchtbaarheden.

[204]

Als ik jong was, zoo verlangde ik,
 dag op dag, naar iets of wat,
Dien man zie ik geren rusten,
 zie ’k geren slapen gaan.
Doet hetgeen gij moet,
 doet al dat gij doet[1].

[1] Var. III:

Doet hetgeen gij moet,
 Doet hetgeen gij doet,
 Gebaren is niet goed.
En zeggen, zeker nu,
 zoo zult gij bij uw zelven
Geen bandenbrekend leven
 menigvuldiglijk...
Het leven is zoo kort, men kan ’t
 niet wel genoeg verleven.

[205]

Heel verarbeid, heel vermoeid,
 zit nabij den boord te wachten
Hoe schoon de weerde schat ook zij,
 ’k en zal hem nooit beminnen[1].

[1] Var. II:

Hoe schoon de schat ook zij,
 Nooit zal ik hem beminnen,
Hoe eer ik ware dood geweest,
 hoe min ’t hem ha’ gespeten
Hij riep met luider stem,
 daar alle dingen zwegen
’k Voele een traan mijne oogen ontzwellen.
 als ik denke: ’t is voorbij[1].

[1] Var. V:

’k Voele een traan mijn oog ontwellen.
Maar haalt mij ievers een die half
 zoo eerbaar in zijn . . . . .

[206]

Wij hebben al niet veel anders meer,
 maar wij hebben nog vlaamsche leute[1].

[1] Var.

W’n hebben niet veel meer ander Vlaamsch,
 maar w’ hebben nog vlaamsche leute.
Zoo is uw hand,
 zoo weze uw hert.
Het leven, welk geluk was het,
 met Adam’s zonde en zeer besmet?
Kleene visschen, zoo luidt het lied,
 en dappere dieven, en vangt men niet.
Handhaaft u brood van hand,
 maar niet van herten.
Daar is hij, roept er een,
 loopt weg, hij gaat u vangen!
vol goedheid en vol vriendschap
 onversleten . . . . . . . . .

[207]

Waar haalt hij ’t uit, waar haalt hij ’t al.
Verre van ouders, verre van huis,
 verre van
Erumpunt....
 Bottende, en om uit te bersten,
 ziet mij al die boomen staan
 zoo de naasten zoo de versten,
 zwellen doen ze en zwaar nu gaan:
 daar ’t nu zwart is, zal ’t geworden
 lente zijn, van einde te orden,
 loopt het nog twee nachten aan.
Waarom, waarom bemin ik toch
 den donder?
 Ontleedt, o gij, die wijs zijt, mij
 dit wonder.
Ik hoore heel den nacht
 het gulzig slokken van
 die gote daar.
Hoe dood, hoe dood,
 in al de levendheden
 der lieve lente, staat gij daar
 onlief alleen....

[208]

Waar gaat gij, o geest van de blomme,
 wanneer
 zij ’t leven moet laten en liggen.
Hebt toch meelye,
 menschen, meelye
 met de schoone
 boomen Gods!
De boomen roepen allen,
 overluid en lang:
 wat loopt gij, stoere stormen,
 boos en bulderachtig
 voorbij op onzen hals.
De bleekgroene schaaiaards,
 nog nauwlijks geblaard,
 rijên, hooge in de wolken,
 hun’ lochtige vaart.
’k Zie u geren blauw en blank,
 blank en blauw geweven
 wolken

[209]

De mane zit en ziet
 dat aan; ze schijnt te zeggen:
 ’t is avond nu en ’t geen
 mijn zuster zonne zag
 is henen: rust nu wat
 en nederleggen
 de zorge gaat van dezen zwaren dag.
Ik weet een hoeksken in
 den hof, en, daar geborgen,
 ontvluchte ik voor ’t geweld
 der luide levenszorgen.
 Verheven is ’t van de aarde,
 op oude bouwselbraken,
 met boomen overal
 omzet, en ’t zonneblaken
 en vindt het morgens noch
 des middags; op nen stoel
 ontduike ik dikwijls daar
 . . . . . . . en ’t geterg
 des werelds
 . . . . . . . en daar
 en vindt des morgens mij
 daar zittend immer niet
 noch middags; menschenloos
 . . . . . . . . . . . . . .
 zijt God die mij daar ziet.

[210]

Pisseblommen.
 ’t Weer is helder lauw en zoet
 zoo ’t niet elken dag en doet.
 Laat mij in de groene weiden,
 bij der hand, u henenleiden,
 ’k zal u blomkes nu en dan
 toogen en gij zult daarvan
 later dit en dat mij klappen,
 nopens blomkes eigenschappen.
 ’t Blomke dat ik liefst van al
 zie en altijd blijven zal
 geren zien zoo lange er bloeien,
 ziet het daar beneen u groeien,
 reis en reis met de eerde, daar
 strekt zijn zedig loofgeblaar,
 en men ziet zijn groen verterre
 maar van bij en nooit van verre
 . . . . . . . . . . . . . . . . .
 . . . . . . . . . . . . . . . . .
 wilt gij weten hoe ze nommen?
 ’t zijn, met oorlof, pisseblommen.
Uw vlerk,
 aan ’t werk
 in ’t zwerk,
 zweeft zwierend deur de wolken,
 o tier-
 end dier
 dat hier
 en ginder almedeens

[211]

Tallen tijden kan men nu
 versche blommen bloeien zien,
 bloeien te aller steden.
Bolle kake,
 roode mond,
 och, hoe zal ’k het zeggen,
 witgetande,
 blij en blond
Thorhout, Thorhout, heilige stede,
 wist gij waar uw voet op staat;
 wat uw’ bosschen rooken dede,
 wat uw naam vermoeden laat.
Steenratjes
 waar hebt gij
 van den nacht
 geslapen?
Wat zei dat vinnig stemgepiep
 dat uit dien boom mij tegenliep
 en groette.
Men kan aan de dieren
 zoo vele doen zeggen,
 en spreken ze niet.

[212]

De zage zucht
 en kerft het hout
 in kisteberd, in korsten
O meulewal, met al ’t geheugen
 der schuldelooze onnoozelheid
 mij vóór uw’ voet en lief geheugen
Hoe schoon, hoe schoon,
 wat zal ik anders zeggen,
 hoe schoon, hoe schoon
 en van geen menschenmacht
 (wolke met zwart haar
 dat er bij lange
 klissen uitschiet).
Zwarte eeken, olmen,
 donkergroene esschen,
 abeelen die grauwt
Gij merelaar met uw zwart habijt
 en uwen bek van goude,
 wat wondere ik hoe gij blijde zijt
Hoe stille is ’t om de stad nu hier
 is ’t op de kwaadste dagen
 verdragelijk, als ’t kiezinge is
 of lotinge

[213]

Hoe schoon zijt gij van verre uit uw
 beggijnhofboomen
O wat is ’t toch lief getal
 rondom mij en rondom al
O zingend kind, en wist’ gij niet
 en zongt gij zoo ’t de vogels doen
’t Was op nen dampen donkeren dag,
 ’t was ’s morgens in de vroegte
De zonne is weg die liên en land
 verblijdt, en ’t vlugge volk van ’s hemels harpenaren
Den nieuwen wegel werpt
 de zon vol oosterlicht,
Zegt mij hoe de sterren worden,
 zegt mij
Ze beven door de lucht,
 de duiven

[214]

Ik ben eens verre weg,
 bij donker nacht, gereden
En stoort de vleugels niet,
 ze zijn zoo bezig.
Van boomen die roerloos, en schoon
 zichtbaar, in den smoor bedolven staan.
 En die eer gedroomde boomen
 als gewisse boomen zijn
Eer dauw en dag,
 eer dag en dauw
’t Is stille, stille allengskens, en
 ’t is avond weer aan ’t worden.
De wereld draait nochtans.
’t Molenzeil, dat, bruingeboend
De wind die uit de stikken waait.

[215]

Hebt gij ooit een peerd zien pinnen?
Ik heb nen dreupel dauw gedronken,
 gesmaakt, geweeklaagd en geweend...
Peerden van de dood gelijk
’t Zij van oost of west of waar
Doomend lijk een reukoffrande
Ach, herontsteekt de lampe toch
Wat groot gebouw daarin wij wonen mogen
Brijkroode oude wanden
Ik weune bij de zee,
 de blauwe zee, de baren
 ze staan tot in mijn huis,
 en de onafmeetbaarheid

[216]

Welgekomen zijt mij allen,
 die na duizend ongevallen,
 op des werelds wilde zee,
 zoekt en ziet de blijde haven
Vijfden van de sture maand,
 die des winters wegen baant
o Sneeuw, gewolde dracht
 der witte wintervelden
Men hoort dat ’t koud is
Gekeend en gespleten
 van koude is mijn vel
De Maarte komt besneeuwd
Half rood, half groen
 de hagen staan,
 half beukenhout,
 half ieuwen;
 ik hope dat
 vrouw Lente zal
 verneschen en
 vernieuwen
 dat dood nu is;

[217]

in tusschentijd
 mij wellekom
 gij, winter, zijt
 omdat gij
 . . . . . . .
De dagen langen nauw genoeg,
 maar toch, ik kan bespeuren
Gij, winden, kunt o—o—
 o—o—o—o—
 o—o—o—o—
 ik bidden kan.

[218]

INHOUDSTAFEL

Blz.
’t Er viel ’ne keer1
Onbevlekte Vrouwe 4
Mijmeringe 6
Moederken 8
Sint Jans Vier 9
Bast van murwe Wijngaardbezen12
Perels 13
Serenum erit 14
Imber abiit16
Octoberboomen 18
Aan......? 19
De XIV stonden of de bloedige dagvaart des Heeren21
De eerste stonde: Gevonnist 25
De tweede stonde: Naar Golgotha 26
De derde stonde: Eerste val 27
De vierde stonde: Maria 28
De vijfde stonde: Simoen van Syrenen29
De zesde stonde: Veronica 30
De zevenste stonde: Tweede val31
De achtste stonde: De weenende vrouwen32
De negenste stonde: Derde val 33
De tienste stonde: Ontkleed 34
De elfste stonde: Gekruist 35
De twaalfste stonde: Gestorven37
De dertienste stonde: De VII wee’n38
De veertienste stonde: En begraven39
Vriendenzoen 43
[219]Ik droome alreê46
O Band 47
Wij naderen 48
Zegepraal 50
Die mijn hert bemint 53
Half April 54
Groeninge’ns Grootheid56
In Speculo 63
Twijfelzonnig 65
En daarmeê al 67
Jantje 69
Zwart 70
Loofgebouw 72
Spreeuwen 73
Wederwijven 75
Excelsior 76
’t Scheerwiel 78
De Doornenboom 80
Quis nos separabit?82
Mietje 83
Zonhoeden 84
Buigen of bersten86
Cytisus Laburnum 89
Gierzwaluwen 91
Pascent in Æthere Cervi93
De Sperretakken 94
Sambucus Nigra 96
Bignonia Catalpa99
Beziet die booze Katte101
’t Is stille 102
Het gulden Vlies 103
Hebt meêlijen 105
De Leye 108
Duiven 113
Musschen 115
De Dageraad 117
Nevelduisternis 119
Windtocht 122
[220]Aksternesten 124
Lentegroen 126
Voorbij 128
Wie is als God? 129
Och ware ik 131
Getijden 133
Cinxen 134
Duc nos quo tendimus135
In ’t Riet 139
Sorbus Aucuparia 141
... Aan den Lindeboom143
Bladerval 145
Ego flos 147
Platanus orientalis150
Slaaplied 152
Krommenisse 154
Verlorenbrood 155
Goddelijke beschouwingen156
Vader overleden 169
Requiescat in pace171
Uit de Diepten 173
Het Vlaamsche volk176
ONGEDAGTEEKENDE GEDICHTEN EN ONVOLTOOIDE „SLAPENDE BOTTEN”.
De Boodschap 181
Hosannah 182
Weggeroofde Lelie183
Gelijk de arme pelgrim184
O liefste Jesu zoet185
Gekruiste God 187
Ave Regina 188
Aanziet de kraaien189
’t Was ’n ware! 190
Mocht zulk een Tale191
Slapende botten193

Opmerkingen van de bewerker

De volgende correcties zijn aangebracht in de tekst:

PlaatsBronCorrectie
Bladzijde 10,!
Bladzijde 13[Niet in bron]!
Bladzijde 19.............
Bladzijde 45zooZoo
Bladzijde 48,[Verwijderd]
Bladzijde 52,.
Bladzijde 54[Niet in bron]!
Bladzijde 60gevaángevaân
Bladzijde 60denDen
Bladzijde 62KortrjkKortrijk
Bladzijde 652 spaties inspringing0 spaties inspringing
Bladzijde 67DAARMEEDAARMEÊ
Bladzijde 70,.
Bladzijde 75[Niet in bron].
Bladzijde 86neergestopenneêrgestopen
Bladzijde 87Zeze
Bladzijde 91[Niet in bron]!
Bladzijde 91[Niet in bron]”
Bladzijde 93[Niet in bron].
Bladzijde 95Vanvan
Bladzijde 98,.
Bladzijde 106.,
Bladzijde 115goemorgentgoêmorgent
Bladzijde 116weeralweêral
Bladzijde 116,[Verwijderd]
Bladzijde 1194 spaties inspringing2 spaties inspringing
Bladzijde 121.,
Bladzijde 122-2 spaties inspringing0 spaties inspringing
Bladzijde 125[Niet in bron]!
Bladzijde 130[Niet in bron]Tusschenzang:
  De vane ...
Bladzijde 13031
Bladzijde 131.[Verwijderd]
Bladzijde 131.,
Bladzijde 1332, 6 spaties inspringing0, 4 spaties inspringing
Bladzijde 134.,
Bladzijde 137,.
Bladzijde 138”
Bladzijde 138,.
Bladzijde 139.,
Bladzijde 141»„
Bladzijde 142.,
Bladzijde 143.......
Bladzijde 143,.
Bladzijde 155,[Verwijderd]
Bladzijde 162,.
Bladzijde 1630 spaties inspringing4 spaties inspringing
Bladzijde 1640 spaties inspringing4 spaties inspringing
Bladzijde 170”[Verwijderd]
Bladzijde 172,.
Bladzijde 174.[Verwijderd]
Bladzijde 185.,
Bladzijde 190»„
Bladzijde 209.,
Bladzijde 210.,
Bladzijde 218St.Sint
Bladzijde 218abitabiit
Bladzijde 218 en: En
Bladzijde 219AethereÆthere
Bladzijde 220177171

 

***END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK LAATSTE VERZEN***

******* This file should be named 27512-h.txt or 27512-h.zip *******

This and all associated files of various formats will be found in:
http://www.gutenberg.org/2/7/5/1/27512

Updated editions will replace the previous one--the old editions will be renamed.

Creating the works from public domain print editions means that no one owns a United States copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you do not charge anything for copies of this eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, performances and research. They may be modified and printed and given away--you may do practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is subject to the trademark license, especially commercial redistribution.

*** START: FULL LICENSE ***

THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK

To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
http://www.gutenberg.org/license).


Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works

1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.

1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement.  See
paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works.  See paragraph 1.E below.

1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States.  If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.

1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
a constant state of change.  If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.

1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:

1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org

1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.

1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.

1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.

1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.

1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.

1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.

1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that

- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
     must be paid within 60 days following each date on which you
     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
     address specified in Section 4, "Information about donations to
     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."

- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
     License.  You must require such a user to return or
     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
     and discontinue all use of and all access to other copies of
     Project Gutenberg-tm works.

- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
     of receipt of the work.

- You comply with all other terms of this agreement for free
     distribution of Project Gutenberg-tm works.

1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.

1.F.

1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.

1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.

1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from.  If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation.  The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund.  If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.

1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS,' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.

1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.

1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.


Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm

Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.

Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at http://www.gutenberg.org/fundraising/pglaf.


Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation

The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541.  Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.

The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations.  Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at http://www.gutenberg.org/about/contact

For additional contact information:
     Dr. Gregory B. Newby
     Chief Executive and Director
     gbnewby@pglaf.org

Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation

Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.

The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements.  We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance.  To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit http://www.gutenberg.org/fundraising/pglaf

While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.

International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.

Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations.
To donate, please visit: http://www.gutenberg.org/fundraising/donate


Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.

Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.

Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.

Each eBook is in a subdirectory of the same number as the eBook's
eBook number, often in several formats including plain vanilla ASCII,
compressed (zipped), HTML and others.

Corrected EDITIONS of our eBooks replace the old file and take over
the old filename and etext number.  The replaced older file is renamed.
VERSIONS based on separate sources are treated as new eBooks receiving
new filenames and etext numbers.

Most people start at our Web site which has the main PG search facility:

http://www.gutenberg.org

This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.

EBooks posted prior to November 2003, with eBook numbers BELOW #10000,
are filed in directories based on their release date.  If you want to
download any of these eBooks directly, rather than using the regular
search system you may utilize the following addresses and just
download by the etext year.

http://www.gutenberg.org/dirs/etext06/

    (Or /etext 05, 04, 03, 02, 01, 00, 99,
     98, 97, 96, 95, 94, 93, 92, 92, 91 or 90)

EBooks posted since November 2003, with etext numbers OVER #10000, are
filed in a different way.  The year of a release date is no longer part
of the directory path.  The path is based on the etext number (which is
identical to the filename).  The path to the file is made up of single
digits corresponding to all but the last digit in the filename.  For
example an eBook of filename 10234 would be found at:

http://www.gutenberg.org/dirs/1/0/2/3/10234

or filename 24689 would be found at:
http://www.gutenberg.org/dirs/2/4/6/8/24689

An alternative method of locating eBooks:
http://www.gutenberg.org/dirs/GUTINDEX.ALL

*** END: FULL LICENSE ***